معرفی چند فیلم و کتاب درباره شیلی و آلنده

۱۱ سپتامبر است. سالگرد کودتا علیه دولت سالوادور آلنده. تجربه شیلی خیلی آموزنده و همین‌طور جالب و دراماتیک است. چه از نظر شیوه به قدرت رسیدن آلنده، چه از نظر مدل برنامه‌های چپ‌گرایانه‌اش که با مدل‌های رایج کمونیستی آن زمان فرق‌هایی داشت، چه از نظر شکلی که علیه آش کودتا شد و وقایع قبل از کودتا، چه از نظر شدت سرکوب بعد کودتا و نهایتاً مدلی که پینوشه کنار رفت و دموکراسی به تدریج حاکم شد.

در همه این ده سال معمولاً هر چیزی درباره شیلی دیده‌ام یا خوانده‌ام این‌جا معرفی کرده‌ام. فکر کردم به بهانه امروز هم آن‌ها را دوباره معرفی کنم و هم دو سه تایی که از قلم افتاده بود. اگر شما هم چیز خوبی درباره یا مربوط به شیلی دیده‌ یا خوانده‌اید لطف می‌کنید اگر به من بگویید.

آلنده، روایت یک زندگی
فرناندو آلگریا / ترجمه محسن اشرفی / انتشارات اطلاعات
زندگینامه آلنده که یکی از نویسندگان شیلیایی که رابطه شخصی هم با آلنده داشته نوشته. خیلی خواندنی است.
اسم ترجمه انگلیسی کتاب: Allende: A Novel

نبرد شیلی (Battle of Chile)
کارگردان: پاتریشیو گوزمان (Patricio Guzman)
مستندی سه قسمتی درباره دوره آلنده و کودتا. فکر می‌کنم مشهورترین و معتبرترین مستندی است که در این مورد ساخته شده. بسیار دیدنی. البته موقع خریدن یا دانلود کردن به زبان و زیرنویس فیلم هم توجه کنید. فکر کنم اصلش به اسپانیایی است با زیرنویس فرانسه.

گمشده (Missing)
کارگردان: کوستا گاوراس
فیلمی که گاوراس (کارگردان زد، اعتراف، محاکمه، حکومت نظامی و …) بر اساس داستان واقعی یک روزنامه‌نگار آمریکایی ساخته که در زمان کودتا در شیلی زندگی می‌کرده و طرفدار آلنده بوده و همان روزهای اول گم می‌شود. پدرش که کاملاً هم با عقاید پسرش مخالف است (و نقشش را جک لمون عزیز بازی کرده) می‌آید که پسرش را پیدا کند و به تدریج متوجه می‌شود که او را همان روزهای اول در استادیوم سانتیاگو (همراه چند هزار نفر دیگر از جمله ویکتور خارا) کشته‌اند. در فیلم که در سال ۱۹۸۲ ساخته شده، نقش دولت آمریکا در کودتا کاملاً نشان داده می‌شود و به دلیل شکایت سفیر آمریکا در شیلی، فیلم مدت‌ها در آمریکا ممنوع‌التوزیع بود که در سال ۲۰۰۶ منع برداشته شد. البته آخر فیلم می‌نویسد که وزارت خارجه آمریکا دخالت در قتل آن روزنامه‌نگار را رد می‌کند. فیلم نحل طلای کن ۱۹۸۲ را هم برده. من که خیلی دوستش داشتم.

مرگ و دختر جوان (Death and the Maiden)
آریل دورفمان / ترجمه حشمت‌الله کامرانی / نشر ماه‌ریز
نمایشنامه‌ای از آریل دورفمان که با این‌که متولد آرژانتین است، اما باید شیلیایی به حسابش آورد. با این‌که ماجرا در شیلی نمی‌گذرد اما واضح است که منظور شیلی است. در کشوری دیکتاتوری کنار رفته و یک کمیته عفو و بخشودگی تشکیل شده. رئیس این کمیته مردی را که ماشینش خراب شده به خانه می‌آورد و همسرش که در دوره دیکتاتوری زندان بوده، از روی صدا فکر می‌کند که این مرد، بازجو و شکنجه‌گرش است. بسیار خواندنی. رومن پولانسکی هم از روی این نمایشنامه فیلمی دیدنی به همین نام ساخته. این نمایشنامه حتی یک اقتباس ایرانی هم دارد به نام «روز برمی‌اید» که بیژن میرباقری ساخته و به نظرم آبرومند هم درش آورده.
درباره خود دورفمان هم حرف زیاد دارم که مدت‌هاست می‌خواهم بنویسم. ایشالا به زودی.

سالوادور آلنده
کارگردان: پاتریشیو گوزمان
مستند دیگری از کارگردان نبرد شیلی این بار درباره زندگی خود آلنده. خودم هنوز این را ندیده‌ام، چون با این‌که کل فیلم روی یوتیوب هست اما زبانش اسپانیایی است. البته دی‌وی‌دی‌اش زبان انگلیسی هم دارد. و اگر اهل تورنت هستید می‌توانید هم خودش را پیدا کنید و هم زیرنویس انگلیسی‌اش را.

۱۱ سپتامبر 
کارگردان: کن لوچ
اپیزودی که کن لوچ برای فیلمی که به یاد ۱۱ سپتامبر ساخته شد ساخته و در آن از ۱۱ سپتامبر شیلی گفته. کوتاه و تاثیرگذار. کلش در یوتیوب هست.

مرگ سالوادور آلنده
گابریل گارسیا مارکز / ترجمه یارتا یاران / نشر زمستان
در اصل مقاله‌ای که مارکز اوایل بعد از کودتا و برای ادای دین به آلنده نوشته. راستش جزئیاتش را بعد این همه سال یادم نیست، ولی یادم است که آن موقع که خواندمش دوستش داشتم. کتاب با مقدمه مترجم و فونت درشت روی هم شده ۵۵ صفحه. البته حدود ۱۰ سال پیش چاپ شده و نمی‌دانم هنوز توی بازار هست یا نه.

ماجرای اقامت پنهانی میگل لیتین در شیلی
گابریل گارسیا مارکز / ترجمه باقر پرهام / نشر آگه
میکل لیتین، کارگردان شیلیایی، یکی از چند هزار تبعیدی بعد از کودتای پینوشه بوده که در سال ۱۹۸۵ تصمیم می‌گیرد با قیافه و هویت مبدل به شیلی برود و فیلم بسازد. او حتی تا داخل کاخ ریاست‌جمهوری هم می‌رود و فیلمبرداری می‌کند. وقتی که برمی‌گردد با راش‌هایش یک فیلم و یک سریال مستند می‌سازد. مارکز هم نشسته و ساعت‌ها با این آقای لیتین حرف زده و روایت این سفر را نوشته. کتاب بسیار خواندنی و مهیج است. البته نمی‌دانم هنوز توی بازار کتاب ایران هست یا نه. اسم انگلیسی کتاب این است:
Clandestine in Chile: The Adventures of Miguel Littin
فیلم مستندی را که میگل لیتین ساخت، این‌جا می‌توانید ببینید. زبانش اسپانیایی است.

برگرفته از وبلاگ آق بهمن

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)