زاگرس بی بلوط، برهوتی است خالی از زندگی

«پسر بلوط » خوزستان از جان و دل مایه می گذارد تا طبیعت زادگاهش را حفظ کند

دریچه

زاگرس و بلوط

اهمیت بلوط در منطقه زاگرس، ضرورت حفاظت از این گونه در معرض خطر را صدچندان می‌کند. درخت بلوط در موفقیت اقتصادی زاگرس‌نشین‌ها تأثیر بسزایی داشته و دارد، چراکه از برگ‌های این درخت در فرآیندهای دامداری استفاده می‌شود. در گذشته نیز از میوه‌های این درخت برای تهیه نان بلوط استفاده می‌شد و در حال حاضر هم مصارف متعددی دارد. علاوه بر این درخت بلوط بالای ۵۰ سال، سالانه ده ها متر مکعب آب به خودش جذب می‌کند به همین خاطر بیشتر چشمه‌های جوشان اطراف ارتفاعات زاگرس حاصل این پوشش درختی غالب است اما متأسفانه با وجود تمام این مزایا، نسل این گونه درختی ارزشمند در خطر نابودی قرار دارد زیرا احداث غیر اصولی جاده‌ها، خشکسالی، آتش سوزی در ارتفاعات، دامداری‌های بی‌رویه و سایر اقدامات نادرست موجب تهدید این گونه ارزشمند شده است در حالی که با فرهنگسازی صحیح، تبدیل دامداری سنتی به دامپروری صنعتی و قاعده مند، ارتقای مناطق حفاظت شده زاگرس و افزایش نگهداری و نظارت بر پوشش گیاهی می‌توانیم جلو نابودی بی‌رویه محیط زیست و منابع طبیعی را بگیریم.با توجه به این نکات است که کار خودجوش و بی‌چشمداشت یک جوان ۲۶ ساله اهمیتی فوق العاده می‌یابد.

به درازای هزاران سال زاگرس بود و شمار بی شمار بلوط های زیبایش. اما حالا چند سالی است که ناقوس خطر اضمحلال بلوط های زاگرس به صدا درآمده است! راستی تا حالا به این فکر کرده اید که  اگر بلوط  را از زاگرس و زاگرس نشین ها بگیری، این منطقه به چه برزخی تبدیل خواهد شد؟ اما امید در زندگی همواره نیرویی به مراتب برتر و قوی تر از ترس بوده است و حالا “پسر بلوط” یکی از منادیان امید در زاگرس است.
احمد قلاوند، جوان خوزستانی که از کودکی آرزوی کاشتن درخت و به ثمر رساندن جنگلی از بلوط را در سر داشت، در سن ۲۶ سالگی و با جامه عمل پوشاندن به ایده ها و دغدغه هایش به پسر بلوط  معروف شده است.

احمد قلاوند دغدغه اقلیم زاگرس نشینان خوزستان را دارد. او تا کنون با دست‌های خود نزدیک به ۴ هزار و ۵۰۰ نهال «کنار»، «داغداغان»، «بلوط»، «بنه»، «زالزالک» و سایر گونه‌های بومی را پرورش داده و در میان روستایی‌ها، عشایر و دانش‌آموزان ارتفاعات خوزستان، روستاهای اطراف و حتی استان‌های همجوار به صورت رایگان توزیع کرده است. احمد حتی با احداث نخستین خزانه نهال بلوط استان خوزستان در مدرسه روستای «جوروند»ازتوابع شهرستان اندیمشک ، توانسته است هم استانی هایش را به احیاء و نگهداری از بلوط – به عنوان پوشش بومی در معرض خطر نابودی زاگرس- تشویق کند و نتیجه هم بگیرد.

احمد به خبرنگار گروه زندگی از روزهای کودکی‌اش گفت. زمانی که تنها سه بذر «کنار» را در دل خاک کاشته بود و تمام اقوام و اطرافیانش را از ذوق جوانه زدنش باخبر ساخته بود: «ده ساله بودم که سه هسته «کنار» را در خاک کاشتم و روزهای زیادی در انتظار جوانه زدن هسته‌ها نشستم. به هر کسی که می‌رسیدم از زمان جوانه زدن هسته‌های کنار می‌پرسیدم و با جواب‌های همراه با تبسم آنها هر روز امیدوارتر می‌شدم تا اینکه در نهایت هر سه رشد کردند و حالا به درختان بزرگی که بیشتر از ۶ متر ارتفاع دارند، تبدیل شده‌اند و هر روز از دیدن‌شان به آینده امیدوار‌تر می‌شوم. کودکی هایم در شهر سپری شد و از آنجا که فضای زیادی برای درختکاری نداشتیم، همیشه آرزو داشتم فرصتی فراهم شود تا بتوانم نهال‌های زیادی را پرورش دهم و نگذارم زادگاهم تبدیل به برهوت شود.این آرزو با من همراه بود تا اینکه در سال ۸۸ برای بهتر شدن وضعیت معیشتی خانواده و بهره‌مند شدن از مزایای زندگی روستایی، از شهر اندیمشک به روستای تاک آب در ۴۵ کیلومتری اندیمشک نقل مکان کردیم. این بهترین فرصت بود تا آرزویم را با دست‌های خودم برآورده کنم. سه درخت کناری را که در کودکی کاشته بودم به روستا انتقال دادم تا انگیزه‌ای برای برآورده ساختن آرزوهایم باشند.

کار را با کاشت یک نهال «کُنار» آغاز کردم و تمام اصولی را که امروز در خصوص پرورش و نگهداری از نهال به کار می‌گیرم در نتیجه تجربه و آزمون و خطاهای بسیار آموخته ام.»احمد قلاوند که تا کنون ۴ هزار و چهارصد و بیست اصله نهال پرورش داده و ۸۰ درصد آنها به دامان طبیعت سپرده شده است در ادامه گفت: بخش «الوار گرمسیری» شهرستان اندیمشک مرز میان منطقه سردسیر و گرمسیر در استان خوزستان محسوب می‌شود چرا که این منطقه با شمال خوزستان و استان لرستان هم مرز است و به این واسطه انواع و اقسام پوشش درختی اعم از بلوط، کنار، کلخنگ، بنه، جاز، رمیلک، زالزالک و سنجد، در این بخش رشد می‌کند؛ با همین دیدگاه در هشت سال گذشته کارم را نه با هدف درآمد زایی، که تنها با هدف وسعت بخشیدن به پوشش گیاهی منطقه و مراقبت از گونه‌های مختلف بویژه درختان بلوط به طور مستمر پی گرفته‌ام و از آنجا که اعتقاد دارم جامعه محلی و روستایی، بهترین نگهبانان طبیعت و محیط زیست هستند، نهال‌ها را به تناسب وضعیت آب و هوایی در میان ساکنان ۱۶۲ روستای منطقه «الوار گرمسیری » توزیع کردم و خوشبختانه با استقبال خوبی هم مواجه شد.

همچنین این نهال‌ها را در میان انجمن‌های زیست محیطی استان‌های همجوار و به صورت رایگان توزیع کردم و خوشبختانه با عکس العمل‌های خوبی روبه رو شدم، علاوه بر این کودکان به عنوان نگهبانان آینده محیط زیست محسوب می‌شوند که می‌توان به واسطه آموزش صحیح‌شان به کاهش تخریب جنگل‌ها در آینده امیدوار بود از این رو علاوه بر اینکه نخستین خزانه نهال بلوط استان خوزستان را در یکی از مدارس واقع در ارتفاعات راه‌اندازی کردم، ۲۰۰ نهال هم در میان دانش‌آموزان مدرسه‌ای در روستای «امامزاده آب باریکاب» از توابع شهرستان اندیمشک توزیع کردم؛ ضمن اینکه نخستین خزانه نهال بلوط استان چهار محال و بختیاری را هم در یک مدرسه پسرانه واقع در بخش «اوره» شهرستان لردگان احداث کردم و ۲۴۰ نهال بلوط را به صورت رایگان به آنها تحویل دادم که این اواخر شنیدن خبر جوانه زدن تمام این نهال‌ها به اندازه تمام دنیا مرا خوشحال کرده است.

از مظفر تا احمد

احمد قلاوند که با هدف پایان دادن به آفت‌های تهدید کننده درختان بلوط،  پرورش و توزیع رایگان نهال‌های بلوط را به صورت گسترده بر عهده گرفته است، به دلیل همین فعالیت‌های بدون چشمداشت و زیست محیطی، در نخستین همایش بلوط زاگرس در دی ماه سال ۱۳۹۴ از سوی پدر بلوط ایران (مظفر افشار فردی که بیش از ۳۰ سال از عمر خود را جانانه و بدون هیچ چشمداشتی برای حفاظت از جنگل‌ها ی بلوط ایران صرف کرده است) و همچنین انجمن‌های زیست محیطی در حضور مردم و مسئولان، رسماً پسر بلوط خوزستان لقب گرفته است.
پسر بلوط که دانش قابل توجهی درباره پوشش گیاهی منطقه دارد، ادامه می‌دهد: یکی دیگر از درختان با ارزش ایران «مورد وحشی معطر» است که در طب قدیم استفاده دارویی – اقتصادی داشت اما با وجود اقدامات اشتباه، این گونه درختی هم با روند نزولی عجیبی رو به رو شده است در حالی که در تمام ایران امکان کاشت «مورد وحشی معطر» وجود دارد و با کاشت گسترده این گونه درختی می‌توان علاوه بر تأمین فضای سبز، به داشتن فضایی معطر نیز دست پیدا کرد. همین موضوع باعث شده تا کنون ۳۰۰ نهال از این گونه برتر و معطر را پرورش بدهم و در نظر دارم، پرورش این گونه را افزایش دهم تا اتفاقات بهتری در حوزه محیط زیست ایران رقم بخورد.

الگوی سبز   زندگی

طی هفت سال گذشته تقریباً ۹۹درصد ساکنان منطقه «الوار گرمسیری» که جمعیت‌شان به ۱۸ هزار نفر می‌رسد با دغدغه هایم آشنا شده‌اند و اگر احساس کنم کسی در جریان این فعالیت‌ها و عشق و علاقه حاصل از آن نیست سعی می‌کنم با تغییر دادن بحث، موضوع را به سمت کاشت نهال و کمک به حفظ و گسترش فضای سبز نزدیک سازم که خوشبختانه در اکثر مواقع موفق هم بوده ام. به طوری که معمولاً دانش‌آموزان و روستاییان مدام سراغم را می‌گیرند و برای اینکه این حلقه ارتباطی گسسته نشود، سعی می‌کنم هر دو یا سه ماه یک بار به این مناطق بروم و نهال‌های رایگان را در میان زاگرس نشینان توزیع کنم.وی در پایان به مراحل رشد درخت و مقاومتی که به خرج می‌دهد تا از یک دانه کوچک به درختی تنومند تبدیل شود به عنوان الگویی برای زندگی اشاره کرد و گفت: معمولاً فرد شاد و خندانی هستم، اما با این حال گاهی اوقات به موانعی برخورد می‌کنم که باعث ناراحتی‌ام می‌شود یا افرادی در مسیر کاری‌ام قرار می‌گیرند که به فکر سنگ اندازی، تحقیر یا تخریب هستند، در این مواقع بی‌برو برگرد وارد خزانه نهال هایم می‌شوم و ساعاتی را در آنجا می‌گذرانم تا آرامش و شادابی سابق را به دست بیاورم. خیره شدن به بذرهایی که بر سرما وگرما، برف و باران و بسیاری از شرایط سخت غلبه کرده‌اند و در نهایت به نهالی مقاوم و درختی استوار تبدیل شده‌اند در این مواقع بهترین درمان و راهنما برای من به حساب می‌آید. بلوط‌هایی که از دل سنگ‌ها رشد کرده‌اند و بر تمام موانع پیروز شده‌اند و سه درخت کناری که از ۱۱ سالگی‌ نگاهم را نوازش می دهند بهترین الگو برای زندگی‌ام هستند که از این بابت بی‌نهایت خرسندم. ما زاگرس نشین‌ها باید باور داشته باشیم که زاگرس بدون بلوط، به بیابانی تبدیل می‌شود که از زندگی خالی شده است.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)