بازارگردی دم عید روی موج گرانی

سال به اواسط اسفند رسیده یا نرسیده بوی نوروز مشام‌ها را می‌نوازد و تب ۴۰ درجه خرید، شهر را فرا می‌گیرد، فرقی هم نمی‌کند که آدم بی خیالی باشی، باز افسون خرید و بازارگردی تو را رها نمی کند و به طرز خارق العاده ای همه راهها به بازار ختم می شود. این روزها و شبها اگر خدای نکرده هوس کنی برای خرید بیرون بروی، حداقل چند ساعتی اضافه تر از روزهای عادی باید معطل شوی. این معطلی در همه جا هست، در اتوبوس، تاکسی، ماشین شخصی، حتی در حالتی که پیاده هستی و می خواهی قدم بزنی. دلیلش هم که احتیاج به گفتن ندارد، شلوغی خیابانها و تجمع دست فروشان و البته خریدارانی که دورشان حلقه زده اند .

عده زیادی از رانندگان تاکسی و مسافربرها در این هیاهوی شلوغی و ترافیک، فقط دنبال دربستی هستند تا کاسبی پر رونقی را در روزهای عید داشته باشند. آنها می گویند گرانی ها هم مانع از بازارگردی شهروندان نشده است؛ هر چند به دستان خالی مردم که نگاه می کنی، اثری از بسته های خرید آنچنانی هم نمی یابی.

به هرکجا از بازار بندرعباس- از زیتون و سیتی سنتر گرفته تا بازار اوزی ها و کوچه پسکوچه های بازار ساحلی- که سرک می کشیم، پشت ویترین مغازه ها را مملو از خریدارانی می بینیم که در حال بررسی اجناس و مایحتاج خود برای سال نو هستند. بازارها و مغازه ها امسال اگرچه رونق سال های گذشته را ندارند، اما همچنان در بندرعباس “خرید دم عید” فکر و ذکر همه را به خود مشغول کرده است.

در این میان کسانی که قدرت مالی بالاتری دارند، همواره در حال خرید هستند و انگار افزایش قیمت‌ها برای آنها تفاوتی ندارد. حضور این افراد در مجتمع های تجاری اسم و رسم داری همچون زیتون و سایر فروشگاه های عرضه کننده اجناس لوکس پررنگ تر است اما این اقشار کم درآمد و ضعیف هستند که معمولا سالی یک یا دو بار خرید می‌کنند و با وجود این قیمت های عجیب و غریب، فرصت از آنها گرفته می شود و خواسته‌هایشان زیر موج گرانی‌ها رنگ می‌بازد.

هرچند با واریز عیدانه دولت به حساب سرپرستان خانوارها بازار خرید و فروش نوروزی رونق گرفته اما باز هم تعداد زیادی از شهروندان دست خالی و ناراضی از قیمت ها، روانه خانه های خود می شوند. گروهی از شهروندان که توانسته اند حقوق خود را زودتر از دیگران دریافت کنند یا عده ای دیگر که عیدانه های ۸۵ هزار تومانی دولتی را برای خرید شب عید جمع کرده اند، در این میان بیشتر از سال های گذشته با تفاوت نرخ ها مواجه شده اند. پوشاک از جمله مواردی است که در سبد خرید شب عید خانواده ها قرار دارد و در این میان فرزندان خانواده نیز در اولویت این خرید قرار دارند.

اما وضعیت بازار به گونه ای است که اکثر مردم باید ساعت های متمادی زمان خود را برای جابجایی از یک بازار به مرکز خرید دیگر تلف کنند زیرا افزایش نرخ ها از یک طرف و تفاوت نرخ یک جنس نیز از سوی دیگر، باعث بروز مشکلاتی برای مردم شده است. این تفاوت نرخ در بازار بندرعباس بحث تازه ای نیست اما تا چند سال پیش این تفاوت ها تنها به دلیل محل وجود مجموعه تجاری و مراکز خرید بود اما امروز در یک مجموعه تجاری نیز علاوه بر اینکه نرخ پوشاک نسبت به سال گذشته افزایش چندین برابری داشته تفاوت نرخ فراوان نیز وجود دارد.

حضور پررنگ اجناس بنجل در بازار دم عید

آنچه که در این میان اهمیت دارد، کیفیت اجناس موجود و تناسب آن با قیمت هاست که شهروندان را با یک معضل بزرگ و همیشگی روبرو کرده است. ورود خزنده اجناس وارداتی بی کیفیت از سال ها پیش آغاز و امروز تبدیل به امری عادی برای مصرف کنندگان شده است. این محصولات به طور معمول از کشورهایی مانند چین، ترکیه، تایلند و… وارد بازار می شوند که از کیفیت بسیار پایین و البته در مقایسه با سایر اجناس از قیمت پایین تری برخوردار هستند.

شاید در یک نمای کلی از بازار بتوان گفت که با سه دسته از اجناس مواجه هستیم. دسته اول اجناسی است که با کیفیت مناسب و قیمت های بسیار بالا و محدود به برندهای خاص در بازار عرضه می شوند که مشتری این اجناس اقشار خاص و مرفه جامعه هستند.

دسته دوم اجناسی است که کیفیت آن اگرچه با استانداردهای جهانی مطابقت آنچنانی ندارد، اما از کیفیت قابل قبول تری برخوردارند، این اجناس بیشتر تولید داخل هستند که البته متاسفانه در سال جاری با توجه به تورم و افزایش قیمت تمام شده تولید و همچنین محدودیت تولیدات داخلی این اجناس نیز با افزایش شدید قیمتی مواجه شده اند.

و در نهایت دسته سوم که همان بنجل های بازار نامیده می شوند و مشتریان بیشتری را به سمت خود می کشند و البته این موضوع ناشی از قیمت پایین این محصولات و تناسب بیشتر آن با میزان توان خرید مردم است، که بیشتر در حراجی ها به مردم عرضه می شود.

شهروندان چه می گویند؟

به بازار اوزی ها که سرک می کشیم، ازدحام جمعیت زیاد است. یکی دست کودکی را گرفته و بدون اعتنا به اشک هایش او را کشان کشان می برد. دیگری وارد مغازه ای می شود و قیمت را می پرسد و سری تکان می دهد و راه خود را ادامه می دهد. یکی دیگر کیف پولش را باز کرده و تمامی دارایی اش را به صندوق مغازه دار تحویل می دهد. آن دیگری هم سر هزار تومان چانه می زند.

به چهره تک تک مردم که خیره شویم، پای صحبت هایشان که بنشینیم، نظاره گر نفس های عمیقشان که باشیم، می فهمیم که عده ای از شهروندان از گرانی کالاها گلایه می کنند ولی با این وجود لبخند مصنوعی را که شاید تلخ ترین لبخند زندگیشان نیز باشد، روی گوشه ای از لب های خود جای می دهند. به میان شهروندان می رویم تا نظرات آنها را از چگونگی خرید دم عید امسال جویا شویم که همگی در یک کلام واحد از قیمت های سرسام آور شکوه سر می دهند.

“مهتاب” خانم خانه داری که برای خرید لباس برای دخترش به بازار آمده ضمن انتقاد از بالا بودن قیمتها و کیفیت پایین انواع کالا، می گوید: متاسفانه شرایط اقتصادی کشور موجب شده زمینه سوء استفاده ها به خصوص در آستانه عید بیشتر شده و قیمت انواع کالاهای خارجی و حتی تولیدات داخلی نیز تفاوتی نداشته باشد.

 وی با بیان اینکه افزایش قیمت انواع کالاهای ضروری قدرت خرید مردم را کاهش داده و سودجویان نیز در سایه نظارت کمرنگ مسوولان نرخ هایی ارائه می کنند که در سقف بودجه مردم نمی گنجد، اضافه می کند: اصناف نیز کالاها را نه بر اساس بودجه خانوارها که بر اساس بیشترین نرخ سود خود قیمت گذاری کرده اند.

“اسحاق” یکی دیگر از شهروندان بندرعباس است که دانشجوی ترم چهار مدیریت بازرگانی است. با او هم که صحبت می شوم، می‌گوید: تا نام عید به میان می آید برخی فروشندگان بهانه ای پیدا می کنند تا از مردم سوءاستفاده کنند و هر قیمتی را که دوست دارند بر روی اجناس بگذارند. وقتی برای خرید به بازار رفتم قیمت های پشت ویترین توجهم را جلب کرد تا وارد مغازه شوم. جالب اینکه دست بر روی هر جنسی می گذاشتم فروشنده قیمت های سرسام آوری را می گفت که تاکنون به گوشم نخورده بود.

او اضافه می کند: این شگرد جدید مغازه دارهاست که مردم را با قیمت های پایین روی ویترین جذب خود کرده و وقتی وارد مغازه شدند با چند جمله فریبنده و تمجید از مارک های مختلف، مشتری را مجبور به خرید می کنند.

“الهام” دختر جوانی است که به همراه مادرش برای خرید به بازار آمده، او درباره قیمت ها می گوید: این چندمین بار است که با مادرم تمام شهر را زیر پا گذاشتیم اما فقط توانستیم چند قلم کالای جزئی و پیش پا افتاده را تهیه کنیم.

او در حالی که خسته و نا امید به نظر می‌رسد، می گوید: با این اوصاف برای عید چیزی نمی توانیم تهیه کنیم، چون فقط من نیستم، خواهر و برادرانم هم لباس و کفش می‌خواهند اما موجودی مان کفاف نمی دهد.

“محسن” مرد میانسالی که به همراه دختر خردسالش در حال خرید است از بالابودن قیمت جنس‌ها گله می‌کند و می‌گوید: قیمت همه اجناس بالا رفته، در حالی که حقوق دریافتی ما هیچ تغییری نکرده است. هر طوری که برنامه ریزی می کنیم باز هم  نمی‌توانیم حداقل کالاهای مورد نیاز خانه و خانواده را تهیه کنیم.

او که افزایش قیمت کالاها را به واژه «نجومی» تعبیر می‌کند، می‌افزاید: قیمت هر کالایی که مورد نیاز خانواده باشد نسبت به سال‌های گذشته درصد قابل توجهی افزایش یافته است.

“جوادی” بازنشسته آموزش و پروش و دارای دو فرزند دانشجو نیز می گوید: در آستانه عید برای اینکه شرمنده خانواده نشوم تمام پس انداز خود را خرج خرید های نوروزی کرده ام، با این وجود برای تامین بسیاری از کالاهای اساسی فرزندانم هنوز با مشکل مواجه هستم.

وی با بیان اینکه در این میان افزایش نرخ ارز، کمبود یا افزایش بی رویه و غیر منطقی قیمت کالاهای اساسی نیز در بالا بودن قیمت لباس و کیف و کفش و اقلام مورد نیاز شب عید از جمله آجیل بی تاثیر نبوده، معتقد است: نه تنها بازنشستگان بلکه کارکنان شاغل نیز باتوجه به عدم دریافت مزایا و اضافه کاری با مشکلاتی روبرو هستند.

این شهروند می افزاید: اما نوروز فقیر و غنی نمی شناسد و هر کدام از شهروندان به خاطر احترام به سنت های دیرینه خود، راهی بازار می شوند و به خرید می پردازند تا نونوار شوند. زیرا هیچ پدر و مادری دوست ندارد فرزند خود را غمگین و افسرده در جمع هم سن و سال های خود ببیند و برای همین والدین مجبورند از برخی مایحتاج خود بزنند تا لبخند بر لب های فرزندان خود بنشیند.

یک زن مسن هم در یکی از مغازه ها مشغول چانه زدن با یک فروشنده است. از او که درباره وضعیت بازار سوال می کنیم، می گوید: اگر گرانی هست، همه چیز گران است. چیز ارزان نیست و خرید عید برای همه ایرانی ها مثل یک سنت درآمده است و فکر می کنند اگر یکسال خرید نکنند امکان دارد که بلایی به سرشان بیاید!

او ادامه می دهد: مردم، به امید خریدن یکی دو جنس به بازار می آیند اما وقتی زرق و برق بازار را می بینند سعی می کنند تا جایی که امکان دارد و پول دستشان است خرید کنند و اصلا به داشتن و نداشتن فکر نمی کنند.

این شهروند معتقد است: مغازه داران با مشاهده سیل حضور مردم، نرخ ها را بالامی برند اما اگر مردم با مشاهده گران بودن اقلام از خرید خودداری کنند مغازه داران مجبور می شوند اجناس خود را ارزان تر در اختیار مصرف کنندگان قرار دهند.

فروشندگان چه می گویند؟

احمد قادری فروشنده پوشاک در مجتمع زیتون است و از حال و هوای امسال بازار بندرعباس گلایه مند است. او وضع فروش امسال را چندان دلچسب نمی داند و درباره گرانی ها هم می گوید: قیمت ها به دلیل نوسان ارز بالا رفته نه اینکه مغازه دار قیمت ها را افزایش داده است. چون اجناس ما اکثراً وارداتی از چین است و ارزش پول ما هم یک سوم شده، بنابراین مردم احساس می کنند که همه اجناس گران شده است. ما پارسال یک مغازه ۱۰ متری را با ۱۵ میلیون تومان پرمی کردیم ولی در حال حاضر با ۶۰، ۷۰ میلیون تومان سرمایه هم این مغازه پر نمی شود.

او ادامه می دهد: از مشتری ها می شنویم که می گویند جنس در بازار نیست. این موضوع به خاطر این است که امسال ما به دلیل سه برابر شدن هزینه سفر و اقامت، برای تهیه اجناسمان نتوانسته ایم به چین برویم، بلکه یا عمده فروشان درگهان خرید کرده ایم و یا خرید اینترنتی انجام داده ایم.

این فروشنده بر خلاف بسیاری از شهروندان که معتقدند هیچ نظارتی بر بازار نیست، می گوید: طی هفته های اخیر به شدت نظارت و بازرسی ها زیاد شده. نمونه اش پلمپ شدن مغازه هایی ای است که در طول هفته شاهد آن هستیم.

او همچنین درباره تفاوت قیمت ها در دو بازار کنار هم، می گوید: هر چند ممکن است عده ای از مغازه داران سوء استفاده کنند اما تفاوت قیمت ها به دلیل تفاوت نرخ دلار و ارز در زمان خرید کالا در خارج از کشور است. حتی جدیداً شاهد هستیم که برخی فروشگاه ها قیمت ها را به مشتری با برچسب مقطوع اعلام می کنند.

قادری اضافه می کند: سود هر قلم پوشاک در بازار طبق تعرفه بازرگانی ۱۵ تا ۲۵ درصد است اما در شرایط فعلی ما حداکثر ۱۲ تا ۱۵ درصد سود به قیمت خرید اضافه می کنیم. زیرا اگر بیش از این شود، مشتری فرار می کند.

این فروشنده به مسوولان هشدار می دهد که اگر بی ثباتی ارز به همین منوال ادامه یابد، خیلی از بازاریان مجبورند سال آینده کرکره مغازه های خود پایین بکشند.

“محمدی” یکی دیگر از فروشندگان در بازار اوزی های بندرعباس است. او در خصوص بالا رفتن نرخ اجناس می گوید: قیمت ها نوسان ندارد و اگر هم در ایام عید قیمت ها نوسان پیدا می کنند مقصر آنها نیستند بلکه مقصر بالا و پایین رفتن نرخ ارز است.

او اضافه می کند: بیشتر اوقات ما بعضی از اجناسمان را حراج می کنیم تا بتوانیم نصف پول را بگیریم چون بعضی از این اجناس به مد هستند یا به رنگ سال می باشند. اجناس مد روز حتما باید در همان ایام فروخته شود در غیر این صورت باید همه آن اجناس را به حراج گذاشت و کلی هم ضرر کرد. در صورتی که هیچ کس نیست به ما کمکی کند یا جلوی این ضرر و زیان گرفته شود.

این فروشنده در پایان می گوید: در سال با پرداخت پول مالیات و عوارض و همچنین شاگرد مغازه، سودی برای خودمان نمی ماند.

***

دولت در جلسه ویژه کنترل بازار و نظارت بر قیمت‌ها دستور داده که ارز کافی برای واردات کالاهای اساسی در روزهای پایانی سال اختصاص یابد و برای کنترل قیمت‌ها هم از حداکثر توان تشکل‌ها و اصناف استفاده شود. نمایشگاه‌های عرضه مستقیم کالا نیز از جمله اقداماتی است که دولت برای مقابله با گرانی شب عید انجام می‌دهد. در بندرعباس نیز نمایشگاه بهاره اواخر هفته گذشته کار خود را آغاز کرد.

اما گلایه‌های شهروندان بندرعباس از نابسامانی بازار و گرانی در حالی است که مسوولان همواره در گزارش های خود از نظارت ویژه بر مغازه ها و اعمال مجازات سنگین برای گرانفروشان و متخلفان خبر می دهند.

عید، فقیر و غنی نمی شناسد، همه با هر میزان درآمد به مراکز خرید روی آورده اند و جیب هایی است که خالی می شود. این روز ها آقایان با چانه زنی دست در جیب می شوند تا بتوانند عیدی و پاداش شب عید و حقوق اسفند خود را تمام کنند تا سال نو برسد و همه آب ها از آسیاب بیفتد. وقتی سال تحویل می شود، انگار همه آن جنب و جوش ها یکباره فروکش می کند و همه آرام و قرار پیدا می کنند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)