کلامی چند درباره میراث ترانه های روستایی

ادبیات ایران یکی از جهات نیرومند فرهنگ دیرینه میهن ماست. گویندگان این سرزمین از دیر باز عواطف انسانی و پندارهای فسونگر خویش را با بیان دل افروز و زبانی خوش آهنگ عرضه می کنند. در این میان دوبیتی ها و ترانه های ساخته شده از توانایی های تخیل مقتدر و پر جولان، وظرافت سخن فریبا و دل پسند، از گذرگاههای پر هیاهوی قبایل انسانی میهن ماست..

زیبایی ساختار دوبیتی ها  در حقیقت بیان منویات، ارزوها و نظر گاه های انسان  عشایر و روستاییان است. که اساس و بنیان این ترانه ها ریشه در محیط  عشیره ای  و روستایی، شیوه تولید ، مالکیت بر ابزارتولید  و روابط اجتماعی حاصل از آن  می باشد.

حیات ویژه تاریخی این  ارزش ها و اهمیت در کالبد ادبی  آن ، که در نهایت غم ها . شادی ها . رنج ها . عشق ها و سوز و گدازهای خود را به فریاد می کشند. به این آسانی ها نمی توان از لحاظ علمی به‌درستی تنظیم ، تحلیل و تشریح کرد و قوانین درونی و تکامل آن را دریافت و رازهای نهفته یک دوره‌ی طولانی تاریخی را گشود.

ترانه های روستایی نمایانگر حقیقت زندگی مردم هستند که در آنها  غم ها . شادی ها . رنج ها . عشق ها و سوز و گدازهای خود را به فریاد می کشند ترانه های روستایی با اغراق های شاعرانه بیگانه است و مضمون هایش را از زندگی روستا گرفته . در دوبیتی های روستایی قافیه نیز آزاد است وضابطه آن بر آهنگ کلمه است نه بر حرف از این رو در اینگونه ترانه ها واژگان هم آوا قافیه قرار می گیرند نه کلمات هم حرف.
سرم درد می کنه سندل بیارین/ طبیب از ملک اسکندر بیارین
چنانکه می بینید در این بیت ((صندل))با((اسکندر))قافیه شده است از ویژگی های جالب آنست که ترانه سرایان بی هیچ قید و بندی نفسانیات و آرزوها و حالات درونی وبیرونی خود را بیان می کنند و شوق و خشم و عاطفه و کینه خویش را بی پرده پوشی های متعارف باز می گویند .
شبی رفتم به مهمون پدر زن /شراب کهنه ام داد با نون ارزن
هنوز یک لقمه از نونش نخوردم/کمونم داد و گفتا پنبه ور زن

در دوبیتی ها اصل آنست که شاعر مطلبی را عنوان کند و آنرا در دو بیت ختم سازد ومجموع نیروی احساسات و هیجان ها و درد دل خود را درمصراع آخر بیان کند و سه مصراع اول و دوم و چهارم نیز حکم استکه دارای قافیه باشند اما مصراع سوم از این حیث آزاد است وبه اختیار گوینده از دیگر ویژگی های دوبیتی ها سادگی لفظ و معنی در آنهاست و نشان از آن دارد که درد دشتهای سرسبز و کوهپایه ها و اصولا در کنار طبیعت سروده شده اند و شاعران آنها گمنام بوده و این ترانه ها در بین عموم مردم نسل به نسل و سینه به سینه در گردش بوده تا به اینجا رسیده است .

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)