شبرنگ به تاریخ: گواهی بازرگان بر مظلومیت نسل بپاخاسته در برابر خمینی

مهدی بازرگان؛ از جمله رجال معاصر ایران است که در دهه های ۴۰ و ۵۰ و ۶۰ نقش برجسته‌ایی در تاریخ ایران داشت. او از اولین کسانی بود که در دیکتاتوری شاه و در جریان دادگاه خطاب به شاه گفت که ما آخرین نسلی هستیم که با زبان قانون با شما سخن می‌گوییم. او اولین نخست وزیر خمینی بعد از پیروزی انقلاب ۵۷ بود. که خمینی دجالانه او را « دولت امام زمان» نامید. اما همین که دید بازرگان نمی‌تواند طابق النعل بالنعل مطیع او باشد مورد خشم و غضبش قرار گرفت. مهدی بازرگان در آغاز دهه ۶۰ و سرکوب هولناک خمینی در خیابان‌ها و زندان‌ها هنوز در مجلس حکومتی آن زمان بود.

نطق شجاعانه مهدی بازرگان در ۱۵ مهر ۶۰

اما بعد از تظاهرات شجاعانه ۵ مهر ۶۰ خمینی کشتار دیوانه‌وار جوانان و نوجوانان و دختران و پسران  این وطن را بی‌رحمانه تر آغاز کرد. ابعاد کشتار به قدری باور نکردنی بود که مهدی بازرگان هم در مجلس دل به دریا زد و صدای  اعتراضش را بلند کرد. [چند داستان شگفت از شقاوت های صادق خلخالی نماینده تام الاختیار خمینی]

درباره؛ سرکوب بیشتر بخوانید

چند داستان شگفت از شقاوت های صادق خلخالی نماینده تام الاختیار خمینی

ابعاد اعدام و تیرباران‌ها به ‌ویژه از نوجوانان بیگناه که تصاویر آنها به سراسر جهان مخابره شد، به حدی بود که بازرگان تاب نیاورد. دل به دریا زد و روز ۱۵مهر ۱۳۶۰در مجلس خمینی شجاعانه به‌پا خاست و قبل از دستور به سخنانی همت گماشت که بر سرش ریختند و نگذاشتند سخنانش را به پایان برساند. هر چند در این سخنرانی با نیش‌هایی هم به مجاهدین سعی کرده بود تعادلی برقرار کند.

به قسمتی از سخنان او توجه کنید: «با کمال تأثر و با توسل به درگاه ذوالجلال باید اقرارکنیم که آتشی هولناک در کشور عزیزمان شعله کشیده. خرمن امت و دولت و دین را مورد تهدید قرار داده.کمتر کسی است که درصدد خاموش کردن آن برآید… همچنین نونهالان دختر و پسر و کسان وابسته و هوادار یا برکنار که در درگیری‌های خیابانی و دادگاه‌های انقلابی، قربانی التقاط و انحراف یا انتقام می‌گردند، نونهالانی که هر چه باشد جگرگوشگان و پرورش یافتگان امید این مملکت بوده، عاشق‌وار یا دیوانه‌وار، فداکار یا گناهکار، در طاس لغزنده‌یی افتاده‌اند.

در حالی که هر طرف گروه مقابل را منافق یا مرتجع و ضداسلام و عامل امپریالیسم می‌خواند. نه روحانیان ارجمند و مکتبی‌های غیرتمندمان از آمریکا وارد شده‌اند و نه جوانان جانباز در خانواده‌های آمریکایی زاییده و بزرگ گشته‌اند، که بتوان مزدورشان خواند». [۵ مهر ۱۳۶۰؛ ایستادگی در برابر تثبیت یک سلطنت جدید]

قطع سخنان مهدی بازرگان توسط رئیس مجلس!

هنوز سخنان  مهدی بازرگان تمام نشده بود که به اشاره خامنه‌ای که در آن زمان در مجلس خمینی، لیدر فراکسیون اکثریت یعنی حزب جمهوری اسلامی بود، نمایندگان دست‌نشانده ارتجاع همان‌جا تا حد کتک زدن مهندس بازرگان «نخست وزیر دولت امام زمان» در مجلس پیش رفتند. حتی حکم دستگیری او را لاجوردی به ‌خاطر این سخنرانی صادر کرد. اما بعداً حکومت از آن کوتاه آمد.

حمله گسترده به بازرگان بعد از نطق ۱۵ مهر

یکی از دوستان مهدی بازرگان در این باره می‌نویسد: «… شاید مهمترین سخن بازرگان در این مورد، نطق ایشان در ۱۵مهرماه ۱۳۶۰مجلس باشد که البته بر اثر جنجال عده‌یی از نمایندگان، سخن قطع شد و کلام به پایان نرسید… این سخنان در فضای پاییز سال۱۳۶۰ بسیار شجاعانه و مهم و قابل‌ توجه بود. در واقع می‌توان گفت این سخنان فقط از شخصی و شخصیتی چون مهندس بازرگان، انتظار بود. در عین‌ حال چنان جنجال و سر و صدایی در مجلس برخاست و چنان تهاجمی به مهندس بازرگان، صورت گرفت که نطق وی نیمه تمام قطع شد.

به‌ویژه رئیس مجلس نیز دستور قطع بلندگو داد و بازرگان ناچار در محاصره انبوه مهاجمان از جایگاه نطق به زیر آمد و ناراحت، اما آرام سرجایش نشست. باز مهاجمان رهایش نکرده، دور او را گرفته و با سر و صدا و گاه با توهین و الفاظ رکیک با او بحث و گفتگو می‌کردند. هر چند که او غالباً ساکت بود و عملاً نیز نمی‌توانست با دهها تن پرخاشگر، هم زمان بحث کند…

پس از آن طبق معمول، سخنان بازرگان در خارج از مجلس در جامعه و مطبوعات و نمازهای جمعه و محافل مذهبی و سیاسی، انعکاس وسیع پیدا کرد و در همه جا نویسندگان و گویندگان با شدت تمام بر ضد بازرگان، و نطق و عقاید او سخن‌پراکنی کردند. حتی عده‌یی در بیرون مجلس علیه بازرگان دست به تظاهرات زدند.

در خود مجلس نیز تا مدت‌ها، برخی نمایندگان در نطق‌های پیش از دستور و یا مناسبت‌های دیگر، به بازرگان و نطق ۱۵مهرماه ۱۳۶۰ او اشاره کرده، او و همفکرانش و دولت موقتش را زیر ضربات انتقاد و حمله خود گرفتند. البته امکان پاسخگویی برای او اصلاً وجود نداشت و اگر گاه اعتراضیه‌ای کتبی به رئیس مجلس داده می‌شد، قرائت نمی‌شد و لذا در صورت مذاکرات مجلس یا در مطبوعات و خارج از مجلس، انعکاسی پیدا نمی‌کرد. [رمز تظاهرات ۵ مهر ۱۳۶۰ چی بود؟]

در مطبوعات هم ماجرا کم و بیش از همین قرار بود. از جمله در کیهان و جمهوری اسلامی، مقاله‌ها و مطالبی بر ضد بازرگان، نوشته می‌شد ولی پاسخ‌های وی را هرگز چاپ نمی‌کردند.

ظاهراً فقط یک مورد بود که روزنامه کیهان، پاسخ بازرگان را چاپ کرد. البته طبق معمول، در کنار متن نطق و جوابیه مهدی بازرگان، مطالب دیگری به قلم آقای سیدمحمد خاتمی، سرپرست کیهان، در نقد مطالب مهندس بازرگان، درج شده بود».