تهدیدات زیست محیطی بسترسازحضور داعش در ازبکستان

ازبکستان در قلب یک منطقه استراتژیک واقع شده و مقتدرترین قدرت نظامی را در منطقه آسیای مرکزی بدلیل حمایتهای ایالات متحده امریکا داراست و با مساحت تقریبی چهل و چهار هزار کیلومتر و جمعیتی سی میلیونی پرجمعیت ترین کشور منطقه آسیای مرکزی،کشور خشکی بست است که توسط کشورهای که به دریا راه ندارند، احاطه شده است. در حدود ۶۰درصد از خاک ازبکستان را نواحی استیپ و بیابان فرا گرفته که عملا کشاورزی در آن صورت نمی گیرد و عمده محصول پنبه(طلای سفید) در دره فرغانه کشت می شود. ازبکستان چهارمین تولید کننده و سومین صادر کننده پنبه پس از آمریکا و چین در جهان به شمار می آید. پنبه حدود ۴۰ درصد از تولید کشاورزی ازبکستان را تشکیل مى‏دهد و استراتژی توسعه اقتصادی ازبکستان تکیه برکنترل متمرکز بر تولید، قیمت گذاری و صادرات پنبه دارد و این کشور به شدت به صادرات این محصول استراتژیک وابسته است. اما کشت پنبه در ازبکستان وابسته به منابع آبی رود های کشورهای قرقیزستان و تاجیکستان است و این دو کشور برای تحت فشار قرار دادن ازبکستان برای فروش ارزان انرژی نفت و گاز به آنان، با احداث سدها و کنترل شدید بر رود های خروجی، ترکیبی از بی ثباتی را بوجود آوردند که بستر حضور و فعالیت گروههای افراط گرای مذهبی در ازبکستان را فراهم کرده است، چراکه کم آبی و خشکسالی موجب  بیکاری و فقر، تبعیض اجتماعی و اقتصادی، فساد اداری و در نهایت نارضایتی عمومی میشود و در این رهگذر گروههای افراطی با کنترل افکار توده ناراضی مردم به نفع گرایشهای افراطی خود و ترغیب آنان به مخالفت با حکومت مرکزی و وعده به برپایی عدالت و مساوات ، زمینه فعالیت خود را توجیه می کنند .برجسته ترین گروه افراطی در آسیای مرکزی، جنبش اسلامی ازبکستان(IMU) یک گروه اسلام‌گرای نظامی است که بسیاری از گروه‌های تندرو کنونی نظیر جنبش تندرو اکرمیه و حزب النصرت،جماعت تبلیغ و لشکر طیبه، از درون آن بوجود آمدند. از مهم‌ترین عملیات‌های جنبش اسلامی ازبکستان، بمب‌گذاری تاشکند در سال ۱۹۹۹ و چند ترور و آدم‌ربایی در قرقیزستان بود که از دره فرغانه در مرز بین ازبکستان- قرقیزستان فرماندهی میشد. در طی سالها جنبش اسلامی ازبکستان نام خود را به حزب اسلامی ترکستان(IPT) تغییر داد .حال با روی کار آمدن گروه داعش (ISIS) در عراق و سوریه و بیعت جنبش اسلامی ازبکستان در سپتامبر ۲۰۱۴ با این گروه(۵) ریشه تفکرات این جنبش که هدفش راگسترش حوزه نفوذش از سین‌کیانگ در غرب چین تا دریای خزر می داند، می تواند تقویت کند.این درحالیست که گزارشات موثقی از حضور چشمگیر شهروندان ازبک فعال در گروه داعش در عراق و سوریه داده میشود که پس از انجام بسیاری از ماموریت ها به ازبکستان بازمی گردند و زمینه را برای گسترش فعالیت خود در کشورشان مساعد می کنند از این رو جرقه ای هرچند کوچک در ابعاد اجتماعی و اقتصادی در این کشور می تواند آتش فراگیری را بوجود آورد.

بی شک بستر افراط گرایی مذهبی و حضور تفکرات داعش در ازبکستان با تهدیدات زیست محیطی نظیر کم آبی به واسطه سدسازی کشورهای مجاور، خشک شدن تدریجی دریاچه آرال به عنوان منبع مهم اقتصادی ساحل نشینان و تبعات زیست محیطی آنان، گسترش بیماری های صعب العلاج ناشی از مسمومیت از کودهای شیمیایی استفاده شده در کشتزارهای پنبه، از بین رفتن فرصت های شغلی به واسطه خشکسالی و نابودی زمینهای کشاورزی، گره خورده است و تعامل مردم ناراضی از این وضعیت با افراطیون مذهبی می تواند شرایط را در راستای تامین اهداف سیاستهای داعش در ازبکستان به پیش ببرد و در نهایت تمامی کشورهای منطقه را به آشوب و هرج و مرج بکشاند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)