مطالب منتشر شده در این صفحه نمایانگر سیاست رسمی رادیو زمانه نیستند و توسط کاربران تهیه شده اند. شما نیز می‌توانید به راحتی در تریبون زمانه عضو شوید و مطالب خود را منتشر کنید.
در این ویدئو بعد از توضیحاتی پیرامون واقعه ۱۷ شهریور سال ۵۷؛ قسمتهایی از فایل صوتی جعفر شریف امامی را، در نشست شورای عالی امنیت کشور (شب قبل از واقعه)، افزوده ام و توجه شما را به آن جلب می‌کنم. دقت در صحبت‌های رد و بدل شده؛ این سئوال را پیش می‌آورد که آیا دست‌اندرکاران نظام پیشین همه دشمن ایران بودند و یا برخی از آنان، عِرق ملی داشته و میهن‌شان را دوست داشتند؟
فایل صوتی
در شب ۲۸ مرداد ۱۳۵۷؛ سینما رکس آبادان در حین نمایش فیلم گوزن‌ها دچار آتش‌سوزی مهیبی شد و قریب به اتفاق حاضران در سینما زنده در آتش سوختند.
چندروز پس از این واقعهٔ مشکوک که به پای دولت گذاشته شد؛ جمشید آموزگار، مجبور به استعفا گردید. شش روز بعد؛ چهارم شهریور ۵۷، جعفر شریف امامی با شعار آشتی ملّی جلو آمد تا به قول خودش کاری کند کارستان. اما ۹ روز بعد (۱۳ شهریور)؛ راهپیمایی بزرگ عید فطر در تپه‌های قیطریه تهران، فصل تازه‌ای رقم زد و خشم و خروش مردم در تظاهرات بزرگ ۱۶ شهریور به اوج رسید. تظاهرات ۱۶ شهریور ۵۷؛ که بیش از نیم میلیون نفر از مردم تهران در آن شرکت کردند، بزرگ‌ترین گردهمایی انجام‌گرفته در ایران تا آن زمان و مقدمه جمعهٔ سیاه (Black Friday (1978 بود.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پایان شورش‌های پراکنده
جمعهٔ سیاه؛ به واقعه کشتار تظاهرکنندگان در محلات فقیر نشین جنوب تهران و همچنین میدان ژاله، توسط نیروهای نظامی رژیم پیشین گفته می‌شود که در هفدهم شهریور ۱۳۵۷و در جریان ناآرامی‌هایی که به انقلاب بزرگ ضد سلطنتی انجامید، رخ داد. رویداد آنروز؛ امکان به ثمر رسیدن اصلاحات تدریجی، آرام و لیبرالی را عقیم گذارد و هر گونه امید به مصالحه را از بین برد.
…
شب پیش از واقعه؛ شورای امنیت ملی دولت شریف امامی تشکیل جلسه داد و ضرورت برقراری حکومت نظامی در تهران و ۱۱ شهر دیگر (قم، تبریز، مشهد، اصفهان، شیراز، آبادان، اهواز، قزوین، کازرون، جهرم و کرج) در دستور کار قرار گرفت. ناگفته نماند که در آن نشست برخی از حاضران استدلال می‌کردند که در ساعات محدود باقیمانده تا صبح روز ۱۷ شهریور (زمان آغاز برقراری حکومت نظامی)؛ مردم امکان آگاهی از این تصمیم جدید دولت را نخواهند داشت و نگران بودند.
شریف امامی در نشست شورای امنیت ملی؛ گفت که به زودی با اعلیحضرت در مورد برقراری حکومت نظامی صحبت می‌کنم…
در پی رأی اعضای دولت به برقراری حکومت نظامی؛ سپهبد ناصر مقدم، رئیس ساواک با استناد به نظر کار‌شناسان ساواک و اداره دوم ارتش، دستور شاه را برای برقراری حکومت نظامی در تهران و برخی شهرها به دست آورد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
تشکیل هرگونه اجتماعی از ۲ نفر به بالا ممنوع
جمعه ساعت ۶ صبح (۱۷ شهریور ماه ۱۳۵۷) ارتشبد غلامعلی اویسی مقررات حکومت نظامی را که به قول وی به مدت شش ماه باید در تهران و ۱۱ شهر دیگر رعایت شود اعلام نمود و در اطلاعیه بعدی گفت: «تشکیل هرگونه اجتماعی از ۲ نفر به بالا ممنوع است و به مامورین انتظامی دستور اکید داده شده‌است که با متخلفین به شدت برخورد کنند.»
…
همچنان که پیش‌بینی می‌شد؛ مردم نتوانستند در جریان تصمیم دولت قرار بگیرند، بهمین دلیل روز ۱۷ شهریور از صبح زود در بسیاری از نقاط تهران و سایر شهرها به خیابانها ریخته و بدون توجه به اخطارهایی که درباره برقراری مقررات حکومت نظامی داده می‌شد، به تظاهرات پرداختند.
…
آنروز شمار زیادی از مردم برای شرکت در راهپیمایی راهی میدان ژاله بودند؛ غافل از آنکه از بوق سحر، حکومت نظامی اعلام و درحال اجرا است و اجتماع بیش از دو یا سه نفر ممنوع است.
گفته می‌شود فرماندهان نظامی ابتدا چندبار با بلندگو از مردم خواستند که متفرق شوند و وقتی با بی‌تفاوتی روبه‌رو شدند، به سوی آنان آتش گشودند.
…
فرماندار نظامی تهران و حومه ارتشبد غلام علی اویسی بود.
واقعه ۱۷ شهریور پیامدهای زیادی داشت و ناآرامیها وارد مرحله جدیدی شد. جعفر شریف امامی برای آرام کردن فضای بحرانی کشور؛ به تقلا افتاد و طی نطقی از واقعه میدان ژاله ابراز تأسف کرد، و جان باختگان ۱۷ شهریور را مورد تکریم قرار داده و به مردم به دلیل این فاجعه تسلیت گفت.
موضع‌گیری نخست وزیر از سوی «سرتیپ پرنیان فر» رئیس ساواک تهران؛ مورد اعتراض واقع شد و وی طی نامه‌ای خطاب به مقدم، به دیدگاه نخست‌وزیر توپید و پرسید که اگر سخن شریف امامی در ادای احترام به کشته‌شدگان در روز ۱۷ شهریور مورد تأیید مجموعه حکومت بوده باشد، پس در این میان نیروهای امنیتی و انتظامی که به دستور حکومت در آن روز مرتکب این به اصطلاح کشتار شدند، در چه جایگاهی قرار خواهند گرفت؟
پرنیان‌فر هشدار داد که سخنان نخست‌وزیر آثار و تبعات سوئی در تضعیف روحیه نیروهای ساواک و دیگر نیروهای نظامی و انتظامی بر جای خواهد گذاشت.
…
از مهم ترین پیامدهای ۱۷شهریور گسترش اعتصابات به شکلی فراگیر در سراسر کشور بود. با توسعه ی اعتصابات صاحبان سرمایه از هرگونه سرمایه گذاری جدید امتناع می‌کردند. در نتیجه بحران بیکاری رو به افزایش نهاد، فرار سرمایه‌ها و خروج ذخایر ارزی تشدید گردید و رژِیم شاه به تنگنا افتاد.
…
۱۷ شهریور ۱۳۵۷ بین مردم و حکومت بیش از پیش شکاف انداخت و امکان هر نوع پیوستگی یا سازش را از بین برد. همچنین مشی مبارزه مسالمت آمیز در چارچوب قانون اساسی زیر سوال رفت و تلاش‌ها برای سرنگونی رژیم پهلوی به شکلی قهر‌آمیز مورد حمایت قرار گرفت. شایع شد تیمسار اویسی دستور دستگیری کریم سنجابی، مهدی بازرگان، داریوش فروهر، عبدالکریم لاهیجی، محمود به‌آذین، هدایت الله متین دفتری و رحمت الله مقدم مراغه‌ای را داده و آنها دستگیر شده‌اند.
واقعه ۱۷ شهریور سال ۵۷ در میان وقایع سال آخر حکومت پهلوی از اهمیت زیادی برخوردار بود. در حقیقت با این کشتار؛ راه مخالفین و مبارزین برای همیشه از حکومت جدا شد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
در واقعه ۱۷ شهریور چند نفر جان باختند؟
فرماندار نظامی تهران در اطلاعیه شماره ۴ خود اعلام کرد:
«در واقعه ۱۷ شهریور ۵۸ نفر کشته شده‌اند.» البته بعدآً آمار ۸۷ کشته (و ۲۰۵ مجروح) را تأیید نمود. دادگستری اما این رقم را به ۹۵ نفر رساند.
…
دکتر محمد باهری که در آن زمان عهده دار سمت وزارت دادگستری بود؛ بنابر گزارش سازمان پزشکی قانونی و سازمان بهشت زهرا، مجموع کشته شدگان روز هفدهم شهریور (و زخمی‌هایی که تا روز بیست وششم شهریور فوت کرده‌اند) در مجموع ۱۲۶ نفر بوده‌است.
«پارسونز» سفیر انگلیس تعداد شهدا را «صدها نفر» ذکر کرد و سولیوان سفیر آمریکا در گزارش خودش نوشت که در میدان ژاله «بیش از ۲۰۰ نفر از تظاهرکنندگان کشته شدند.»
جیمی کارتر در مکالمه تلفنی با شاه، به کشته شدن ۹۵ نفر در میدان ژاله اشاره دارد و «جان دی استمپل» (از مسؤولین سفارت ایالات متحده آمریکا در ایران) از قول منابع پزشکی کشته شدگان در میدان ژاله را بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ نفر ذکر می‌کند.
میشل فوکو فیلسوف فرانسوی که برای پوشش دادن وقایع انقلاب در یک روزنامه ایتالیایی به محل حوادث رفته بود، مدعی شد که ۴۰۰۰ تن در این روز هدف گلوله قرار گرفته‌اند!
…
واقعش این است که ۱۷ شهریور سال ۱۳۵۷ در میدان ژاله تهران (میدان شهدا) ۶۳ نفر جان باختند. (۶۴ نفر؛ گفته شده اما اشتباه است)
یک قاچاقچی مواد مخدر به نام علی مژده کار، که بعد از انقلاب فراری شده بود، با دوز و کلک دوستانش در میان شهدای ۱۷شهریور گنجانده شد و حتی «کوچه باشگاه»؛ واقع در حوالی میدان سرآسیاب دولاب در منطقه چهارده تهران را، به نام وی نامگذاری نمودند.
پس از چند سال علی مژده کار؛ یواشکی به محل زندگی خود بازگشت اما با شناسایی اهالی این محله، بار دیگر جیم شد.
چندین سال پیش با اعتراض دسته جمعی مردم محل؛ نام وی از لیست شهدا حذف شده‌است اما گویا کوچه، هنوز همان نام را دارد. کوچه شهید علی مژده کار.
…
۱۷شهریور سال ۵۷ در پانزده نقطه دیگر تهران نیز ۲۴ نفر در درگیری‌ها کشته شدند.
بنابراین تعداد کل شهدای ۱۷ شهریور سال ۵۷ در سراسر تهران ۸۷ نفر است.
پانویس
اینکه علاوه بر ساواک و نیروهای نظامی، واحدهایی از سربازان اسرائیلی در جریان کشتار ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ دست داشته‌اند (یا بعکس) فلسطینی‌های طرفدار عرفات بودند که به مردم در میدان ژاله شلیک کردند، واقعیت ندارد.
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.