بررسی یک فاجعه ی ملی بانگاه روان شناختی

 دکتر محمد رضا سرگلزایی

روانپزشک ژاک لاکان-روانکاو فرانسوی-روان انسانی را شامل سه بخش می داند:غریزه حیوانی ، زبان و تاریخ.در باب غریزه حیوانی (که فروید آن را Instinct  می نامید و کرچمر آن را Temperament )در فرصتی دیگر برایتان خواهم نگاشت اما این روزها پرداختن به اجزای غیر بیولوژیک برایم مهمتر است چرا که قطعا در سی سال اخیر ژن و بیولوژی مردم این کشور تغییر نکرده است اما اتفاقات مهمی در آن رخ داده اند:- در این سی سال جمعیت کشورمان ۲برابر شده اما جمعیت زندانیان آن ۱۰ برابر شده !!- در این سی سال جمعیت کشورمان ۲ برابر شده اما آمار مرگ و میر اعتیاد ۳۰ برابر شده !!- کشور ما اکنون رتبه اول اعتیاد به مواد مخدر ،رتبه اول مرگ و میر تصادفات جاده ای و رتبه اول فرار مغزها (مهاجرت نخبگان) را در جهان دارد!(جامعه شناسی خودمانی-حسن نراقی)- آمار زندانیان ایران ۲ برابر میانگین جهانی است و اکنون تعداد زندانیان ایران ۳ برابر ظرفیت زندانهای کشور است !(گزارش وزیر دادگستری و مدیر کل توسعه زندانهای کشور)- ایران پس از چین رتبه اول اعدام در جهان و رتبه اول تعداد روزنامه نگاران ایرانی را دارد ! ( گزارش کمیته حقوق بشر سازمان ملل )چرا چنین شده است ؟!اگر غریزه و مزاج ما تغییر چشمگیری نکرده است ( چرا که قاعدتاً تغییرات بیولوژیک در طول هزاران سال واقع می شوند نه چند دهه ) پس باید در ” زبان ” و ” تاریخ ” علت این فاجعه را جستجو کنیم .ژان پیاژه و رشد شناختی ژان پیاژه اعتقاد دارد که هر چه در جایی تنوع ( Diversity ) ، غنا (  Richness ) و پیچیدگی ( Complexity  ) در زمینه اطلاعات بیشتر باشد رشد شناختی بیشتر است . بنابراین ” جامعه باز ” – آنچنان که کارل پوپر نام می نهد – باعث رشد فرهنگی یک جامعه می شود و ” جامعه بسته اطلاعاتی ” باعث پسرفت فرهنگی می شود . نمونه چنین پدیده ای در چین و هونگ کونگ دیده شد . از دهه ۱۹۵۰ که جمهوری کمونیستی مائو در چین پیروز شد فضای چین فضای ” تک صدایی ” و ” سانسور اطلاعات ” شد ( اکنون نیز علیرغم تحولات اقتصادی هنوز چین بصورت تک حزبی اداره می شود و سانسور اطلاعات و فیلتر شدن اینترنت در آن ادامه دارد ! ) در همین حال قرارداد بین چین و انگلستان باعث شد که بندر هونگ کونگ تا سال ۲۰۰۰ میلادی خارج از حاکمیت مائوئیزم باقی بماند . نتیجه این شد که چند دهه پس از آن امید به زندگی ( طول عمر مورد انتظار ) در هونگ کونگ ( همان ژنتیک چینی ها ) نزدیک به ۲۰ سال بالاتر از چین باشد . ( کتاب مدیریت استراتژیک – فرد دیوید ) و رتبه هوش ( IQ  ) هونگ کونگی ها در جهان اول و رتبه چینی ها درجهان هشتم باشد ! ( این رتبه بندی را در سایت ویکی پدیا می توانید ملاحظه کنید . در ضمن در این رتبه بندی ایرانیان رتبه شصتم جهان را دارند ! )جامعه تک صدایی افرادی را تربیت می کند که رشد شناختی پایینی دارند و از نظر پیاژه پایین بودن رشد شناختی یعنی ” تفکر عینی ” ( Concrete  ) به جای ” تفکر انتزاعی  ” ( Abstract ) . تفکر عینی ، اقتصاد ، شعر ! عینی بودن تفکر باعث می شود که این ملت تفاوت ” زبان اقتصاد ” و ” زبان شعر و قصه ” را در نیابد ! در اقتصاد دو بعلاوه دو می شود چهار اما در شعر و قصه دو بعلاوه دو هر چه ” دلبر ” بخواهد می شود : ( مرا مگو که چونی ؟ به هر صفت که تو خواهی ! )ماجرای حذف یارانه ها در شرایطی که دولت ( بر خلاف نص قانون اساسی ) تبدیل به یک ” کارفرمای بزرگ ” شده است و سازمان برنامه و بودجه و مدیریت و برنامه ریزی و شورای  پول و اعتبار را منحل کرده است ؛ استقلال نظام بانکی را از بین برده است ، به مجلس شورای اسلامی حاضر نیست حساب پس بدهد و بالاخره به گزارشات تخلف که دیوان محاسبات منتشر می سازد نیز بی اعتنا است بیشتر یک شعر و شوخی است تا یک برنامه اقتصادی ، اما ” تفکر غیر انتزاعی ” مانع از این است که اکثریت مردم توان ادراک و واکنش مناسب را داشته باشند . تفکر عینی ، تاریخ ، اسطوره عینی بودن تفکر باعث می شود که ملت ما تفاوت ”  تاریخ ” و ” اسطوره ” را در نیابد ! آیین های اسطوره ای و داستانهای سمبولیک ( از طی الارض کردن اولیاء دین گرفته تا آب حیات در ظلمات یافتن خضر و روی آب راه رفتن شمس تبریزی ) که باید با عینک ” نماد خوانی و رمز گشایی ” ( میتولوژی و هرمنوتیک ) به آنها نگاه شود برای ملت ما به همان اندازه ” تاریخی ” بنظر می رسند که ماجرای جنبش مشروطه ، ملی شدن نفت و جنگ جهانی دوم ! نتیجه گیری محدود ساختن ” آزادی بیان ” و جریان صدایی اطلاعات باعث افت رشد شناختی ملی در ما شده است . ” زبان ” و ” تاریخ ” که اجزای انسانی روان اند دچار بیماری شده اند و نتیجه آن رشد لجام گسیخته خشونت ، قانون ستیزی و تکانش گری است . ( گزارش رئیس سابق قوه قضائیه حاکی از این است که در کشور یک میلیاردی هندوستان در سال ، چهار میلیون پرونده قضایی تشکیل می شود در حالی که در کشور هفتاد میلیونی ایران در سال هشت میلیون پرونده قضایی تشکیل می گردد ! )راه حل الف : در صورتی که حاکمیت اهمیت موضوع را بپذیرد و در حل این مشکل مشارکت کند راه حل های زیر یشنهاد می شود :۱-      آزادی بیان ، همانطور که در قانون اساسی آمده است ، رعایت شود .۲-      حاکمیت به ” قانون احزاب ” و ” قانون شورا ها ” که فرصت ” نهادینه شدن چند صدایی ” را فراهم می کنند مقید گردد . رعایت موارد فوق در غالب قوانین فعلی امکان پذیر است و برآورده نشدن آنها رفتاری ” غیر قانونی ” محسوب می گردد .ب : در صورت عدم همکاری حکومت ، نخبگان جامعه از طرق زیر می توانند جریان فاجعه آمیز فرهنگی را متوقف نمایند :۱-      گسترش استفاده از اینترنت توسط اقشار مختلف جامعه ( کارگران – معلمان – کسبه – بازنشستگان ) ۲-      تشکیل ” اتاق های فکر ” در سطح محله ها ، شرکت ها و جلسات سنتی فرهنگی ۳-      گسترش آموزش ” ریاضی ” ( زبان منزه ) و ” تاریخ ” ( علم تاریخ و تاریخ غیر رسمی ).

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)