درباره انتخابات آزاد وسالم چه می دانیم؟ معیارهای برگزاری انتخابات مبتنی برقوانین پیشرفته و دموکراتیک کدامند؟ چگونه می توان از فساد و تقلب درانتخابات جلوگیری کرد؟ نقش جامعه مدنی در این میان چیست؟ درآستانه انتخابات ریاست جمهوری درایران هستیم. مردم درخردادماه امسال باردیگر به پای صندوق های رای خواهند رفت. در شرایطی که هم چنان خاطره دردناک و تلخ رویدادهای خونین پس ازانتخابات ریاست جمهوری درسال ۱۳۸۸ با آنهاست و میرحسین موسوی و مهدی کروبی دو منتخب آنها همچنان درحبس اند.
یکی از وظایف مهم فعالان اجتماعی درحوزه فعالیت های انتخاباتی آموزش و آگاهی بخشی به مردم است. شهروندان باید از اصول و ضوابط معیارهای یک انتخابات آزاد و منصفانه مطلع باشند. وهم باید از ضوابط بین المللی در مورد قوانین مربو ط به آن باخبر باشند. یکی ازاسناد مهم درباره انتخابات آزاد اعلامیه اتحادیه بین المجالس است که درسال ۱۹۹۴ تصویب شده است.
درمعرفی اتحادیه بین المجالس باید خاطر نشان کرد که این سازمان در سال ۱۸۸۹ تاسیس شد و مقر دائمی آن درسوئیس است. ودرحال حاضر ۱۵۰ عضو اصلی و هشت عضو وابسته دارد. این اتحادیه سازمانی غیردولتی و متشکل از پارلمان های ملی در سراسر جهان است.
هدف این اتحادیه پیشبرد صلح وامنیت از طریق گفتگوهای سیاسی، ارتقاء دموکراسی، احترام و رعایت حقوق بشر وهم مشارکت در گسترش نهادهای موثر نمایندگی و قانونگذاری است.
این سازمان تریبون سیاسی برای نمایندگان مجالس است که با گردهمایی قانونگذاران پارلمان های جهان اعم از نمایندگان مخالف دولت و احزاب حاکم به طور منظم دوباردر سال، مجمعی برای تبادل نقطه نظرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تشکیل می دهند. این اتحادیه با پیشبرد مذاکرات و اتخاذ ساز و کارهایی برای پیشگیری از مناقشات و حل و فصل آنها از طریق گفتگوهای چند جانبه و دیپلماسی مبتنی بر مذاکره برای پیشرفت صلح در جهان تلاش می‌کند.
این سازمان از طریق قطعنامه ها و گزارشات تخصصی، نظرات و مواضع این مجمع پارلمانی جهانی را درباره مسائل و موضوعات مهم بین المللی اعلام وتوصیه ها و پیشنهاداتی را برای اتخاذ اقدامات پارلمانی مناسب ارائه می کند.
اتحادیه بین المجالس برای افزایش مشارکت زنان در حوزه سیاسی و اجتماعی کشورها تلاشهای زیادی انجام داده است. وهم درزمینه دفاع از حقوق بشر نمایندگان مجالس نیز با طرح موارد نقض حقوق بشر نمایندگان در کمیته‌ای ویژه تلاش می کند.
اعلامیه اتحایه بین المجالس درباره انتخابات آزاد و دموکراتیک تصویب شده در سال ۱۹۹۴ یکی از اسناد مهم و معتبر بین المللی است که متن کامل آن را دراینجا می خوانید.
اعلامیه راجع به معیارهای انتخابات آزاد و منصفانه
اتخاذ شده به اتفاق آرا در اجلاس یکصد و پنجاه و چھارم شورای اتحادیه بین المجالس +
پاریس ۲۶ مارس ۱۹۹۴
شورای اتحادیه بین المجالس
با تاکید براھمیت اعلامیه جھانی حقوق بشر و میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی که مقرر می دارند اقتدار حکومت باید به موجب انتخابات ادواری و واقعی به اراده مردم متکی باشد؛
با تصدیق و تایید اصول بنیادین راجع به انتخابات آزاد و منصفانه که توسط کشورھا در اسناد جھانی و منطقه ای پذیرفته شده اند، از جمله حق مشارکت مستقیم یا غیر مستقیم ھمه افراد در اداره کشور خود به وسیله نمایندگانی که آزادانه انتخاب شده اند، حق رای دادن در انتخاباتی که با رای گیری مخفی انجام می شود،
برخورداری از موقعیت مساوی برای نامزد شدن و بیان دیدگاھھای سیاسی خود به صورت انفرادی یا گروھی ھمراه با دیگران؛با آگاھی از این حقیقت که ھر دولت از این حق حاکمه برخوردار است که طبق اراده مردم خود، نظام سیاسی،اجتماعی، اقتصادی و فرھنگی خویش را بدون مداخله دیگر دولت ھا و براساس منشور ملل دولت متحد آزادانه برگزیند و توسعه دھد؛
با آرزوی اعتلای استقرار نظام ھای دموکراتیک کثرت گرای نماینده مردم در سراسر جھان؛
با شناسایی اینکه ایجاد و تحکیم روندھا و نھادھای دموکراتیک، مسولیت مشترک حکومت ھا، انتخاب کنندگان و نیروھای سیاسی سازمان یافته است و اینکه انتخابات ادواری و واقعی رکن لازم و جدایی ناپذیر تلاشھای مستمر برای حمایت از حقوق و منافع حکومت شوندگان است و این امر که به عنوان یک تجربه عملی، حق ھر کس به مشارکت در اداره کشور خود عاملی حیاتی در برخودداری موثر از حقوق و آزادیھای اساسی تلقی میشود؛
با استقبال از گسترش نقش سازمان ملل متحد، اتحادیه بین المجالس، سازمان ھای منطقه ای، مجامع پارلمانی و سازمان ھای بین المللی و ملی غیر دولتی در ارایه معاضدت ھای انتخاباتی به درخواست دولت ھا; ” اعلامیه راجع به انتخابات آزاد و منصفانه” تصویب می شود و موکدا از دولتھا و پارلمان ھا در سراسر جھان در خواست میشود که تحت راھنمایی اصول و معیارھای زیر عمل کنند:
۱. انتخابات آزاد و منصفانه
در ھر کشوری، اقتدار دولت تنھا می تواند از اراده مردم منبعث گردد، مردمی که در انتخابات واقعی، آزاد و منصفانه و در ادوار منظم با رای گیری فراگیر مساوی و مخفیانه شرکت می کنند.
۲. حقوق رای دھی و انتخاباتی
۱)ھر شھروند که به سن قانونی رسیده باشد(شھروند بالغ)، حق دارد که بدون تبعیض از حق رای دادن در انتخابات برخوردار باشد.
۲)ھر شھروند که به سن قانونی رسیده باشد، حق دارد که به آیینی موثر، بی طرفانه و بدون تبعیض، برای ثبت نام رای دھندگان دسترسی داشته باشند.
۳)ھیچ شھروند واجد شرایط نباید از حق رای دان محروم یا ازثبت نام بع عنوان رای دھنده منع گردد، مگر طبق موازینی که به طور عینی قابل احرازند و به موجب قانون مقرر شده اند، مشروط براینکه این موازین با تعھدات دولت در حقوق بین االملل سازگار باشند.
۴) ھر فرد که از حق رای دادن یا حق ثبت نام به عنوان رای دھنده محروم شده است حق دارد به مرجع صالح دادخواھی کند تا تصمیم متخذه در باره وی را مورد بررسی قرار دھد و ھرگونه اشتباھی را فورا و به طور موثر تصحیح نماید.
۵)ھر رای دھنده به منظور اعمال حق رای، از حق دسترسی مساوی وموثر به مراکز رای گیری برخوردار است.
۶) ھر رای دھنده محق است که حق رای خود را در تساوی با دیگران اعمال کند و به رای او اعتباری یکسان با رای دیگران داده شود.
۷) حق رای دادن به صورت مخفی مطلق است و به ھیچ وجه نباید محدود گردد.
۳-حقوق و تکالیف نامزدی،حزبی و مبارزاتی
۱) ھرکس حق دارد که در اداره کشورش مشارکت کند و از موقعیت مساوی برای نامزد شدن در انتخابات برخوردار باشد. موازین مشارکت در حکومت طبق قوانین اساسی و عادی ملی تعیین خواھد شد. این قوانین نباید با تعھدات بین المللی دولت مغایر باشد
۲) ھرکس حق دارد که به منظور مبارزه انتخاباتی به حزب یا سازمان سیاسی وارد شود، یا ھمراه دیگران حزب یا سازمان سیاسی تشکیل دھد.
۳) ھرکس منفردا یا مجتمعا با دیگر افراد حق دارد دیدگاه ھای سیاسی خود را بدون بیم و نگرانی ابراز کند؛ درصدد یا در مقام دریافت یا مبادله اطلاعات باشد و به انتخابی آگاھانه مبادرت ورزد؛ برای مبارزات انتخاباتی در کشور آزادانه رفت و آمد کند; بر مبنای مساوی با دیگر احزاب سیاسی از جمله حزب تشکیل دھنده دولت حاکم، به مبارزه انتخاباتی بپردازد.
۴) ھر نامزد انتخاباتی و ھر حزب سیاسی باید برای دسترسی به رسانه ھا به ویژه رسانه ھای ارتباط جمعی، از موقعیت مساوی با نامزدھای احزاب دیگر برخوردار باشد تا دیدگاه ھای سیاسی خود را ارایه دھد.
۵) حق امنیت جانی و مالی ھر نامزد انتخابات باید شناخته و تامین گردد.
۶) ھرفرد و حزب سیاسی حق تامین و حمایت قانونی دارد و حق دارد در موارد نقض حقوق سیاسی و انتخاباتی از جبران خسارت قانونی برخوردار شود.
۷) حقوق فوق تنھا می تواند تابع چنان محدودیتھایی خصلتا استتثنایی گردد که به موجب قانون معین شده اند. و در ھر جامعه ی دموکراتیک به علت مسایل امنیت ملی یا نظم عمومی، یا حمایت از بھداشت، اخلاق عمومی یا حقوق و آزادیھای دیگران ضروری و معقولند; مشروط بر اینکه این محدودیت ھا با تعھدات کشورھا در حقوق بین الملل سازگار باشند. محدودیت ھای مجاز نسبت به حق نامزد شدن در انتخابات، ایجاد و فعالیت احزاب سیاسی، و حقوق مبارزاتی نباید به گونه ای اعمال شوند که ناقض اصول عدم تبعیض بر مبنای نژاد،رنگ، جنس، زبان، مذھب یا دیدگاه سیاسی یا غیر سیاسی، منشا اجتماعی یا ملی، مالکیت، تولد یا ھر وضعیت دیگر باشند.
۸) ھر فرد یا حزب سیاسی که حقوق مبارزاتی، نامزدی یا حزبی او سلب یا محدود شده باید حق داشته باشد به مرجعی صالح دادخواھی کند تا مرجع مذکور آن تصمیمات را بررسی، و اشتباھات را به طور فوری و موثر تصحیح کند.
۹) حقوق نامزدی، حزبی و مبارزاتی توام با تکالیفی در قبال جامعه است. مخصوصا این تکلیف که ھیچ نامزد یا حزب سیاسی نباید خشونت بورزد.
۱۰) ھر نامزد و حزب سیاسی که در انتخابات مبارزه می کند باید حقوق و آزادیھای دیگران را محترم شمرد.
۱۱) ھر نامزد و حزب سیاسی که در انتخابات مبارزه می کند باید نتیجه انتخابات آزاد و منصفانه را بپذیرد.
۴.حقوق و تکالیف کشورھا
کشورھا باید اقدامات تقنینی و غیر تقنینی لازم را به موجب روند قانون اساسی خود اتخاذ کنند تا طبق تعھدات خود در حقوق بین الملل، حقوق و چارچوبی نھادین برای انتخابات ادواری، واقعی، آزاد و منصفانه تضمین کنند. به ویژه کشورھا باید:
+ آیینی موثر، بی طرفانه و بدون تبعیض برای ثبت نام رای دھندگان ایجاد نمایند;
+ موازینی روشن مانند سن، شھروندی و اقامت برای ثبت نام رای دھندگان اتخاذ نمایند و تضمین کنند که این موارد بدون ھرگونه تبعیض اعمال می شوند;
+ امکان تشکیل و فعالیت آزاد احزاب سیاسی را فراھم کنند و حتی الامکان تامین ھزینه احزاب سیاسی و مبارزاتی را تحت نظم در آورند که حزب و دولت حاکم جدای از یکدیگرند و شرایط رقابت در انتخابات قوه قانون گذاری منصفانه است;
+ برای اطمینان از اینکه مردم با مسایل و آیین ھای انتخاباتی آشنا ھستند، برنامه ھای ملی آموزش ھمگانی را ایجاد یا تسھیل کنند.
۲) به علاوه کشورھا به منظور اطمینان از دستیابی تدریجی و تحکیم اھداف دموکراتیک، باید اقدامات سیاست گذاری و نھادین لازم را اتخاذ نمایند. از جمله اینکه یک ساز و کار بی طرفانه، مستقل و متعادل برای مدیریت انتخابات فراھم کنند. به عنوان مثال باید:
+ مطمئن شوید که مسوولان امور مختلف انتخابات، آموزش دیده ھستند و بی طرفانه عمل می کنند، و اینکه آیین ھای رای گیری منسجمی ایجاد شده و به اطلاع عموم رسیده است; مطمئن شوند که رای دھندگان، ثبت نام کرده و فھرست انتخاباتی و آیین ھای رای گیری با مساعدت ناظران ملی و حسب لزوم بین المللی، روز آمد شده اند; احزاب، نامزدھا و رسانه ھا را تشویق کنند که یک ضابطه رفتاری واحد را برای انجام مبارزات انتخاباتی و دوره ای رای گیری مورد پذیرش قرار دھند; اعتبار برگه رای را با انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از از رای دھی مکرر و یا رای دھی توسط کسانی که واجد شرایط نیستند، تضمین کنند; اعتبار روند شمارش آرا را تضمین کنند.
۳) کشورھا باید حقوق انساتی ھمه افراد موجود در قلمرو، و تحت صلاحیت خود را مورد احترام قرار دھند و تامین کنند. در زمان انتخابات، دولت و ارکان حکومتی باید تضمین کنند که :
آزادی رفت و آمد، انجمن ھا، تجمعات و بیان، به ویژه در قالب راھپیمایی و تجمعات سیاسی محترم شمرده شوند؛ احزاب و نامزدھا دیدگاه ھای خود را آزادانه به انتخاب کنندگان منتقل کنند و از دسترسی یکسان به رسانه ھای دولتی و عمومی برخوردار شوند؛ اقدامات لازم برای تضمین پوشش بی طرفانه انتخابات در رسانه ھای دولتی و عمومی انجام گیرد.
۴) برای انجام انتخابات منصفانه، کشورھا باید اقدامات لازم را جھت حصول اطمینان از اینکه احزاب و نامزدھا از فرصت ھای معقول برای ارایه مواضع انتخاباتی خود برخوردار ھستند، به عمل آورند.
۵) کشورھا باید تضمین احترام اصل مخفی بودن رای و اینکه رای دھندگان بتوانند رای خود را آزادانه و بدون ترس با ارعاب به صندوق ھا بریزند، کلیه اقدامات لازم و مناسب را اتخاذ کنند.
۶) علاوه براین، مقامات حکومتی باید تضمین کنند که رای گیری بدون ھرگونه تقلب یا دیگر اقدامات غیرقانونی انجام می پذیرد و امنیت، صحت و اعتبار روند رای گیری حفظ میشود و ھمچنین تضمین نمایند که شمارش آرا مشروط به نظارت و بازبینی بی طرفانه است که توسط افراد آموزش دیده صورت می گیرد.
۷) کشورھا باید اقدام لازم ومناسب را برای اطمینان از شفافیت کل روند انتخاباتی به عمل آورند، مثلا از طریق حضور نمایندگان احزاب و ناظران معتبر مجاز.
۸) کشورھا باید با انجام تمام اقدامات لازم وضروری مطمئن گردند که احزاب، نامزدھا و ھواداران آنھا از امنیت مساوی برخوردارند و مقامات دولتی اقدامات لازم را برای جلوگیری از خشونت انتخاباتی به عمل آورده اند.
۹) کشورھا باید تضمین کنند که موارد نقض حقوق بشر و شکایات راجع به روند انتخاباتی فورا و درچارچوب محدوده زمانی جریان انتخابات فورا و در چارچوب محدوده زمانی جریان انتخابات، به طور موثر توسط مقامی مستقل و بی طرف مانند کمیسیون انتخاباتی یا دادگاه ھا، رسیدگی و احراز می شوند.
برگرفته از کتاب ” انتخابات آزاد و منصفانه در حقوق و رویه بین الملل“
پرفسور گای اس. گودوین گیل
ترجمه : دکتر سید جمال سیفی و دکتر سید قاسم زمانی
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.