شهرک زیتون، برخورد دوگانه سازمان حفاظت از محیط زیست با مسائل شهری

تخریب شهرک زیتون و درگیری ساکنان آن با مأموران بر سر دفاع از خانه های‌شان، بار دیگر در ماه گذشته خبرساز شد. درگیری‌ای که بر اساس ادعای ساکنانِ این شهرک^۱، تخریب خانه‌هایشان و زخمی شدن تعدادی از اهالی را نیز در پی داشته است. این اخبار، همچنین حکایت از درگیری سی ساله ای دارد که انعکاس دهنده تلاش ساکنان شهرک زیتون است در اثبات حق قانونی‌شان بر مایملک خود و اقدامات شهرداری در جلوگیری از ساخت‌وساز در حریم شهر تهران و محیط زیست به بهانه حفاظت از پارک‌ها و ریه تنفسی شرق تهران.

سال ۵۹ بود که بوستان سرخه حصار واقع در شرق تهران، در فهرست سازمان محیط‌زیست به عنوان “بوستان ملی” ثبت شد . پس از آن، در سال‌های ابتدایی دهه شصت ، وزارت جهاد کشاورزی زمین‌های سرخه حصار را به کارمندان وزارتخاته خود واگذار کرد و شرکت تعاونی جهاد کشاورزی که بالغ بر ۴۰۰۰ هزار عضو داشت، اقدام به ساخت و ساز در این زمین‌ها نمود.

سابقه ماجرا
سال ۵۹ بود که بوستان سرخه حصار واقع در شرق تهران، در فهرست سازمان محیط‌زیست به عنوان “بوستان ملی” ثبت شد . پس از آن، در سال‌های ابتدایی دهه شصت ، وزارت جهاد کشاورزی زمین‌های سرخه حصار را به کارمندان وزارتخاته خود واگذار کرد و شرکت تعاونی جهاد کشاورزی که بالغ بر ۴۰۰۰ هزار عضو داشت، اقدام به ساخت و ساز در این زمین‌ها نمود. اقدامی که پس از ساخت صد واحد با مخالفت محیط زیست روبرو شد و منجر به درگیری طولانی مدت میان ساکنان از یکسو و شهرداری و محیط زیست از سوی دیگر شد. درگیری‌ای که سی سال است ادامه دارد و وقایع ماه گذشته آخرین صحنه آن تا امروز است. کشاکشی که صورت‌های مختلف به خود گرفت: از جمع آوری سیم‌های برق از شهرک و تخریب خانه‌ها توسط مسئولین تا مقاومت و پیگیری اهالی و گرفتن احکام متعدد از دیوان عدالت اداری و نهایتاً حکم حکومتی. در طول این سی سال اما، خانه‌ها ساخته شدند و برای آن‌ها سند رسمی نیز صادر شد. اما، بعد از واگذاری قسمتی از زمین‌ها به تعداد قابل توجهی از افراد، مشخص شد که این منطقه در حریم تهران قرار دارد و امکان ساخت و ساز در آن نیست.

یکی از ساکنان شهرک، در گفتگو با خبرگزاری برنا راجع به این فعالیت‌ها می‌گوید “۲۲ حکم قضایی به نفع مالکین صادر و دیوان عدالت اداری شهرداری را ملزم به صدور پروانه ساخت کرد.

ادعای ساکنان شهرک زیتون
ساکنان شهرک زیتون، که در این سی سال برای احقاق حق مالکانه خود جنگیده‌اند، بر اساس گفته‌های خود تمام راه‌های قانونی را طی کرده‌اند و بههمین دلیل نیز به چم‌وخم‌های کار حقوقی اگاه هستند. یکی از ساکنان شهرک، در گفتگو با خبرگزاری برنا راجع به این فعالیت‌ها می‌گوید “۲۲ حکم قضایی به نفع مالکین صادر و دیوان عدالت اداری شهرداری را ملزم به صدور پروانه ساخت کرد. لیکن سازمان محیط زیست همچنان بر ادعای خود تأکید کرد و با همکاری بازپرسی کل کشور گزارشی خلاف واقع به بیت رهبری ارسال کرد. [با اینهمه] معظم‌له با ارائه حکمی ضمن تأکید بر انجام معامله و حق و حقوق مالکین، دولت و شخص وزیر راه و شهرسازی را ملزم به حل مشکل مالکان کرد”^۲.
علاوه بر اظهارات فوق، ساکنان شهرک زیتون، مستندات دیگری را برای قانونی بودن تملکات خود ارائه می‌دهند: استناد به تبصره ۱ ماده واحده، موضوع اراضی واقع در طرح‌های دولتی^۳، عدم صلاحیت دادگاه ویژه زمین‌خواری در ورود به مسئله و اعلام حکم تخریب، حکم دیوان عدالت اداری در الزام شهرداری به صدور پروانه ساخت در این شهرک و حکم صادره قوه‌ی قضائیه دال بر حقانیت مالکان .

پس از پیگیری‌های حقوقیِ صورت گرفته از سوی ساکنان شهرک زیتون و مأمور شدن وزیر راه وقت، برای رسیدگی به مسئله، کارگروهی در دولت تشکیل شد که بر سر سی درصد ساخت و هفتاد درصد ایجاد فضای سبز خصوصی به توافق رسید.

محیط زیست مسئول هست یا نه ؟
پس از پیگیری‌های حقوقیِ صورت گرفته از سوی ساکنان شهرک زیتون و مأمور شدن وزیر راه وقت، برای رسیدگی به مسئله، کارگروهی در دولت تشکیل شد که بر سر سی درصد ساخت و هفتاد درصد ایجاد فضای سبز خصوصی به توافق رسید. توافقی که به گفته ساکنان شهرک، آن‌هم با تصمیمات محیط زیست عملی نشد و آن سازمان با تشکیل “شورای حفظ حقوق بیت‌المال”، جمع آوری برق شهرک و تخریب تمام ساخت‌وسازها را تصویب کرد. با وجودی که مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست تهران در بهمن ماه گذشته در گفتگو با ایسنا اعلام کرده بود که “اختیار این کار از سازمان حفاظت محیط زیست به طور کامل گرفته شده و دولت، وزارت مسکن و شهرسازی را در این زمینه مکلف کرده است و آن‌ها باید پاسخ‌گو باشند”^۴ پس از تخریب‌های آبان امسال حرفش را عوض کرد و موضع جدیدی گرفت و ادعا کرد که “این منطقه در حریم تهران قرار دارد و حریم کاربری ندارد و امکان ساخت‌وساز در آن نیست […] و محیط زیست از منافع ملی در این پرونده عقب نشینی نمی‌کند”^۵ وی همچنین به عنوان راه حل مسئله از واگذاری سه مکان جایگزین به مالکان (فاز ۸ و ۱۱۱ پردیس، یک نقطه در پرند و یک نقطه در دماوند) یاد می‌کند . نقاطی که مالکان شهرک زیتون به دلیل بر حق دانستنِ مالکیتشان و هم چنین عدم مرغوبیت و مساوی نبودن ارزش مالی زمین‌ها از پذیرفتن آن سرباز زدند .

پس از انتشار خبر تخریب شهرک زیتون و حضور مأموران شهرداری در آن، نوبت به شورای شهر و شهردار هم رسید که از خود رفع اتهام کنند و بگویند مسئله اصلاً در حوزه اقتدار ما قرار نداشته و نیروهای ما فقط توسط شورای تأمین استان و محیط زیست برای تخریب فراخوانده شدند.

شورای شهر و شهرداری توپ را در زمین محیط زیست می‌اندازند
پس از انتشار خبر تخریب شهرک زیتون و حضور مأموران شهرداری در آن، نوبت به شورای شهر و شهردار هم رسید که از خود رفع اتهام کنند و بگویند مسئله اصلاً در حوزه اقتدار ما قرار نداشته و نیروهای ما فقط توسط شورای تأمین استان و محیط زیست برای تخریب فراخوانده شدند.
شهردار تهران در این زمینه خطاب به ساکنان شهرک زیتون گفت “افرادی که این زمین را به شما داده‌اند، خطا کرده‌اند، چرا که این زمین‌ها جزء منابع طبیعی است و جایی است که اگر خانه‌ای ساخته شود، برای خود شما و همه شهر مشکلات زیست محیطی ایجاد می‌کند. باید مسؤولان در مقابل این سند به شما پاسخگو باشند”^۶.
ابوالفضل قناعتی عضو شواری شهر تهران هم گفت “بر اساس قانون، شهرداری تهران در زمین‌های حریم مسئولیتی نداشته و این اراضی جزو حریم دولت بوده و متولی آن سازمان‌های منابع طبیعی و محیط زیست هستند”^۷.
این اظهارات را می‌توان به این معنا نیز گرفت که این سازمان محیط زیست بوده است که فرمان تخریب خانه‌های مردم را صادر کرده و شهرداری مأمور بوده و معذور و نفعی در ماجرا ندارد . اما، ساکنان شهرک زیتون حرف دیگری هم علاوه بر کارشکنی مسئولان محیط‌زیست بر زبان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند قرار است به دلیل افتتاح پروژه ترمینال شرق تهران و مترو در نزدیک شهرک زیتون، ارزش زمین‌های این شهرک افزایش یابد و این موضوع دلیل اصلی تخریب‌هاست و بیرون راندن ساکنان، تا زمین‌ها بعداً به قیمت بالاتری به فروش برسد^۸.

ساکنان شهرک زیتون حرف دیگری هم علاوه بر کارشکنی مسئولان محیط‌زیست بر زبان می‌آورند. آن‌ها می‌گویند قرار است به دلیل افتتاح پروژه ترمینال شرق تهران و مترو در نزدیک شهرک زیتون، ارزش زمین‌های این شهرک افزایش یابد و این موضوع دلیل اصلی تخریب‌هاست و بیرون راندن ساکنان، تا زمین‌ها بعداً به قیمت بالاتری به فروش برسد.

چیتگر یا سرخه حصار، مساله این است !
تجربه چند ساله‌ی اخیر ناظر بر ساخت و سازهای متراکم در محدوده پارک چیتگر به مثابه ریه تنفسی غرب تهران نشان داد که تراکم بسیار بالایِ سازه‌های مرتفع در جهت باد تهران، مسئله آلودگی هوا را در تهران را با بحرانی جدی مواجه کرد. ساخت و سازهایی که هم اکنون نیز حتی پر شتاب تر از چند سال گذشته ادامه دارد، اما محیط زیست راجع به آن حتی صحبتی نمی‌کند و توان مبارزه‌اش را بر پرونده‌ای سی ساله از ساخت‌وساز تعدادی خانه‌های یک یا دوطبقه گذاشته که نه جلوی باد را می‌گیرند و نه فضای سبزی را قرار است تخریب کنند می‌گذارد. پرونده شهرکی با ساکنانی که روزگاری کارمند دولت بوده‌اند و از طریق اداره تعاونی زمینی خریده‌اند و سند ششدانگ دارند.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)