امر جنسی به عنوان واژه ای کلی برای اشاره به عرصه های جنسی (gender, sex, sexuality] آن شبحی است که نه تنها امروزه بلکه از قبل زندگی ما ایرانیان را تسخیر کرده است.
این یک دیدگاهی تقلیل گرایانه است که بگوییم جنسیت توضیح واحدی برای همه یا بیشتر مسایل ایران را به دست می دهد. اما این نیز توضیحی ناقص است که در هر تبیینی از حوزه های زیست اجتماعی در ایران عامل جنسیت را کنار بگذاریم. شکل دقیقتری از بیان مسئله این می تواند باشد که امر جنسی به عنوان پاره ای جدایی ناپذیز از حوزه های عمومی مانند سیاست، اقتصاد، دین، هنر، فرهنگ و دانش در نظر گرفته شود. در هر زاویه ای از زیست ایرانی که جنسیت نیز یک عامل مؤثر بوده است. این بخش نخست از مسئله امر جنسی است که ببینیم چگونه در حوزه های گوناگون زیست اجتماعی امر جنسی حضور دارد. بر حسب یک نگاه تجربی می توان اینگونه از امر انضمامی به سمت یک درک کلی تر پیش رفت.
مسئله دوم به عنوان یک مسئله روشی این است که چگونه جنسیت را به عنوان یک قلمرو مجزا و یک عامل مؤثر در قلمروهای زیست ایرانی باید فهم کرد. آیا می توان به یک درک یکپارچه و سیستمی از مسئله جنسیت رسید؟ این نیز یک موضوع دشوار خواهد بود که چگونه می توان امر جنسی را به عنوان یک نظام یا یک رژیم؛ به عنوان یک هستی مجزا دست کم بر حسب نگاه روش شناختی از عرصه های دیگر زیست جدا کرد و زندگی منفرد آن را بررسی کرد؟ آیا جنسیت یک هستی مجزا از حوزه های دیگر تشکیل می دهد یا عناصر زیست جنسی تنها زیر مجموعه حوزه یا حوزه های دیگر است؟ شاید بتوان به دو معنای قوی و ضعیف این سوال را طرح کرد. به معنای قوی از کلمه نظام یا رژیم جنسی، امر جنسی یک هستی اصیل و زیربنایی است که این اصالت توجیهی انتولوژیک برای داشتن یک حوزه مجزا است. دوم اینکه به معنای ضعیف صرف نظر از این نگاه اصالت شناس، به لحاظ روش شناختی ما آن را از قلمروهای دیگر مجزا «می بینیم» تا درک روشنتری از «امر جنسی» پیدا کنیم. در اینجا توجیه ما یک توجیه روشی است و مبنای توجیه نیز «امتیاز» شناختی است که یک نگاه مجزا ساز از یک نگاه چندعاملی به دست می دهد. این نیز موضوعی روش شناختی است که در مورد امر جنسی در ایران باید در نظر گرفته شود.
مسئله سومی که تحت عنوان «امر جنسی در ایران» باید روشن شود نسبت واژه ایران به این مطالعه است. تأکید بر ایرانی بود این مطالعه چه وجهی دارد. آیا این قلمروی جنسی خصلتی قومیتی، نژادی، زبانی و فرهنگی دارد؟ به چه معنای امر جنسی در اینجا «ایرانی» باید خطاب شود. آید جنسیت در ایران حوزه مطالعه ای اختصاصی است؟ فرض ما با گفتن «ایران» در این عبارت این است که :بله، این حوزه زیست خصلتی مجزا از اشکال دیگر جنسیت دارد. این نیز موضوعی است که باید بررسی شود و نشان داده شود که به چه صورتی این جوزه زیست مجزا باید بررسی گردد.
پرسش های خردی که در این مورد وجود دارد در مجموع مسئله ای را تشکیل می دهد که ما می توانیم آن را به عنوان «مسئله جنسیت در ایران» در نظر بگیریم.
مسئله امر جنسی: تمایز جنسیتی، گرایش جنسی، کنش جنسی در ایران چگونه قابل فهم است؟
پرسش الف) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و دین وجود دارد؟
پرسش ب) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و سیاست وجود دارد؟
پرسش پ) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و اقتصاد وجود دارد؟
پرسش ت) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و هنر وجود دارد؟
پرسش ث) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و فرهنگ وجود دارد؟
پرسش ج) چه نسبتی میان این سه معنا از جنسیت و دانش وجود دارد؟
پرسش چ) آیا می توان برداشتی یکپارچه از امر جنسی ایرانی جدای از این قلمروهای زیست داد؟
پرسش ح) به چه معنی امر جنسی در اینجا خصلتی «ایرانی» دارد؟
این پرسش های جزئی می تواند همچنان ادامه پیدا کند. هر پرسشی که ذیل عنوان کلی «فهم امر جنسی در ایران» می توانیم در نظر بگیریم و نظریه ای دیگر در جهت فهم امر جنسی عرضه کنیم مجموعه دیگری را تشکیل می دهد. اما چنانکه از طرح ما مشاهده می شود پروژه ای که تحت عنوان «مسئله امر جنسی» فوقا صورتبندی شد یک پروژه با استراتژی استقرائی است. یعنی آغاز از امر انضمامی که حوزه های زیست غیر جنسی است برای کشف امر جنسی و رسیدن به نقطه ای که تازه باید دید امکان سنتزی از این کشف در حوزه های غیر جنسی برای صعود به یک نقطه واحد وجود دارد؟ آیا می توان یک نظریه پردازی قوی از امر جنسی در ایران به دست داد یعنی نظریه پردازی که مبتنی بر معنای قوی از نظام جنسی است یا آنکه باید به یک نظریه پردازی ضعیف تر کفایت کرد که بر معنای ضعیف تر نظام جنسی یعنی برداشت روش شناختی از وجود امر جنسی در ایران استوار است. این امر نیز خود موضوع پرسش های دیگری خواهد بود که ذیل مسئله دوم امر جنسی باید بررسی گردد. مسئله سوم نیز یک مسئله ایضاحی است که به جهت کاربرد عنوان «ایران» باید روشن شود که به چه معنی این تفکیک قلمرو جغرافیایی در این مسئله فرض شده است. بخش نخست یک پویش مشاهدتی است و بخش دوم یک پویش تألیفی و بخش سوم توضیحی بر یک اصلاح است و نتیجه گیری نهایی بحث به توجیه این اصطلاح کمک خواهد کرد.
برای تحقق چنین تحقیق باید تحقیق در حوزه های مختلف را سازمان دهی کرد. بنابراین «گروه ایرانی مطالعات جنسیت» هم خود را در در یک تقسیم کار در دور مرحله گردآوری در حوزه های زیست ایرانی و نیز تألیف و سنتز سازی از ایشان خواهد گذاشت. برای این کار در حال حاضر برخی بخش ها مانند دانشنامه واژگان جنسی در ایران و برخی تک نگاری ها و مقالاتی که منتشر خواهیم کرد این مسئله را دنبال می کنند. برای رسیدن به مسئله دوم نیز به ویژه در مجله مطالعات جنسیت و نیز مقالاتی که در این سایت قرار داده خواهد شد چنین قصدی را دنبال می کنند. آثار منتشر شده ای که در بخش انتشارات قرار خواهیم داد نیز مجموع تلاش هایی است که در مجموع برای فهم امر جنسی در ایران در این سه حوزه بوده است.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر میکنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و میخواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.