هر چند ریاض در سه سال پیش قرارداد بزرگی برای خرید زره پوشهای کانادایی امضا کرد، اما در دو سال گذشته روابط کانادا و عربستان سعودی سیر منفی خود را به دلیل فشار گروههای مدافع حقوق بشر بر کانادا برای نفروختن سلاح به عربستان به دلیل جنگ یمن و به دلیل استفاده از این سلاحها علیه غیرنظامیان آغاز کرده است. در این حال روابط تجاری دوجانبه میان دو کشور در سال ۲۰۱۷ از ۳ میلیارد دلار فراتر رفت و عربستان را به بیستمین واردکننده بزرگ از کانادا تبدیل شد. با این حال اخیرا کریستا فریلند وزیر خارجه کانادا از ریاض خواست تا فعالان جامعه مدنی بازداشت شده در عربستان به دلیل درخواستشان برای آزادی بیان و دموکراسی را آزاد کند. واکنش ریاض به این درخواست تند بوده و به اخراج سفیر کانادا، خارج کردن دانشجویان عربستانی از دانشگاههای کانادایی و توقف پروازها میان دو کشور منتهی شد. چنانچه دولت عربستان با فراخوانی سفیر خود از کانادا به سفیر این کشور در ریاض ۲۴ ساعت فرصت داد تا خاک این کشور را ترک کند. در بیانیهای رسمی عربستان آمده است، این اقدام دولت ریاض پس از آن صورت میگیرد که منابع مخالف سعودی از بازداشت دو فعال جامعه مدنی ازجمله سمر بدوی’ برنده ‘ جایزه بینالمللی زن شجاع سال ۲۰۱۲ آمریکا و نسیمه الساده، خواستار آزادی فوری فعالان حقوق بشر سعودی شده بودند. نوشتار زیر به علل و اهداف رویکرد متهورانه ریاض در قبال کانادا میپردازد.
نخست. به نظر میرسد روابط یک سال گذشته آمریکا با عربستان سعودی و نوع قراردادهای گسترده نظامی و اقتصادی به انجام رسانده موجب شده است رهبران ریاض معتقد باشند پترو دلارهای نفتی سعودی یا بهنوعی تعاملات گسترده آمریکا در حوزههای مختلف موجب خواهد شد که درروند تنش بین عربستان سعودی و کانادا، ایالاتمتحده امریکا واکنشهای گسترده و عملی به نفع کانادا و به ضرر ریاض را به انجام نرساند.
دوم. درواقع از نگاه رهبران ریاض شدت عمل ریاض بیگدار به آب زدن نیست و سعودیها میخواهند از آب گلآلوده کانادا-امریکا ماهی خود را بگیرند. درواقع باید توجه داشت که در ماههای گذشته روابط کانادا و امریکا و همچنین جاستین ترودو نخستوزیر کانادا و دونالد ترامپ تحت تأثیر نوع رویکردهای ترامپ رئیسجمهوری ایالاتمتحده امریکا در قبال ناتو و روابط اقتصادی با چالشهایی روبرو بوده و عملاً نخبگان دولت کانادا و امریکا بر سر حوزههای اقتصادی و سایر حوزهها با همدیگر اختلاف داشتهاند. دراینبین به نظر میرسد ریاض معتقد است در وضعیتی که در روابط کانادا با امریکا تحت تأثیر چالشها و مشکلاتی شده است؛ این امر موجب واکنشهای حداکثری و پشتیبانیهای گسترده مقامات واشنگتن از سوی کانادا در قبال عربستان نمیشود. همین امر آنها را واداشته که بهنوعی واکنشهای حداکثری در قبال کانادا بزنند.
در کنار این نیز باید توجه داشت که درواقع درک مقامات ریاض از جایگاه مسائل حقوق بشری در نزد جمهوری خواهان حاکم در دولت امریکا و شخص ترامپ موجب شده رهبران سعودی معتقد باشند که ازآنجاکه جایگاه حقوق بشر و رویکردهای حقوق بشری در نزد مقامات امریکا بدان اندازه گسترده نیست، آنها در انتظار واکنشهای تندی در قبال رویکرد حمایتآمیز واشنگتن از کانادا نخواهند بود. درواقع رهبران سعودی معتقدند که در این وضعیت عدمحمایت گسترده واشنگتن از کانادا فرصتی مغتنم برای سیاست خارجی عربستان در قبال کاناداست.
سوم. درواقع نوع نفوذ اقتصادی روابط گسترده عربستان و بسیاری از بازیگران غربی موجب شده که مقامات سعودی امیدوار باشند بازیگران غربی از خطوط قرمز سعودیها و خطر انتقاد گسترده از آن آگاهتر شوند و عملاً انتقاد از رویکرد حقوق بشری و سایر چالشهای داخلی عربستان را به سود روابط گسترده اقتصادی و خریدهای تسلیحاتی گسترده از اروپا و امریکا رها کنند.
گذشته از این درواقع در سالهای گذشته ریاض در قابل انتقادهای دولت سوئد و آلمان رویکردهای اعلانی تندی از خود نشان داد؛ اما این رویکرد تند عربستان سعودی در الگوی کانادا میتواند الگویی برای به سایر بازیگران دیگر کشورهای جهان و همچنین بهنوعی برای غربیها باشد. در وضعیت کنونی رهبران سعودی به این نتیجه رسیدهاند که این رویکردهای همزمان چندجانبه در قبال کانادا مانع از افزایش فشار حقوق بشری از سوی اتحادیه اروپا و همچنین کشورهای غربی بر ضد عربستان باشد.
چهارم. درواقع ازآنجاکه این رویکرد ریاض بهنوعی رویکرد کمنظیر است، مقامات سعودی معتقدند در داخل عربستان روند تدریجی و اقداماتی مانند صدور اجازه رانندگی برای زنان، بازگشایی سینماها و دیگر تغییرات در ساختار اجتماعی انجامشده ولی همچنان ازجمله کشورهایی با پایینترین رتبه آزادی بیان، آزادیهای سیاسی و مدنی بهشمار میرود؛ لذا تداوم وضعیت کنونی و توجه به پرونده حقوق بشری و سایر مشکلات و چالشهای داخلی عربستان موجب افزایش فشار بر هیئت حاکمه عربستان خواهد شد. اما موفقیت نسبی ریاض در کسب نتایج در الگوی کانادا موجب خواهد شد که در داخلی عربستان این رویکرد به نفع هیئت حاکمه و بهنوعی نمایش قدرت از سوی رهبرآنها حاکم بر ریاض در مقابل باشد و بهنوعی پاسخی نیز به انتقادات محافظهکاران تندرو در قبال رویکردهای غرب گرایانه محمد بن سلمان باشد.
پنجم. با توجه به چالشهای تقریباً همسان کشورهای منطقه در حوزه حقوق بشر ریاض امیداور است در رویکرد خود نوعی حمایت بیشتر کشورهای عرب و اسلامی را در قبال انتقادات داخلی و حقوق بشری را کسب کند. چنانچه دولت مصر اعلام کرد که در نزاع سیاسی اخیر میان عربستان سعودی و کانادا، جانب ریاض را میگیرد و با این کشور عربی حاشیه خلیجفارس در برابر مداخله خارجی در امور داخلی کشورها اعلام همبستگی میکند و برخی از اعضای شورای همکاری خلیجفارس و جامعه عربی نیز به حمایت از ریاض پرداختند.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر میکنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و میخواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.