نقد زندگی روزمره – هنری لوفور

کتاب سه جلدی “نقد زندگی روزمره” یحتمل غنی‌ترین اثر پیشگویانه‌ دربارۀ سرمایه‌داری مدرن است. انتشارات ورسو اخیراً این کتاب را در یک جلد منتشر کرده است. این کتاب در ابتدای پیدایش دورۀ مصرف‌گرایی پس از جنگ جهانی نوشته شد و برای جنبش دانشجویی ۱۹۶۸ فرانسه منبع الهام بود.

معرفی نویسنده:

هنری لوفور در سال ۱۹۰۱ م در فرانسه متولد شد. او در ۱۹۲۰ از دانشگاه سوربون پاریس در رشتۀ فلسفه فارغ‌التحصیل شد. هنری و جمعی از دوستان همکارش پس از پایان تحصیل سودای انقلابی فلسفی را در سر می‌پروراندند که موجب ارتباط آنها با برخی گروه‌های سورئالیت و دادائیست شد. لوفور در ۱۹۲۸ به‌عضویت حزب کمونیست فرانسه درآمد و در اواخر دهۀ پنجاه میلادی بدلیل تغییر نگرش سیاسی و نظریات نامتعارف از آن اخراج شد.

هنری لوفور پس از اخراج از پی.سی.اف به طرز عجیبی به یکی از مهمترین منتقدان سیاست‌های حزب و اندیشۀ روشنفکرانه به‌ویژه ساختارگرایی آلتوسر تبدیل شد. او بی‌شک به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین روشنفکران مارکسیست فرانسوی نیمه اول قرن بیستم شناخته می‌شود. یکی از اثرگذارترین کار‌های او در این دوره کتابی آنتی استالینیستی به نام ماتریالیسم دیالکتیک است. لوفور می‌خواست نشان دهد که فهم استالینیستی از این مفهوم دگماتیک و بسیار ساده‌انگارانه است.

هفت سال بعد در ۱۹۴۷ جلد اول کتاب نقد زندگی روزمره را منتشر کرد. که منبع الهامی برای پایه‌گذاری جنبش آوانگارد هنری کُبرا و سازمان بین‌المللی موقعیتگرایی شد. لوفور ابتدا به‌عنوان استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه استراسبورگ مشغول به‌کار شد و سپس در ۱۹۶۵ به دانشگاه نانت رفت. او از استادان تأثیرگذار در جنبش دانشجویی مِی ۱۹۶۸ بود. برخی فراتر رفته و او را پدر معنوی و نظریه‌پرداز مِی ۱۹۶۸ می‌دانند. او در همین سال در کتاب حق به شهر مفهومی به همین عنوان را به علوم‌اجتماعی معرفی کرد. پس از انتشار این کتاب او چند کار تأثیرگذار دیگر در مورد شهر، زندگی شهری و فضا منتشر کرد.

از جمله این آثار کتاب تولید فضا (۱۹۷۴) است که از تأثیرگذارترین و پر ارجاع‌ترین آثار در حوزه نظریۀ شهری است. لوفور در دهۀ هفتاد برخی از اولین مطالب انتقادی را دربارۀ پسا‌ساختارگرایان به‌خصوص فوکو منتشر کرد. طی سال‌های بعد او در هیئت سردبیری «آرگیومنتز» یکی از نشریات چپ جدید فعالیت می‌کرد. هدف این مجله آشنا کردن جامعه فرانسه با تجدیدنظرطلبی اروپای مرکزی بود. هنری لوفور سرانجام در سال ۱۹۹۱ م در سن نود سالگی از دنیا رفت. ابداع و توسعه مفاهیم متعدد در علوم‌اجتماعی و انتشار بیش از شصت عنوان کتاب در حوزه‌های مختلف علوم انسانی حاصل چندین دهه فعالیت علمی اوست.

دیوید هاروی او را یکی از بزرگترین روشنفکران فرانسوی قرن بیستم می‌داند و فردریک جیمسون او را آخرین فیلسوف بزرگ کلاسیک نامیده است.

معرفی کتاب:

کتاب سه جلدی نقد زندگی روزمره یحتمل غنی‌ترین اثر پیشگویانه‌ دربارۀ سرمایه‌داری مدرن است. انتشارات ورسو اخیراً این کتاب را در یک جلد منتشر کرده است. این کتاب در ابتدای پیدایش دورۀ مصرف‌گرایی پس از جنگ جهانی نوشته شد و برای جنبش دانشجویی ۱۹۶۸ فرانسه منبع الهام بود. هنری لوفور در سراسر اثر خود به جزئیات پیش‌پاافتادۀ تجربیات روزمره پرداخته است. تجربه‌هایی که بوسیله کالاها استعمار شده‌ ولی همچنان تنها منابع پایداری و تغییر هستند. کتاب لوفور یکی از متون بنیادی مطالعات فرهنگی است. و تاثیر بسیاری در زمینه‌های فلسفۀ معاصر، جامعه‌شناسی، تئوری سیاسی،جغرافی، معماری و مطالعات شهری دارد.

نقد زندگی روزمره، جلد اول: مقدمه

لوفور کتاب را با مروری گستاخانه بر نارسایی‌های گذشته آغاز می‌کند. و می‌گوید: رمانتیسیسم یک موزه بزرگ خرده بورژوازی است؛ رئالیسم جادویی ارتجاعی است؛ سورئالیسم احمقانه بود؛ و بودلر دلقکی بیش نبود. و از آنجا که هنرمندان مأمور پژوهش دربارۀ زندگی روزمره نیستند لوفور خود این وظیفه را به‌عهده می‌گیرد. کتاب با مطالبی از این دست ادامه می‌یابد: ساخت شکنی عالی از ایدۀ خودآگاهی شخصی؛ یافته‌هایی که نشان می‌دهد کاپیتالیسم از پیش مشغول تولید نیازهای غیر واقعی بوده است؛ تجزیۀ و تحلیلی از رابطۀ دموکراسی و دین؛ و رویاهایی از گذشته‌های دور که دهقانان سخت‌کوش، سرشار از شادی و نشاط در آن زندگی می‌کردند. اگرچه تا پایان جلد اول لوفور مدعیات فراوانی را در راستای نقد زندگی روزمره مطرح کرده است اما انتقادات اصلی او در جلد‌های آینده آمده است.

نقد زندگی روزمره، جلد دوم: مبانی جامعه‌شناسی زندگی روزمره

هنری لوفور پس از چهارده سال جلد دوم کتاب نقد زندگی روزمره را در سال ۱۹۶۱ منتشر کرد. او در این جلد از کتاب به بیان ابزار روش‌شناختی‌ خود و تند و تیز کردن آن مشغول است. یافته‌های دقیق لوفور تمهیدکنندۀ بسیاری از نقد‌های مدرن بوده است. او در این کتاب می‌گوید: جامعۀ مصرفی عملاً نشانه‌ای از تولید مصرف‌کننده‌ها است. به نظر او برای بررسی شهری مثل نیویورک به چند کار احتیاج داریم. جامعه‌شناسی سطل آشغال‌ها؛ تجزیه و تحلیل رابطۀ مردم با ماشین‌هایشان؛ و تورقی در مجله‌های زنان. اما کتاب هنوز از زندگی روزمره فاصله دارد.

نقد زندگی روزمره، جلد سوم: از مدرنیته تا مدرنیسم

در نهایت لوفور در جلد سوم کتاب نقد زندگی روزمره ضمن توجه به مسائل آن روزگار نگاه شکاکانه‌ای نیز به آینده می‌اندازد. او حدس و گمان‌های زیرکانه‌اش نسبت به آینده را از کاربرد‌های کامپیوتر وام گرفته است. او به طعنه در مورد مردمانی خیال‌پردازی کرده است که برای خریدن حتی نیاز به ترک اتاقشان ندارند! هنری لوفور اشاره می‌کند که زندگی روزمره اخیراً وارد دوره هوشیاری شده است.

اطلاعات کتاب‌شناختی:
لوفور، هنری. نقد زندگی روزمره، ورسو بوکز، ۲۰۱۴
Lefebvre, Henri. Critique of everyday life. Verso Books, 2014

https://www.versobooks.com/books/1623-critique-of-everyday-life

https://chisineu.files.wordpress.com/2012/08/lefebvre-henri-the-critique-of-everyday-life-vol-1.pdf

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)