قهر سلطان و قطع ارتباط “اسیر دریای مرمره ” با تمام دنیا
هفتاد و ششمین زادروز عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کوردستان (PKK) کە طرفدارانش او را آپو (عمو) می‌خوانند، در آوریل ۲۰۲۳زمانی جشن گرفتە شد که وی ٢۴ سال و ٣ ماه پس از اسارت در یک توطئه آدم‌ربایی بین‌المللی (در ١۵ فوریەی ١٩٩٩) همچنان در جزیره امرالی دریای مرمره، چون «پرومته در زنجیر» است.
آپو زاده سال ١٩۴٨ در یکی از روستاهای استان شانلی اورفه کردستان ترکیه (سهم این کشور از تقسیم کردستان پس از قرارداد استعماری سایکس-پیکو) و دانش‌آموخته علوم سیاسی دانشگاه آنکارا می‌باشد.
با وقوع آخرین کودتای خونین از سریال کودتاهای نظامیان پس از تشکیل جمهوری ترکیه در سپتامبر ١٩٨٠ و سرکوب‌ها و کشتارهای پس از آن و تخته شدن درِ هر جا و مکانی که در آن سخن از آزادی و حقوق انسان گفته می‌شد، آپو نیز مانند سایر مبارزان مخفی شد.
او پس از تأسیس PKKدر سال ۱۹۷۸، دست‌کم ۲۱ سال در کوەهای کردستان; از توروس تا زاگروس، به آموزش سیاسی و نظامی گریلاهایی از اقوام و ملیت‌های مختلف دنیا پرداخت و به مبارزه سیاسی و نظامی با دولت‌های (نظامی و غیرنظامی) حاکم در ترکیه ادامه داد. اسارت و قطع ارتباط آپو با دیگر زندانیان انگشت‌شمار زندان امرالی و نیز با دنیای خارج، و حتی با خانواده و وکلایش ، آن‌هم به اتهام مبارزه با «زئوس» زمان (خدای خداوندان ستمگران ) سیمای «پرومته» در زنجیر، و قهرمان قهرمانان درکوه المپ، بە او دادە است. با این حال، پ.ک.ک چه در دوران اسارت آپو و چه پیش از آن، دستاوردهای مهمی برای کردهای آناتولی رقم زدە است؛ ملتی که پس از تاسیس جمهوری ترکیه، «ترک‌های کوهستان» نامیده شدە و از همه حقوق ملی حتی صحبت کردن به زبان مادری محروم بودند. بی‌تردید مهمترین دستاورد این جنبش بازیابی هویت ملی کُردهای آناتولی بودە است.
در ۴۵ سال گذشته آپو بارها پیام صلح‌طلبانه خود را برای توقف جنگ و خشونت و حل مسئله کرد به عنوان یک ملت در چارچوب جغرافیای سیاسی ترکیه، به حاکمان سیاسی این کشور و جهانیان اعلام و چندین بار هم بە صورت یک‌جانبه اعلام آتش‌بس کرد.مادامیکه ترکها آتش‌بس را نقض نکردند، گریلاها دست به اسلحه نبردند. هرچند ارتش ترکیه به علت منافعی که در تداوم جنگ دارد با توقف آن مخالف است، ولی از یاد نبریم کە در آنکارا نیز هیچ گوش شنوایی برای شنیدن فریادهای صلح‌طلبانه رهبر پ.ک.ک وجود نداشت.
پیش از قبضه قدرت توسط جناح سلطان رجب اردوغان، حزب حاکم ؛عدالت و توسعه ( AKP) با اندیشەهای اخوانی، سودای احیای خلافت اسلامی امپراتوری عثمانی را در سر داشته و به کُردها به عنوان «برادران دینی» وعده حقوق مساوی و آزادی انتشار کتاب و مطبوعات به زبان کوردی و آموزش این زبان در مدارس و تغییر قانون اساسی و تضمین استقلال قوه قضاییه را دادند. چنان که عید نوروز سال ٢٠١٢ آمد (دیاربکر) با حضور دەها هزار نفر و صدها مهمان خارجی، به ویژه شخصیت‌های کرد، به جشن آشتی ملی تبدیل شد. پیش از این جشن، «حزب دمکراتیک خلق‌ها» به رهبری صلاح‌الدین دمیرتاش، شاعر و وکیل نام‌آشنای کُرد، تشکیل شد .در نخستین انتخابات پارلمانی ترکیه حدود ۹۰ نفر از کاندیداهای این حزب وارد پارلمان شده و سومین فراکسیون بزرگ پارلمانی را تشکیل دادند. این پیروزی کوردها زنگ خطری برای AKP بود، زیرا منتخبین عمدتا از مناطق کردنشین بودند که مردم به صورت سنتی به Akp رأی می‌دادند. در انتخابات شهرداری‌های ترکیه که از لحاظ تقسیم قدرت محلی در ترکیه نقش مهمی دارند، حزب دموکراتیک خلق‌ها در تمام مناطق کردنشین پیروز شد و در مناطق غیرکردنشین که محل سکونت جمعیت بالایی از کردهاست نیز آرای این حزب وزنه‌ای قابل توجه بود. با این پیروزی‌ها و نیز گسترش آکسیون‌های سیاسی و اجتماعی دومین حزب اپوزیسیون و در خطر قرار گرفتن قدرت حزب حاکم در مجلس، پیش‌بینی می‌شد حزب دموکراتیک خلق‌ها در انتخابات بعدی به فراکسیون دوم تبدیل و در ائتلاف با حزب جمهوری خواه خلق ترکیه، حزب عدالت و توسعە و متحدانش را از اریکه اکثریت پارلمانی ساقط کنند. اردوغان که به موج‌سواری و مسئلەسازی در صحنه‌های داخلی و خارجی مشهور است، علاوه بر درگیرشدن با هم‌حزبی‌های سابق خود -کسانی چون احمد داووداوغلو (معمار احیای امپراطوری عثمانی)، عبدالله گل، رییس جمهور قبلی ترکیه و محلل بر گرداندن اردوغان به قدرت و…. – با دستاویز قرار دادن چند حادثه جزئی، برنامه آشتی با pkk را نیز بر هم زد .موج دستگیری اعضای حزب دمکراتیک خلق‌ها ازجمله صلاح‌الدین دمیرتاش و چند تن از رهبران این حزب را اغاز کرد. پس از آن همین روش را در هنگامه انتخابات‌ها به عنوان سپری برای جلوگیری از سقوط AKP تکرار می‌کرد.
اردوغان برای بقای خود هرگز از دور زدن قانون و تغییر آن به نفع حزب حاکم و سرکوب فعالان سیاسی و مطبوعات آزاد به شکلی گسترده دریغ نکرده است. چنان که با نزدیک شدن به دور جدید انتخابات پارلمان و ریاست جمهوری ترکیه در ۱۴ می ۲۰۲۳، بار دیگر در ۲۱ استان کردنشین صدها نفر از مبارزان سیاسی، مطبوعاتی، وکلای دادگستری و فعالین مدنی را به اتهام ارتباط با پ.ک.ک دستگیر کردند. از آن سو کردها نیز هرگونه مذاکره برای حل «مسئله کورد» در این کشور و حمایت ازحزب اردوغان یا هرحزب دیگر را منوط به تعیین تکلیف اوجالان یا «اسیر دریای مرمره» و اعطای تضمینات لازم برای تغییر در قانون اساسی و استقلال قوه قضاییه این کشور کردەاند. گرچه بارها رییس جمهور فقید عراق، جلال طالبانی، توجه همه مقامات عالی رتبه سیاسی ترکیه، از تورگوت اوزال تا اردوغان را به این مسئله جلب کرده بود که کلید حل مسئله کرد به عنوان مسئله اصلی ترکیه، باز کردن زنجیر از دست و پای اسیر دریای مرمره (اوجالان) است !
اوجالان همچنان شاخص ترین عضو گروهی است که درسال ۱۹۷۸ با تاسیس حزب مستقل کردی pkk راه نوینی در مبارزات رهایی‌بخش کردهای ترکیه را در پیش گرفتند. او همچون «پرومته آتش‌آور» راه خود را از «تیتان»های زمان یعنی «urban guerrila»ها یا چریک‌های شهری برآمده از شیوه مبارزه مسلحانه در آمریکای لاتین و مطرح‌ترین شیوه فعالیت مسلحانه نیمه اول دهه ۱۹۷۰ در ترکیه، جدا کرده و برای مبارزه راه دیگری برگزید.بنیانگذاران pkk می‌خواستند چون پرومته بخشی از آتش (روشنایی= آزادی) دموکراسی نیمه‌جان ترکیه را از زئوس هر دوره بستانند و نور آن را بر زندگی بیش از یک‌سوم جمعیت ترکیه (کردها) و سایر ستم‌دیدگان -کارگران، کشاورزان و اقشار میانی فرودست ترکیه – بتابانند. آپو می‌دانست گرفتن سهمی از آتش، آن‌هم از زئوس خدای بزرگ ستمگران، باد افره سنگینی دارد، ولی او چون مبارزان واقعی، رنج غربت و زیست سخت مبارزه را بر ننگ همکاری با ستمگران و اشغال‌گران ترجیح داد و به مثابه یکی از قهرمانان کُرد در بیش از یک سده مبارزه، در راه رفع ستم ملی همچنان به سان «پرومته » نه در کوه‌های المپ که در جزیره‌ای دورافتاده ، در اسارت زئوس زمان مانده است. اوجالان و پ.ک.ک جنبش رهایی‌بخشی ملتی را رهبری کردند که رژیم نژادپرست حاکم نزدیک به ۳۰ میلیون نفر از این ملت را از هرگونه حقوق ملی و انسانی، حتی صحبت کردن به زبان مادری ، محروم کرده بود. پ.ک.ک و دیگر نیروهای آزادیخواه ترک با مقاومت و فداکردن خون‌های زیادی توانستند حقوق پایمال شده ۳۰ میلیون کرد را به آنان برگردانند. رهبران pkk دریافتند که سیاست، درک درد مشترک است و نمی‌توانند از رنج و ستمی که دیگر زحمتکشان کشور تحمل می‌کنند غافل بمانند، به همین جهت تلاش pkk تنها به مبارزه با ستم ملی بر کوردها محدود نشد. هرجا و هر تشکل سیاسی که از حقوق مردم ترکیه دفاع می کرد، پ.ک.ک را نیز همراه خود می‌دید.
هیچ انسانی نمی‌تواند مدعی آزادی و دموکراسی شود اما از حقوق ملیت‌های تحت ستم در حوزه جغرافیای سیاسی کشور خود دفاع نکند. به همین جهت حتی قبل از سقوط طشت رسوایی ناسیونالیسم نژادپرست، با تدوین قانون اساسی ترکیه را کشور تک‌ملیتی (ترک) و تک‌زبانی (ترکی) اعلام کرده و نا دیده گرفتن ساکنان کرد بیش از ۲۵۰ هزار کیلومتر مربع مناطق کردنشین غیر از کردهای ساکن در شهرهای ترک‌نشین که با احتساب آن‌ها جمعیت کردها به ۳۰ تا ۴۰ درصد کل جمعیت این کشور می‌رسد ، عملا صدای زنگ شروع جنگ‌های داخلی را از فردای اعلان ان قانون اساسی به صدا درآوردند. جنگی که به درازای تاریخ تأسیس جمهوری به اشکال گوناگون یک قرن ادامه داشته است. جمهوری ترکیه از ۱۹۲۵ نه تنها کردها را از صحبت کردن به زبان مادری منع کرد بلکه آن‌ها را از به‌کاربردن نام‌ها و نشان‌ها و نمادهای فرهنگ ملی خود و برگزاری عید نوروز که یادگار نیاکان آنان از سه هزار سال پیش بود، باز داشته است. افزون بر این مانند حزب بعث در عراق و سوریه با کوچ اجباری کردها از مناطق خود و کوچاندن ترکها به دیار زیست کردها سیاست اسیمیلاسیون ملت کرد را اجرا کرده است.
آپو به معنی عمو، بدیل «آتا» به معنی پدر، با آغاز جنگ مسلحانه در مناطق کوهستانی شرق و جنوب شرقی ترکیه برای رفع ستم ملی از کردها و دیگر ملیت‌های ساکن در ترکیه (ارامنه و عرب‌ها) و تبلیغ و ترویج و تثبیت آن، همچون دفاع مشروع ملت‌های تحت ستم، در برابر اعمال ستم ،توانست با بهره‌گیری از تاکتیکل‌های جنگ پارتیزانی در خدمت سیاست، هیمنه بزرگ‌ترین ارتش ناتو را بشکند. چنانکه در پایان دوره حاکمیت شوم کودتاچیان سال ۱۹۸۰، مسئله کورد نه به صورت مخفی و درگوشی بلکه آشکارا و در محافل عمومی و سیاسی به مهمترین مسئله ملی ترکیه -در کلیه ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور- تبدیل شد.
چنگیز چاندار، روزنامەنگار سرشناس ترک، در کتاب «قطار میزوپوتامیا» می‌نویسد: «در زمان شادروان «تورگوت اوزال» نخست‌وزیر دوراندیش ترکیه، چارەجویی مسئله کرد به مسئله اصلی ترکیه تبدیل شد و عقابی که در افسانەها قرار بود قلب پرومته را از کار اندازد، نه تنها از این کار عاجز ماند بلکه با اراده همبسته و پیوسته مردم برای رفع ستم ، مسئله کرد به مسئله اصلی ترکیه تبدیل و در شورای عالی فرماندهان ارتش نیز ضرورت چارەجویی آن مطرح شود. پویایی سیر تاریخ و تحولات اجتماعی چنان اثرگذار بود که در کم‌تر از ده سال بعد از اسارت اوجالان، ملت کورد ساکن در جغرافیای ترکیه بخشی از حقوق و هویت ممنوعه خود را بازیافتند و مردم گروه‌گروه با مراجعه به ادارات ثبت احوال نام‌های اجباری ترکی را به نام‌های کوردی مطلوب خود تغییر دادند و توانستند به زبان کوردی صحبت کنند و برخی از نمادهای هویت خود را آشکارا فریاد بزنند و در اغاز بهار سرود نوروز را دسته‌جمعی در هر کوی و برزنی بخوانند.
سیاستهای سلطان رجب و حزب حاکم عدالت و توسعه در طول یک دهه گذشته نه تنها روی ملی گرایان ترک را در ٧۵ سال قبل از تاسیس pkk سفید کرد، بلکه دولت ترکیه در یک دهه اخیر با اقدامات فاشیستی و به‌کارگیری مزدوران خود در مناطقی از کردستان سوریە و عراق (شرق سوریه و شمال عراق) سرکوب کردها را در خارج از مرزهای بین‌المللی ترکیه نیز گسترش داد و با نادیده‌گرفتن مرزهای بین‌المللی، بخش وسیعی از مناطق ِدو بخش دیگر کردستان را در خارج از مرزهای جغرافیای ترکیه اشغال کرد. هم‌اکنون غیر از کانتون «عفرین» در سوریه که رسما در اشغال ارتش ترکیه و دست‌نشاندگان آن است ، با اسکان اعراب و ترک‌های مقیم سوریه در این کانتون و مناطقی دیگر در «سریکانی» (رأس‌العین) و «گری‌سپی» که نواحی کوردنشین سوریه می‌باشند، مردم کورد را از این مناطق که قبلا توسط مبارزین کورد از اشغال داعش آزاد و پاکسازی شده بود، اخراج کرده و به محل تمرکز سه نیروی ضدمردمی داعش، ترک‌های نژادپرست و عرب‌های تندرو و افراطی سوریه تبدیل کرده است. افزون بر این، ارتش ترکیه علاوە بر سوریە در عراق نیز با نقض حاکمیت سرزمینی، از زمان اسارت اوجالان در سال ١٩٩٩ وعدە تصرف کوه‌های قندیل، محل استقرار گییریلاهای پ.ک.ک، را می‌دهد که پس از بیست و چهار سال هنوزنتوانسته آن را عملی کند.
اوجالان که اکنون در اسارت ۲۴ ساله دولت ترکیه است، قدیمی‌ترین زندانی سیاسی جهان می‌باشد. در اکثر کشورهای اروپایی حتی تروریست‌ها و آدم‌کش‌ها را با انگیزه‌های انسانی پس از تحمل حداکثر ۱۵ سال حبس آزاد می‌کنند، ولی علی‌رغم گذشت ۲۴ سال از اسارت او ، نه تنها هنوز هیچ صدایی برای آزادی اوجالان شنیده نمی‌شود، بلکه از دو سال پیش ملاقات او با اعضای خانواده و وکلایش را نیز قطع کردەاند. بە نحوی که وکلا و خانوادە نگران سلامت و تندرستی او هستند و از سرنوشت او بیم‌ناکند. شوربختانه مدافعان آزادی و حقوق بشر او را چون اسیر ازیادرفته فراموش کرده ودر مورد ازادی او لام تاکام سخنی نمیگویند. جا دارد همه مدافعان حقوق بشر و آزادیخوهان جهان کمپین درخواست جهانی برای ازادی آپو را سامان دهند؛ ۲۴ سال بس است!
هرچند پرومته در نهایت زنجیر اسارت را می‌گسلد، ولی سزاوار است همه آزادیخواهان جهان یک صدا خواهان پایان این اسارت ٢۴ ساله شوند.
ای وای بر اسیری کز یاد رفته باشد
در دام مانده باشد، صیاد رفته باشد
از آه دردناکی سازم خبر دلت را
روزی که کوه صبرم، بر باد رفته باشد
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.