با شیوع کرونا و دست‌پاچگی و بی‌عملی بسیاری از دولت‌ها در سراسر جهان، و به‌ویژه منفعت‌طلبی و بی‌کفایتی و کُندیِ جمهوری اسلامی در مقابله با بحران، بحث‌هایی درگرفته است بر سر این‌که آیا می‌توان شکل‌هایی از ادارۀ امور را تصور کرد که با منطق دولتی و متمرکز متفاوت باشد و در عین حال کارآمدی و چابکی بیش‌تری هم داشته باشد؟
جدای از بحث‌های نظری‌ای که درگرفته است، در کوردستان ایران شاهد ظهور ده‌ها شوراهای محلی در شهرها (از جمله پاوه، سنندج، سقز و مریوان) و روستاها (مثل روستای نوره) هستیم. این شوراها ارائۀ خدمات مختلفی را، مثل ضدعفونی‌کردن محلات و تهیۀ اقلام بهداشتی و غذایی و ارائۀ آموزش‌های لازم، برعهده گرفته‌اند. اما چرا کوردستان و نه مناطق دیگر؟
می‌توان گفت ظهور این شوراهای محلی رابطۀ نسبت مستقیمی با ساختار دولت متمرکز در ایران و ماهیت ستم ملّی در جمهوری اسلامی دارد. دولت جمهوری اسلامی در سرزمین‌های پیرامونیِ جغرافیای مشترک ایران از جنس «حاضرِ همیشه غایب» بوده است. به بیانی دیگر، می‌توانیم بگوییم که جمهوری اسلامی در این سرزمین‌ها همواره حضوری «منفی» داشته است؛ همواره اسلحۀ دولت بوده که در این مناطق حضور داشته است، و خبری از ادعاهای به اصطلاح «توسعه‌گرایانه» و «رفاه‌گرایانۀ» دولت در این مناطق نبوده است. در این مناطق، دستگاه اداری و عمرانی دولت متمرکز ضعیف و دستگاه امنیتی و نظامی آن قدرتمند بوده است. این در حالی است که در سرزمین‌های مرکزیِ* جغرافیای مشترک ایران دستگاه اداری و عمرانی دولت به هر حال نقش نسبتاً پررنگ‌تری بازی کرده است.
دقیقاً به دلیل همین ساختار دولت متمرکز و ستمی که این ساختار بر سرزمین‌های پیرامونی می‌آورد، در این سرزمین‌ها امکان ظهور شوراهای مردمی و محلی که می‌توانند ادارۀ امور را نه‌تنها در شرایط بحرانی بلکه برای همیشه به دست بگیرند، بیشتر است. این در حالی است که مردم مناطق مرکزی به خاطر نقش عمرانی پررنگ‌تر دولت، وابستگی بیش‌تری نیز به خدمات دولتی پیدا کرده‌اند. باز هم به همین خاطر است که در شرایطی مثل بحران کرونا، شاهد این هستیم که مردم شهرهایی مثل تهران عملاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: بی‌خیال‌هایی که به تفریحات و سفر و دیدوبازدید همیشگی خود ادامه می‌دهند، و ترس‌خورده‌هایی که به فضاهای قرنطینۀ شخصی خود خزیده‌اند (البته فرودستان، کارتن‌خواب‌ها، کارگران، پرستاران، کارگران خدماتی بیمارستان‌ها و پزشکان که عملاً چاره‌ای جز زندگی روزمره با کرونا ندارند در هیچ‌کدام از این دسته‌ها جای نمی‌گیرند.
این گروه اتفاقاً به خاطر درگیری روزمره‌شان با بحران، قاعدتاً باید نقش پررنگ‌تری هم در ادارۀ امور مربوط با بحران داشته باشند)؛ در مقابل، مردم سرزمین‌های پیرامونی مثل کوردستان، به خاطر این‌که در تمام این سال‌ها برای پیشبرد زندگی روزمرۀ مشترکشان عملاً چیزی جز پیوندهای مدنی و همیاری‌های اجتماعی خود نداشته‌اند، راحت‌تر می‌توانند راهکارهایی جمع‌گرایانه برای مقابله با کرونا پیدا کنند. از سوی دیگر، این تجربه‌ورزی‌ها نشان می‌دهد که مردم بومی یک منطقه، به واسطۀ شناختشان از آن منطقه و نیز علاقه و تعلّقی که به آن دارند، اگر در امور اقتصادی و اجتماعی و سیاسی داخلی‌شان از حق خودگردانی برخوردار باشند، از هر دولت متمرکزِ گردن‌کلفت اما کوچک‌مغزی بهتر می‌توانند این امور را بگردانند.
آزمونگری شهرها و روستاهای کوردستان در جهت سازوکارهای ادارۀ شورایی بحران می‌تواند درس‌هایی باشد که از موقعیت کنونی فراتر می‌رود. این آزمونگری هم برای موقعیت‌هایی به غیر از شرایط بحرانی فعلی درس دارد و می‌تواند نمایی بدهد از این‌که فردای جمهوری اسلامی چطور می‌توان جغرافیای مشترک ایران بدون سرسپردن به اربابی دیگر اداره کرد؛ و هم می‌تواند درس‌هایی داشته باشد برای سرزمین‌های مرکزی جغرافیای مشترک ایران، و محرکی باشد برای مردم این مناطق که به شکل‌های دیگری از ادارۀ امور اجتماعی و اقتصادی هم بیندیشند.
ناتوانی و حتی شیّادی دولت‌ها چه در ایران و چه در کشورهای پیشرفته‌تر و ظهور نمودهایی از همیاری مردمی برای مقابله با بحران باید ما را به این اندیشه بیندازد که با سرنگونی و حذف دولت هم می‌توان انسانی زندگی کرد.
* در این‌جا، منظور از «مرکز» و «پیرامون» الزاماً معنای مکانیِ این واژه‌ها نیست، بلکه منظورمان نسبت مناطق مختلف با توسعۀ اقتصادی کل کشور است. در نتیجه، «مرکز» یعنی مناطق به لحاظ اقتصادی و اجتماعی برخوردارتر و توسعه‌یافته‌تر و «پیرامون» یعنی مناطق کم‌تر توسعه‌یافته.
گزارشی از سه روز فعالیت کمیتۀ محلات روستای «نوره» (کردستان) علیه بیماری کرونا
شیوع سریع ویروس کرونا (covid19) و همه‌گیری آن ضرورت ایجاد تشکلی مردمی را برای پیشگیری از شیوع بیشتر این بیماری می‌طلبید. در چنین شرایطی بود که «کمیتۀ محلات روستای نوره برای پیشگیری از بیماری کرونا» با همکاری عدۀ کثیری از جوانان و اهالی روستا ایجاد شد.
این بیماری به‌خوبی نشان داد که هیچ مرزی نمی‌شناسد و برای همه یک تهدید جدی است. ما هم به عنوان بخش کوچکی از این جغرافیای پهناورِ زمین و در محیط کوچک زندگی خود، یعنی «روستای نوره»، بر آن شدیم تا با حداقل امکانات و البته با عزمی راسخ و همکاری مثال‌زدنی اهالی و رعایت اصول استانداردِ بهداشتی با این بیماری مبارزه کنیم.
کمیتۀ محلات که متشکل از تمام اهالی روستا و تمام سنین است در این سه روز فعالیت خود توانسته کارهایی را برای جلوگیری از بیماری کرونا انجام دهد، که بخش کوتاهی از آن را به اطلاع شما عزیزان می‌رسانیم:
۱) «کمیتۀ محلات» در اولین اقدام خود با ایجاد یک صندق مالی که همۀ موجودی آن حاصل کمک‌های مردمی جمع‌شده در سطح روستاست شروع به کار کرد.
۲) ایجاد یک تیم به عنوان تدارکات که اقدام به خرید یک سری وسایل کرد، از جمله ماسک، دستکش، لباس‌های مخصوص برای استفاده درشیفت نگهبانی، الکل برای ضدعفونی، عینک، شیلدهای پزشکی، دستگاه تب سنج و….
۳) ایجاد یک تیم برای سازماندهی شیفت‌های نگهبانی برای استفادۀ بهینه از تمام پتانسیل موجود در روستا.
۴) قرار دادن یک کانکس مسکونی در محل نگهبانی برای استفادۀ عزیزانی که به عنوان نگهبان، ورودی‌ها را کنترل می‌کنند.
۵) شروع به کار تیمی متشکل از همین دوستان برای کنترل علایم بیماری (تب، سرفه و…) و ثبت این علائم در دفترچه‌های برای کنترل بیشتر.
۶) ضدعفونی‌کردن کامل سطح روستا در چند نوبت با تانکرهای بزرگ محلول ضدعفونی.
۷) ایجاد کانال تلگرامی و صفحۀ اینستاگرامی برای بازتاب اقدامات این کمیته و اطلاع‌رسانی بهتر و به اشتراک گذاشتن دستورالعمل‌های بهداشتی و مناسب برای جلوگیری از انتقال این بیماری.
کمیتۀ محلات روستای نوره بر خود لازم میداند که این گزارش‌ها را برای شفاف‌سازی و آگاهی هرچه بیشتر مخاطبان عزیز از دستورکار این کمیته به اطلاع عموم برساند.
#کمیته_محلات
#آلترناتیو_ما_شوراست
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.