تنوع مشارکت زنان، اعم از آنها که به عنوان افراد یا به عنوان اعضای گروه‌های حقوق زنان، در خیزش بین‌المللی روز زن قابل مشاهده است که نشان می‌دهد گزاره محدود “زن عراقی”، که بطور تاریخی و اغلب با برنامه‌های سیاسی مردانه، چه سکولار و چه اسلام‌گرا، استفاده می‌شد، با عمل فراگیرتر “زنان عراقی” جایگزین شده است. این روند بی‌سابقه وحدت مردمی نشان می‌دهد که زنان و مردان عراقی در حال بهبودی از پسِ دهه ها جنگ و تکه‌تکه‌شدن اجتماعی هستند.
زنان و انقلاب عراقی
نویسنده: زهرا علی
منبع : سایت جدلیهˡ
از اکتبر سال ۲۰۱۹، عراق با خیزش‌های مردمی، که خواستار تغییرات بنیادین هستند، نقطه عطفی را در تاریخ خود تجربه می‌کند. انقلاب عراقی، خیزشی اجتماعی است که طیف گسترده‌ای از جامعه را شامل میشود، از جمله محرومین، حاشیه‌نشینان، کسانی که از منابع و قدرت محروم هستند.
مشارکت گسترده زنان، از دانشجویان دخترِ جوان تا زنان مسن، این خیزش را به انقلاب مردم تبدیل کرده است. شایان ذکر است که این مشارکت، نه تنها غافل‌گیر‌کننده نیست، بلکه واقعیتها و تحولات عمیق اجتماعی‌ا‌ی را آشکار می‌سازد که فضای بیان‌گریِ خود را در خیابان‌ها و میادین معترض عراق پیدا کرده‌اند.
بازپس‌گیری فضای عمومی
حداقل از دهه ۱۹۹۰، جنگ‌ها و تحریم‌های شدید اقتصادی بر زنان عراقی که مجبور بودند مسئولیتِ معیشت و بقایِ جامعه را در کسوتِ سرپرست خانوار، کارگر و سرایدار بردوش بکشند، تأثیر عمیقی گذاشت. دهه‌ها جنگ و سختی‌های اقتصادی، فضاهای عمومی را به فضاهای نظامی و مردسالار تبدیل کرد.
در این فضاها ساختارِ اجتماعیِ جدیدی از طریق سازماندهی جمعی بافته میشود، جامعه عراق با یکدیگر ملاقات میکنند، مذاکره میکنند و پیوندها و هنجارهای جدید اجتماعی را ایجاد میکنند: جایی‌که فقیر بی‌سواد با طبقه متوسطیِ تحصیل‌کرده برابر است، جایی‌که زن و مرد، جوان و پیر در آن یکدیگر را ملاقات میکنند، فضای مشترک را سهیم می‌شوند و حرکت مشترک را می‌سازند.
میدان‌تحریر در بغداد، میدان‌الحبوبی در ناصریه و میادین اعتراض در سرتاسر کشور فضاهایی است که در آن کسانی بر آنها نظاره میکنند، مسلط می‌شوند، و علیه بودن و رشد آنها تبعیض اعمال میکنند. زنان در راه‌پیمایی، تظاهرات، اشغال، و سازماندهی، فضای عمومی را پس می‌گیرند و با قابل‌رویت ساختن و بالابردن صدای خود، چه در خط مقدم رویارویی با وحشیگری نیروهای امنیتی عراق، و چه با کارهای هنری خود، تزئین میادین اعتراضات، و مراقبت از مجروحین، آشپزی و نظافت.
زنان و مردان جوان همچنین در حال ایجاد یک “عادی” جدید هستند که سلسله مراتب اجتماعی و هنجارهای اجتماعی از جمله اختلاف طبقاتی و جنسیتی را به چالش می‌کشد. در میدان تحریر بغداد ، یک زن طبقه متوسط از المنصور با یک جوان کارگر اهل شهر صدر دوست شده بود. عشاق در مواجهه با گلوله‌های جنگی نیروهای امنیتی دست‌های یکدیگر را می‌گیرند. اختلاط روزمره جنسیت پذیرفته میشود و آزار و اذیت جنسی یا عدم پذیرش را در پی ندارد.
در این فضاها ساختار اجتماعیِ جدیدی از طریق سازماندهی جمعی بافته میشود، جامعه عراق با یکدیگر ملاقات میکنند، مذاکره میکنند و پیوندها و هنجارهای جدید اجتماعی را ایجاد میکنند: جایی که فقیر بی سواد با طبقه متوسطیِ تحصیل‌کرده برابر است، جایی که زن و مرد ، جوان و پیر در آن یکدیگر را ملاقات میکنند. فضای مشترک را سهیم می‌شوند و حرکتی مشترک را ایجاد میکنند. در واقع معترضین با ارائه خدمات بهداشتی و آموزشی رایگان، تمیز‌کردن خیابان‌ها و نقاشی دوباره، و همچنین مرمت بناهای تاریخی و زیباسازی فضاهای عمومی از طریق هنر و طراحی اصیل و مبتکرانه، «اشکالِ دولت» جدید را بنیان می‌گذارند.
“زنانِ انقلاب اکتبر انقلابیون هستند نه فاحشه‌ها”
در حالی‌که مقیاس و سطح این مشارکت چشمگیر است، ولی جای تعجب ندارد. یکی از اولین تظاهرات‌هایی که در عراق پس از سال ۲۰۰۳ برگزار شد، اعتراض فعالین حقوق زنان علیه تلاش نخبگان سیاسی شیعه برای زیر سوال بردن اساس حقوق قانونی آنها، قانون وضعیت شخصی بود. تنها چند ماه پس از حمله آمریکا، نخبگان سیاسی اسلامی شیعه، که توسط دولت آمریکا و متحدان آن به قدرت رسیدند، کوشیدند به جای قانونی مبتنی بر فقه شیعه و سنی ، قانونی فرقه‌گرایانه را بنیان گذارند. درحالیکه جنبش فمینیستی از تصویب این خواسته‌ها جلوگیری کرده بود، احزاب اسلام‌گرای شیعه دائما تلاش خود را برای تصویب قانون وضعیت شخصیِ فرقه‌گرایانه و محافظه‌کارانه تجدید می‌کردند، آخرین تلاش آنها لایحه جعفری است.
سیستمِ محاصصه² مصوب بعد از سال ۲۰۰۳ که توسط محقق فمینیست مایا میکداشی “فرقه‌جنسی‌گرا”³ تعریف شده است؛ به این معنا که سیستم محاصصه نه تنها مبتنی بر تفاوت‌های قومی، مذهبی و فرقه‌ای است، بلکه مبتنی بر تفاوت‌های جنسی است. فرقه‌گرایی‌ای دارای جنسیت است، سیاست‌های هویتی که بر اساس هنجارها و روابط جنسیتی عمل می‌کند، و به طور خاص در مورد بدن زنان. اگر سیاست جنسیتی محافظه‌کارانه قبلاً در طول تحریم‌ها با کمپین اعتقادی رژیم بعث آغاز شده بود، تشدید تکه‌تکه‌شدن اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از سال ۲۰۰۳ و سرشت نخبگان سیاسی که به قدرت رسیده‌اند، اشکالی افراطی از کنترل اجتماعی و محافظه‌کاری ایجاد می‌کند.
نیروهای مذهبی فرقه‌ای پدرسالارانه نه تنها بر حوزه سیاسی مسلط می‌شوند ، بلکه خیابان‌ها را نیز از طریق گروه‌ها و شبه‌نظامیان مسلح خود تصرف میکنند. جنگ فرقه‌ای ۲۰۰۶-۲۰۰۷ و تهاجم دولت اسلامی در سال ۲۰۱۴ نمایان‌گرِ اشکال افراطیِ خشونت‌های فرقه‌ای و جنسیتی بود. سیستمِ فرقه‌جنسی‌گرایانه قدرت خود را از طریق تقسیم‌بندی‌های فرقه‌ای و جنسیتی اثبات می‌کند، که در تحمیل قوانین پوشش سخت‌گیرانه برای زنان و همچنین مردان، و محدود‌کردن آمیختگی‌های فرقه‌ای و جنسیتی قابل مشاهده است.
روشن است که ماهیت سرکوب اعمال شده توسط بنیانِ سیاسی عراق این است که از طریق شبکه‌های رسانه‌ای و کمپین‌های رسانه‌های اجتماعی و با ارائه چهره‌ای “غیراخلاقی” از آن، سعی در تضعیف انقلاب دارد. انقلابیون متهم به فساد جنسی هستند و انواع شایعات پیرامون ظاهراً “رفتار غیرقانونی” که در بین جوانان در زیر چادرهای موجود در میادین اعتراضی اتفاق می‌افتد پخش میشود. سرکوب، زنان، به ویژه زنان جوان را هدف قرار می‌دهد. خشونت شبه‌نظامی برای جلوگیری از مشارکت زنان به کار‌می‌رود، با گسترش ترس و وحشت ، ربودن معترضین مانند صبا مهدوی و ماری محمد یا کشتن آنها در پرونده سارا طالب و همسرش- عادل در بصره یا زهرا علی در بغداد.
در رسانه‌های اجتماعی هم به زنان حمله میشود. هشتگ # بناتک_یاوطن(دختران شما_ای وطن)که برای اعتراض زنان ۱۳ فوریه گذشته راه‌اندازی شد، به # عاهراتک_یاوطن(روسپی‌های شما_ای وطن) تبدیل شد. بر روی دیوار تونل منتهی به میدان تحریر، و بر روی تابلوهایی که توسط زنان جوان در جریان اعتراضات برپا شده است ، جمله زیر را می‌توانید بخوانید: “زنان انقلاب اکتبر انقلابیون هستند نه فاحشه‌ها”.
صدای زن یک انقلاب است
از ابتدای انقلاب اکتبر ، بیش از هفتصد معترض غیرمسلح، عمدتا جوان، با گلوله‌های جنگی یا پوکه‌های‌گاز‌اشک‌آور‌ِمورد‌استفادهِ نیروهای امنیتی عراق و شبه‌نظامیان همراه آنها کشته شد‌ه‌اند، بیش از بیست‌و‌پنج‌هزار زخمی و صدها نفرربوده و ناپدید شد‌ه‌اند. خشونت و ارعاب مرگ‌بار، عزم معترضین را تقویت کرد و تکریم شهدای انقلاب به سرعت به یکی از اصلی‌ترین معیارهای آن تبدیل شد. برای یکی از شهدای اولیه و چهره مهم اعتراضات که صفا‌السارایی بود “پسر تانوا” به کار می‌رفت در ارجاع به نام مادرش تانوا، به جای اینکه از او به عنوان فرزند پدرش یاد کنند. “پسر تانوا” اکنون نامی است که معمولاً برای توصیف انقلابیون مورد استفاده قرار می‌گیرد و بسیاری از نام‌های خانوادگی‌ِ معترضین به جای نام پدرشان به مادرشان ارجاع می‌دهد.
خیزش، فراتر از خواسته‌های سیاسیِ محدود است، انقلابیون نه تنها سرکوب اقتصادی و سیاسی را که از طریق فساد، نفاق و تبعیض اعمال میشود، زیر سؤال می‌برند، بلکه هنجارهای اجتماعی و سیستم اجتماعی‌‌ا‌یِ‌که یک زندگی هنجاری و محافظه‌کارانه را تحمیل می‌کند را هم زیر سوال می‌برند. عراقی‌ها با شعار “ما یک میهن می‌خواهیم” عدالت اجتماعی و اقتصادی، خدمات دولتی کارآمد و نهادهای دولتی مانند مراقبت‌های بهداشتی و آموزش، مسکن، اشتغال و آنچه برای زندگی خوب لازم است، را خواستار شدند. آنها همچنین خواهان آزادی هستند، آزادی از اینکه، به‌خاطر تعلق به مذهب یا فرقه‌ای خاص، کشته نمی‌شوند، آزادی مذهبی بودن یا نبودن، آزادی پوشش مطابق میل خود، و آزادی گردش در مرزهای اجتماعی و فرقه‌ای، آزادی متفاوت بودن.
معترضین نه تنها خواهان تغییر هستند، بلکه آن را نمایش می‌دهند و زندگی میکنند، قوانین جدیدی از رفتار را ارائه می‌دهند و یک حس همزیستی فراگیر را بنا میکنند. زنان شرکت‌کننده در انقلاب متنوع هستند: از مادر میان‌سال بی‌سوادِ چادری‌ا‌ی که برای معترضین آشپزی می‌کند تا دانش‌جوی طبقه متوسطیِ سطح بالا‌یی که گفتگوی پیرامون اصلاح قانون انتخابات را هدایت می‌کند. زنان جوان از خانواده‌های محافظه‌کار و کسانی که قوانین پوشش غالب را به چالش می‌کشند. همه در یک فضای مشترک سهیم‌اند، استراتژی‌ها را بسط می‌دهند و اعتراض‌های هفتگی را ترتیب می‌دهند. آنها با هم شعار می‌دهند، “نه، نه، نه، نگو شرم آور است، صدای زن یک انقلاب است” که از ماهیت خرابکارانه حضورشان آگاه است.
در چند چادر، برنامه‌های فمینیستی در مورد موضوعات خاص حقوق زنان مورد بحث قرار می‌گیرد، درحالیکه در بیشتر چادرها، زنان معتقدند که انقلاب، در حال تغییر عراق است و دستیابی به اهداف آن به نفع زنان به همراه مردان خواهد بود. فعالان فمینیستی در گروه‌های رسمی که در حال‌حاضر در میادین اعتراض حضور دارند، به ماهیت غیر‌رسمی و آشکار قیام که از هر نوع وابستگی امتناع می‌ورزد نیز احترام می‌گذارند.
تنوع مشارکت زنان، اعم از آنها که به عنوان افراد یا به عنوان اعضای گروه‌های حقوق زنان، در خیزش بین‌المللی روز زن قابل مشاهده است که نشان می‌دهد گزاره محدود “زن عراقی”، که بطور تاریخی و اغلب با برنامه‌های سیاسی مردانه، چه سکولار و چه اسلام‌گرا، استفاده می‌شد، با عمل فراگیرتر “زنان عراقی” جایگزین شده است. این روند بی‌سابقه وحدت مردمی نشان می‌دهد که زنان و مردان عراقی در حال بهبودی از پسِ دهه ها جنگ و تکه‌تکه‌شدن اجتماعی هستند.
———
ˡاین متن ترجمه مقاله “Women and Iraqi Revolution” از سایت جدلیه می باشد.
لینک مقاله در اینترنت:
https://www.jadaliyya.com/Details/40817/Women-and-the-Iraqi-Revolution
²سیستم محاصصه: سهمیه‌های فرقه‌ای، در زمینه کار یا تحصیلات ، مطالبه هایی برای ارتقاء ، شناخت و یا فارغ التحصیلی تعداد افراد از اقوام خاص است در حالی که سایر اقوام از این امر مستثنا هستند. این سهمیه‌ها ممکن است توسط مقامات حاکم تعیین و با صدور قوانین دولت حمایت شود. وقتی تعداد کل افراد ثبت نام شده در مشاغل یا مشاغل از قبل مشخص شود، این می‌تواند به تعداد مشخصی ترجمه شود. در آموزش و پرورش ، این شکل از سهمیه‌ها به عنوان تبعیض عددی شناخته میشود.
³ “sextarian” واژه‌ای جدید که مایا مکداشی استادیار دانشگاه راتجرز با ترکیب”sectarian” به معنای فرقه‌گرا و “sex”جعل کرده است. ا واژه “فرقه جنسی گرا ” به عنوان معادل فارسی جعل شده است.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.