هنر ممنوع معاصر ایران در موزه برایتون انگلیس

در موزه کوچک شهر ساحلی برایتون در انگلیس بخشی به کشور ایران اختصاص داده شده است. این بار اما نه به تاریخ کهن ایرانی بلکه به هنر معاصر ایرانی . یکی از تابلوهایی که در این بخش توسط یکی از دوستان برای من فرستاده شده هیچ گاه در ایران اجازه نمایش نداشته است. این تابلو اثر نادر داودی است که از میان یک سری تابلوی دیگر انتخاب شده است.

در این تابلو چهره ی زنی دیده می شود که توسط  حروفی قدیمی که به صورت سرو ته نوشته شده است احاطه می شود.  خود خالق اثر در توصیف این تابلو می گوید : ” بر اساس سنت اسلامی تنها بخشی از بدن زنان که قابل  نمایش است صورت آنها است. در این تابلو بر روی صورت زن تمرکز شده در حالی که باقی بدن توسط حروفی قدیمی و رنگ و رو رفته که یادآور سنت و دین است پوشانیده می شود.

این تابلو که در سال ۲۰۱۱ خلق شده است توسط سارا که مدل این عکس است اینطور توصیف می شود: ” نوشته ها سر و ته هستند و با اینکه تابلو قدیمی و رنگ و رو رفته است اما تصویر زن جدید و تازه است. این نشان دهنده ی تضاد بین زمان و جهت[بین زن و سنت] است. به نظرم معنای آشکاری را دارد که زنان که توسط کلمه ها پوشانده شده بودند هم اکنون از دل داستان ها بیرون می آیند. مثل این می ماند که لغات از روی صورتش محو می شود و ما میتوانیم او را ببینیم.

چند هزار سالی می شود که زن بودن برای خود داستانی دارد. چه از آن جمله داستانهای که در هزار و یک شب می توان خواند و چه از آن جمله داستانهایی که تحت عنوان حمایت دین از زن تاریخ را می سازد و چه دستانهای اسطوره ای… اما در واقع همین نفس  این موضوع که گروه هایی با جهت حرکتی کاملا مختلف احساس وظیفه می کنند که زن را نجات دهند نشان می دهد که یک جای کار می لنگد. چه از فمینیست هایی که فکر میکنند طرفدار زن هستند و چه مذهبیونی که اتفاقا آنها هم فکر میکندد طرفدار زن هستند در واقع هر دو یک اشتباه فاحش می کنند. هر دو زن را در زمره ی نژادی دیگر قرار می دهند که می بایستی طرز رفتار با او در چارچوب قوانین ( چه آزادی خواهانه و چه محدود کننده) تعریف شود نه به عنوان یک انسان. این موضوع بی شباهت به وضعیت نژادپرستی نیست . مادامی که  در ذهن های ما رنگ های سیاه و سفید پوست زمینه ی پیش قضاوت  است و مثلا برای احقاق حقوق سیاهان یک روز را به عنوان  ” روز ملی سیاه پوستان” در نظر می گیرند نیست. چرا که اگر این موضوع عادی بود می بایست روز ملی سفید پوستان هم داشته باشیم پس این هم گرچه در ظاهر حالتی حمایتی دارد اما در باطن همان مرزبندی هاست.

البته که برای خاموش کردن آتش ، نیاز به آب داریم و در برابر تندروی های آن دسته شاید نیاز به تند روی های این دسته هم باشد. اما به هر حال روزی خواهد رسید که شاید چندان دور نباشد که زن با همین چشمان گیرا از ورای کلمات، قوانین و سنت ها بیرون آمده و به چشمان من نگاه می کند و این بار این نگاه برای من نه یادآور نگاهی متفاوت، بلکه یادآور نگاه خودم در آینه خواهد بود، و برای او نه نگاهی منفعلانه یا طلبکارانه بلکه نگاهی به مانند نگاه یک انسان خواهد بود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)