آیا آفتاب برجام رو غروب است؟
حسین فدامالکی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس حکومت ایران در روز پنجشنبه ۱ مهر ۱۴۰۰ اعلام کرد «برجام از اولویت نظام خارج شده» و شورای عالی امنیت ملی قرار است درباره هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای و ترکیب آن تصمیم‌گیری کند. این اظهارات مالکی چقدر می‌تواند صحت داشته باشد؟
اظهار نظرها در مورد برجام و مذاکرات مربوط به آن در وین که از ۱۳ فرودین سال ۱۴۰۰ شروع و پس از پایان ششمین دور آن در ۳۰ خرداد سال جاری توقف خورده است فراوان است.
شاید بتوان گفت اصلی‌ترین عامل ظاهری متوقف‌شدن مذاکرات وین، انتخابات ریاست جمهوری در حکومت ولایت فقیه و تغییر دولت در این کشور بوده است.
در مرداد ماه در حالی ابراهیم رئیسی سکانداری دولت را در حکومت ولایت فقیه از حسن روحانی و از سینه‌چاکان و طرفداران برجام تحویل گرفت که پیش از آن خود از بطن جناح خامنه‌ای و طیف وابسته به سپاه پاسداران و دلواپسان نظام، جزء مخالفان جدی برجام و مذاکره با غرب به شمار می‌رفت.
نیاز مبرم حکومت ایران به برجام و لغو تحریم‌ها
اما فراتر از موضعگیری‌های سیاسی و اظهارنظرهای رسانه‌های و شعارهایی که پیرامون موضوع پیچیده و بغرنجی مانند مذاکرات برجام از سوی همه طیف‌های درون حکومت ایران سر داده می‌شود هرگز نمی‌توان این حقیقت عریان را کتمان کرد که حکومت ایران به مذاکره پیرامون پرونده هسته‌ایش به عنوان پیش‌درآمد لغو تحریم‌ها نیاز مبرم و ضروری دارد.
این حقیقتی است که هر چند سران و سردمداران حکومت با هر لفظی بر خلاف آن سخن برانند اما چیزی از واقعیت مادی موضوع کم نمی‌کند چرا که پر واضح است تحریم‌های ناشی از پرونده هسته‌ای ایران، به ضرس قاطع بالاترین فشارها را بر حکومت ایران وارده آورده و اقتصاد از پیش ویران‌شده‌ی آن را ویران‌تر کرده است.
در سایه تحریم‌های خردکننده علیه حکومت ایران، این حکومت از فروش نفت و بسیاری کالاهای استراتژیک به صورت علنی و آزاد محروم بوده و در فقدان صادرات و فروش این محصولات، صدمات و لطمات ارزی جبران ناپذیری بر پیکره ولایت فقیه فرود آمده است.
یک بازی تاکتیکی با برجام
با این وجود هر چند حکومت ایران سعی می‌کند با دور زدن تحریم‌ها از فشار آن بکاهد و یا در برخی مواقع از سر ناچاری و بر خلاف واقع اظهار نماید که تحریم‌ها نه تنها به ضرر این کشور نبوده و از قضا راه پیشرفت را باز کرده، اما نیازی به علم سیاسی و اقتصادی چندانی نیست تا بتوان فهمید این اظهارات توخالی حتی نمی‌تواند کودکی را بفریبد.
آمار و ارقام راستگوترین هستند و خلاف ادعاهای سران حکومت ولایت فقیه را ثابت می‌کنند.
با این وجود قطعا حکومت ولایت فقیه هر چند برای بقای خود نیاز استراتژیک به سلاح هسته‌ای دارد اما پیش از آن نیاز مبرم به درآمدهای اقتصادی دارد تا فروپاشی اقتصادی ولایت فقیه را سرنگون نسازد.
در این هنگامه و با ضروریاتی که شرح داده شد ایراد اظهاراتی چون سخنان حسین فدامالکی چه معنی و مفهومی می‌تواند داشته باشد وقتی که اظهار می‌دارد برجام از اولویت نظام خارج شده است؟
چرایی اظهاراتی مانند «خارج‌شدن برجام از اولویت نظام»
یکی از دلایلی که می‌توان برای اظهاراتی چون اظهارات فدامالکی در صورتی که پایه‌ای هر چند کوچک در واقعیت داشته باشد، عنوان کرد این فرضیه است که دولت رئیسی و در عبارتی عام‌تر حکومت ولایت فقیه می‌خواهد با به تاخیر انداختن بازگشت به مذاکرات با شعار «خارج شدن برجام از اولویت نظام» آمریکا را مجبور سازد که از میز مذاکرات وین خارج شود همان طور که مقامات آمریکایی بارها هشدار داده‌اند که پنجره مذاکرات برای همیشه باز نخواهد ماند.
در این صورت برجام عملا با مرگی همیشگی روبرو خواهد شد و تابلوهای دیگری جایگزین آن خواهد شد که یا به تشدید تضاد ایران با قدرت‌های جهانی راه خواهد برد یا گزینه دیگری جایگزین برجام خواهد شد که هنوز چشم‌انداز روشنی برای آن مشخص نیست.
در این تابلو تعیین تکلیف نهایی پرونده هسته‌ای ایران بیشتر بستگی به تصمیم قدرت‌های جهانی خواهد داشت تا حکومت ایران، چرا که سمت و سوی فعلی حکومت ایران نشان می‌دهد که این حکومت راه هسته‌ای شدن را پیش گرفته است. [خامنه ای با بمب اتم چند قدم فاصله دارد؟]
«خارج شدن برجام از اولویت نظام» یک مانور تاکتیکی
دلیل دیگری که برای اینگونه اظهارات می‌توان به عنوانه فرضیه عنوان کرد یک مانور تاکتیکی در راستای برخی شعارهای از قبل اعلام‌شده‌ی حکومت ایران است که در آن تاثیر تحریم‌ها را کم‌رنگ جلوه می‌داد و از طرف دیگر با گسترش کمی و کیفی برنامه هسته‌ای و نزدیک‌شدن به ساخت سلاح اتمی، در پی آن است که غرب را به امتیازدهی حداکثر که همان لغو تحریم‌ها که گزینه مطلوب حکومت ولایت فقیه است سوق دهد چرا که به رغم تبلیغات حکومت ایران، لغو تحریم‌ها، برایش یک امر حیاتی محسوب می‌شود.
در این گزینه نیز برگ نهایی را قدرت‌های جهانی بر روی میز قرار خواهند داد به معنای اینکه حاضرند تا چه اندازه به حکومت ایران امتیاز بدهند و یا در صورت عدم امتیاز دادن، خطر اتمی شدن ایران را می‌پذیرند یا در مقابل آن ایستادگی خواهند کرد؟
برجام در آستانه مرگ دائمی
اما واقعیتی که در پس هر دو فرضیه نهفته است حاکی از آن است که با روال کنونی و عملکردی که حکومت ولایت فقیه از خود نشان داده، گمانه «برجام در آستانه مرگ دائمی» را قوی‌تر از پیش می‌سازد.
اما در صورت بروز چنین تابلویی باید منتظر واکنش احتمالاتی از قبیل اقدامات احتمالی کشورهایی چون اسرائیل، کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، آمریکا و حتی متحدان اروپایی بود چرا که حرکت حکومت ایران به سوی سلاح اتمی و مرگ برجام، منطقه پرآشوب و استراتژیک خاور میانه را با خطرات و نگرانی‌های مهلکی از قبیل رقابت بر سر اتمی‌شدن از سوی برخی کشورهای منطقه برای تعیین و تضمین توازن قوا در مقابل حکومت ایران که همواره نشان داده دخالت در کشورهای منطقه یکی از سیاست‌های ثابتش است روبرو خواهد کرد.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.