برنامه اتمی ایران؛ تمدید تحریم تسلیحاتی یا مکانیسم ماشه؟
در صورتی در نشست شورای امنیت پیرامون تمدید تسلیحاتی نظام ولایت فقیه، قطعنامه پیشنهادی آمریکا در مورد تمدید تحریم تسلیحاتی نظام توسط روسیه یا چین وتو شود، با وجود نقض برجام توسط نظام، این امکان وجود دارد که تروئیکای اروپایی مکانیسم ماشه را فعال کنند.
روز سه‌شنبه شورای امنیت در نشست خود قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی نظام را به بحث گذاشت.
این قطعنامه در پی موارد متعدد نقض برجام توسط نظام ولایت فقیه، منجمله ممانعت از بازرسی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در پی قطعنامه شورای حکام آژانس در روز جمعه ۳۰ خرداد ۹۹ ارائه شده است.
مواضع متناقض نظام بر سر اجازه یا عدم اجازه بازرسی آژانس
نظام ولایت فقیه پس از بالا گرفتن تنش‌ها پیرامون برنامه هسته‌ای و بیانیه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مواضع متناقضی را اتخاد کرده است. از یک سو سران نظام به تهدید روی آورده و از سوی دیگر روحانی صحبت از همکاری با آژانس به میان آورده است.
اجازه بازرسی کامل و شفاف این تهدید را برای نظام به همراه دارد که مخفی‌کاری‌های هسته‌یی‌اش افشا خواهد شد و در وضعیت بدتری قرار خواهد گرفت.
عدم اجازه بازرسی کامل و شفاف نیز این تهدید را برای نظام به همراه دارد که مکانیزم‌های بین‌المللی علیه فعالیتهای غیرقانونی نظام در زمینه‌ی نظامی هسته‌ای علیه حکومت بکار خواهد افتاد.
به عبارت دیگر دلیل این مواضع متناقض را جز در بن‌بست ولایت فقیه در بحث هسته‌ای و تحریم‌های تسلیحاتی نمی‌توان یافت.
اماکن مورد مناقشه برای بازرسی آژانس
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از نظام خواستار بازرسی یا شفاف‌سازی از ۳ محل ـ موضوع را دارد. اولین مورد درباره سایت شیان لویزان که در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ فعالیتهای هسته‌ای در آنجا صورت می‌گرفته و به تازگی مشخص شده، دیسک فلزی اورانیوم در آن زمان در سایت شیان لویزان وجود داشت است. این سایت در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان مجاهدین خلق ایران افشا شد.
دومین مورد اجازه بازرسی مجدد مربوط به فعالیتهای نوترونی در ترقوزآباد است که پیشتر در آن، بازرسان آژانس، مواد مربوط به آزمایشات اتمی را کشف کرده بود.
سومین مورد سایت آباده است که نظام در سال ۹۸ به دلیل افشا شدن آن، اقدام به انهدام آن کرده ولی تا کنون اجازه بازرسی از آن را به آژانس نداده است.
اهمیت گزارش جدید آژانس و چرایی ترس نظام از آن
اهمیت گزارش جدید آژانس در این است که صورت مسئله نگرانی آژانس از فعالیتهای معمول اتمی یا همان تولید انرژی اتمی و تولید اورانیوم با غلظت پایین توسط نظام ولایت فقیه، به فعالیتهای هسته‌ای نظامی و مراکزی که در ساخت سلاح اتمی شرکت دارند، تغییر کرده است.
روز دوشنبه ۲۶ خرداد، رافائل گروسی؛ دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ در سخنرانی افتتاحیه اجلاس شورای حکام آژانس اعلام کرد «رژیم ایران بیش از یک سال است به سؤالات ما در مورد مواد و فعالیتهای اتمی اعلام نشده پاسخ نداده است… با نگرانی جدی یادآوری می‌کنم بیش از ۴ ماه است رژیم ایران مانع دسترسی ما به دو محل شده است و بیش از یک سال است که در هیچ بررسی محتوایی برای پاسخ به سؤالات ما در مورد مواد و فعالیتهای اتمی اعلام نشده شرکت نکرده است.»
دلیل ترس نظام از این گزارش نیز در این خلاصه می‌شود که نظام در توافق برجام توانست از کشورهای غربی این امتیاز را بگیرد که موضوع پی‌ام‌دی (ابعاد احتمالی نظامی) از پرونده اتمی نظام حذف و مختومه اعلام شود. حال با طرح شدن مجدد ابعاد نظامی برنامه اتمی، نظام روزهای سختی را در پیش خواهد داشت.
در مسئله هسته‌ای نظام، دعوای اصلی بر سر چه موضوعی است؟
از ابتدای پروژه اتمی نظام، سازمان پژوهش‌های نوین دفاعی (سپند) یعنی مرکز تحقیقات سپاه، بر روی ساخت سلاح اتمی متمرکز بوده است.
یک حرکت دیگر که همزمان با فعالیتهای پنهانی سپاه صورت می‌گرفت فعالیتهای سازمان انرژی اتمی نظام بود که به ساخت سایت نطنز و اراک منجر شد.
این دو پروژه در درون نظام به صورت موازی با هم و در هماهنگی کامل، در حال پیشرفت می‌بردند. این دو در واقع
به صورت دو دایره متحد‌المرکز عمل می‌کردند. یعنی در قلب فعالیتهای هسته‌ای آن فعالیت ساخت سلاح توسط سپاه ولی شکل بیرونی آن سازمان انرژی اتمی و تولید انرژی اتمی بوده است.
برنامه اتمی نظام در ابتدا پنهان بود تا سازمان مجاهدین خلق در سال ۱۳۸۱ آن را افشا کرد. سیاست مماشات دولت‌های غربی در آن زمان، مانع از اتخاذ یک سیاست قاطع در مقابل برنامه نظامی اتمی نظام شد که در برجام به اوج خود رسید.
اما اکنون با مشخص‌شدن ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای نظام، نقطه عطفی در پرونده نظام روی داده که جامعه جهانی باید به آن بپردازد، به عبارت دیگر پرونده نظام به مرحله تعیین تکلیف نزدیک شده است.
طرح تمدید تحریم تسلیحاتی در شورای امنیت
پس از برجام نظام به مدت ۵ سال تحت تحریم‌های تسلیحاتی از جمله خرید و فروش سلاح‌های عمدتا سنگین قرار گرفت. طبق این بند از برجام، نظام حق خرید و فروش سلاح‌های سنگین را تا سال ۲۰۲۰ ندارد. بنا بر توافق سررسید تحریم تسلیحاتی نظام در اکتبر ۲۰۲۰ به پایان می‌رسد.
پایان تحریم تسلیحاتی این فرصت را به نظام می‌دهد تا بتواند اقدام به خرید و فروش سلاح‌های سنگین کند. وجود دخالت‌های نظامی در کشورهای منطقه، حمایت از گروه‌های تروریستی و نیابتی در خاورمیانه و تهدید کشورها از سوی نظام، بر این نگرانی دامن زده است که پایان تحریم تسلیحاتی نظام برای منطقه بیش از هر چیز دیگری خطرناکتر است.
از این رو و در پی ماجراجویی‌ها و تهدیدات تروریستی نظام، آمریکا و تروئیکای اروپایی در پی آنند تا تحریم تسلیحاتی نظام تمدید شده و ادامه یابد. نشست اخیر شورای امنیت ملل متحد برای بررسی قطعنامه آمریکا برای تمدید تسلیحاتی نظام است.
در صورت وتوی قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی نظام توسط چین و روسیه چشم‌انداز چیست؟
این امکان وجود دارد که روسیه و چین قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید تسلیحاتی نظام را وتو کنند، اما با وجود موارد نقض برجام توسط نظام، آمریکا با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ و تروئیکای اروپایی با استناد به مکانیسم ماشه می‌توانند تحریم‌های پیشین شورای امنیت را برگردانند در این صورت فشار مضاعفی بر نظام وارد خواهد آمد.
در صورتی که قطعنامه اخیر پیشنهادی آمریکا فقط می‌خواهد تحریم تسلیحاتی نظام تمدید شود نه آنکه تحریم جدیدی بر آن افزوده شود.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.