۲۹ اکتبر یا عید جمهوریت در ترکیه

امروز ۲۹ اِکیم (اکتبر) تعطیل رسمی در ترکیه بود. خیلی جاها، از بالکن خانه ها با اتومبیلها، پرچم ترکیه آویخته شده بود. نودسال قبل (۱۹۲۳) در چنین روزی ترکیه رسما جمهوری شد واصلاحات انقلابی آتاترک سرلوحه برنامه حکومت جدید ترکیه قرار گرفت. بعدها به دستور آتاترک و احتمالا برای ماندن این روز در خاطره نسلهای آینده، ۲۹ اکتبر روز عید کودکان (جُجوخلار بایرامی) هم اعلام شد و هرساله تدارکات ویژه ای برای بازی و شادی کودکان در اماکن عمومی در این روز در نظر گرفته می شود. اگر دقت کرده باشید گوگل هم به مناسبت این روز لوگوی خود را به آرمی که در آن نشانهایی از پرچم ترکیه هست تغییر داده است.

چند ماه پس از اعلام جمهوریت در ترکیه، خلافت برای همیشه در جهان اسلام ملغی شد. سلاطین سنی مذهب عثمانی، به پیروی از خلفای راشدین، خود را خلیفه پیامبر می دانستند. در دوران اعلام جمهوریت بحثهای جالبی در مورد الغای خلافت در میان روشنفکران ترکیه شکل گرفته بود. مثلا کسانی چون ضیا گوقلب (او از اولین کسانی است که اندیشه های جامعه شناسی جدید را وارد ترکیه کرد) معتقد بودند که خلافت اسلامی به صورت سمبلیک هم شده در استانبول بهتر است بماند، چیزی شبیه وضعیت واتیکان در میان مسیحیان. آتاترک مخالف بود و نظر او غالب شد. پس از اعلام جمهوریت مسجد بزرگ ایازسوفیا (که در محل کلیسای بیزانسی سنت سوفیا پس از فتح کنتستانتینوپل یا همان قسطنطنیه توسط عثمانیها بنا شده بود) به موزه تبدیل شد. شریف ماردین، یکی از جامعه شناسان مطرح کنونی، این تبدل را از نظر نمادین مظهر لائیک شدن ترکیه می داند. هنوز هستند کسانی که در ترکیه معتقدند ایازسوفیا باید باز مسجد شود.

پی نوشت- تصویر متعلق به سخنرانی آتاترک در دهمین سالگرد اعلام جمهوریت در ترکیه است. در سمت راست تصویرعصمت اینونو دومین رئیس جمهور ترکیه بعد از آتاترک را می توانید ببینید.