زاینده رود فقط ۳ ماه زنده می‌ماند؟!

نفیسه حاجاتی-

همه منتظر بودند که نوروز امسال، زاینده رود را زنده ببینند اما با وجود صحبت‌های مسئولان، اعتراضات شدید کشاورزان شرق اصفهان و شایعه‌های مختلف، میهمانان نوروزی اصفهان، با تن خشک زاینده رود رو به رو شدند. تا این که ۱۵ روز بعد، بالاخره دهانه‌های سد باز و آب در زاینده رود جاری شد.

آب بالاخره به پایه‌های ششمین پل افسانه‌ای جهان رسید

تخمین زده بودند که ۱۸ اسفند ماه آب به اصفهان برسد. مردم از ظهر روز ۱۸ اسفند تا پایان روز در اطراف پل‌های تاریخی اصفهان، در حاشیه زاینده رود به انتظار آب نشستند و مدام از وضعیت رود پرسیدند. اما زمین تشنه بود و آب تا پایان ۱۸ فروردین فقط به فلاورجان و بعد، شهرستان درچه رسید.

صبح روز ۱۹ فروردین آب به ناژوان، رسید. بعد پل مارنان جان تازه‌ای گرفت و حدود ساعت ۱۲:۳۰ پایه‌های پل فلزی خنکای آب را حس کردند. از ساعت ۱۱ به مرور جمعیت روی سی و سه پل بیشتر شدند. پیر و جوان زیر طاقی‌های پل چشم به رد خشک زنده‌رود دوخته بودند و منتظر که رود به پایه‌های پل ۵۰۰ ساله برسد.

ساعت ۲:۳۰ آب آرام آرام به سی‌و‌سه پل نزدیک شده بود و جمعیت جلوی رودخانه حرکت می‌کردند. سه قایق کایاک هم همراه آب به پل نزدیک می‌شدند و برای سیل دوربین‌ها، ژست می‌گرفتند. ساعت حدود ۱۵:۳۰ بالاخره آب به پایه‌های سی و سه پل (ششمین پل افسانه‌ای و باشکوه جهان، به نقل از رویترز)رسید. عصر روز ۱۹ فروردین جای سوزن انداختن در پارک‌های حاشیه رود و روی سی و سه پل نبود. تا شب، آب از پایه‌های پل‌های غدیر هم گذشت و به سوی مارنان (شرقی‌ترین پل تاریخی بر روی زاینده‌رود) رفت.

خشکی‌های برهه‌ای زاینده رود حالا وارد هفتمین سالش شده است. سال گذشته، در اسفند ماه بعد از یک دوره خشکسالی، آب در زاینده رود جاری شده بود و میهمانان نوروزی با تن خشک زنده رود رو به رو نشده بودند. آب از اسفند ماه ۹۰ تا  نیمه خرداد ماه ۹۱ در رود جاری بود. اما بعد اصفهان تا ۱۸ فروردین ماه ۹۱،  ۱۰ ماه خشکی زاینده رودش را تحمل کرد.

عرض رودخانه را کم کنید، درختان ۴۰۰ ساله را دریابید

بعد از این که سال گذشته کشاورزان نتوانستند کشت پاییزه را انجام بدهند و انجام کشت بهاره هم با وجود ۱۵ روز تاخیر، انجام می‌شود، حالا بر اساس ابلاغیه وزارت نیرو و مصوبات مقامات استان و شورای تامین، تامین آب کشاورزی برای کشت بهاره با رعایت الگوی کشت مناسب و رعایت خط قرمز آب شرب برای حداکثر ۳ ماه انجام خواهد شد.

شهردار اصفهان ۲۲ فروردین ماه، در برنامه زنده رادیویی‌اش در رادیو صدای شهر، گفت: «حال باید به این نکته توجه داشت که جریان رودخانه نیز تنها به مدت ۱۰۵ الی ۹۰ روز استمرار دارد و احتمال خشک شدن آن در صورت بی توجهی شهرداری نسبت به ارائه طرح جهت جریان دائمی آب در شهر وجود دارد.ای کاش ۱۵ روز زودتر زاینده رود زنده می شد تا ۴ میلیون مسافر به همراه ۲ میلیون اصفهانی سال جدید را با نشاط بیشتری آغاز می کردند و تاکید بنده در این خصوص به دور از هرگونه مباحث سیاسی است».

سید مرتضی سقائیان نژاد در این گفت و گو، نسبت به خشک شدن درختان ۴۰۰ ساله محله قدیمی عباس آباد، بر اثر خشک شدن زاینده رود، ابراز نگرانی کرد و نسبت به از بین رفتن فضای سبز اصفهان بر اثر کمبود منابع آب زیرزمینی هشدار داده بود.

یک روز قبل از صحبت‌های شهردار، امام جمعه اصفهان، هم در دیدارش با اعضای شورای شهر گفته بود: «باید  مسیر هدر رفتن آب زاینده رود بررسی شود زیرا میزان هدر رفت آب در بستر زاینده رود که در جاهایی حتی به ۷۰ متر هم می‌رسد، به مراتب بیشتر از آبی که به شهرهای دیگر منتقل می‌شود. با ایجاد مسیر حوضچه مانند در مسیر رودخانه با عرض کمتر می توان جریان آب در زاینده رود را همیشگی کرد».

آیت الله سید یوسف طباطبایی نژاد توصیه کرده بود که خط انتقال آب از پشت سد زاینده رود برای کشاورزان کشیده شود تا از هدر رفتن آب جلوگیری شود. او تاکید کرده بود که تونل خدنگستان تا پشت سد زاینده رود ۵۰ تا ۶۰ کیلومتر فاصله دارد که با مدیریت نادرست آب وارد شده به پشت سد هدر می رود.

چرا باید برای زندگی زاینده رود جشن بگیریم؟!

این که چرا حالا باید برای «زنده» شدن رودی که به قلب نصف جهان می‌ماند و زمانی «زاینده» بوده، جشن بگیریم، پاسخ‌های فراوانی دارد که شاید روشن‌ترینش این باشد: «مدیریت ضعیف منابع آبی و اکولوژیکی».

احسان مرادی در یادداشتی که در بخش اصفهان خبرگزاری ایسنا منتشر شد، با اشاره به آمارهایی که از بارش‌های نرمال و فراتر از نرمال در کشور و مخصوصاً استان‌های اصفهان و چهارمحال و بختیاری حکایت می‌کنند، می‌نویسد: «مهمترن عامل عدم برقراری توازن میان حجم آب خروجی از سد زاینده رود و حجم آبی که باید به آخرین نقطه از زاینده رود (باتلاق گاوخونی) برسد، است. متاسفانه برداشتهای فراوان و غیر قانونی در استان بالادست طی سالهای اخیر، حجم آب رودخانه را به شدت کاهش داده است، حال آنکه در حقابه قانونی این رود برداشتهای بالادست فراتر از حدی مشخص، کاملا غیر قانونی می باشد».

انتقال آب به زمین‌های نامرغوب استان بالادست (زمین‌های کوهستانی) و مناطقی از استان‌های کویری مهمترین عواملی هستند که در این یادداشت از آن‌ها به عنوان عامل خشکی رود یاد می‌شود. عواملی که باعث شده‌اند کشاورزان زمین‌های آبرفتی دشت اصفهان با کشاورزی وداع کنند و مردم اصفهان برای دیدن «زاینده رود» اشک شوق بریزند و نماز شکر بخوانند.

گزارش تصویری از بازگشت زندگی به زاینده رود را اینجا ببینید.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)