این‌بار خبر رسیده که چشمه طاق بستان کامل خشک شده است. دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران در این خصوص نامه‌ای را چندی پیش به معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی داده بود که هم‌چنان از پاسخ آن خبری نیست. متن نامه‌ی یادشده به شرح زیر است:
معاونت محترم میراث فرهنگیِ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری
جناب آقای دکتر طالبیان
همان‌گونه که آگاهی دارید چشمه‌ی تاریخی و ارزشمند یکی از مهم‌ترین میراث فرهنگی کشورمان، تاق‌بستان، چندی است که به خاطر دخالت‌های نابه‌جای انسانی در زیست‌بوم منطقه چندی است که خشک شده است. بی‌شک خشک شدن این چشمه نمی‌تواند بی‌ارتباط با روند حفظ این میراثِ فرهنگی ارزشمند باشد. پژوهش یکی از کنشگران این حوزه و پرس‌وجو از استادان و متخصصان امر دلایل زیر را برای این رویداد نشان می‌دهد:
1. نبود مطالعات باستان‌شناسی ـ معماری ـ زیست‌بومی ـ زمین‌شناسی و آب‌شناسی؛
2. نقض کنوانسیون‌های جهانی مبنی بر دخالت در سازه‌های باستانی و تاریخی تحت هر عنوان؛
3. ساخت‌وسازهای گسترده در حریم درجه‌ی یک این یادمان، که از دهه‌ی شصت آغاز و در ده سال گذشته با خانه‌های چسبیده به حریم اثر، رستوران‌ها و کبابی‌ها و دیگر فروشگاه‌ها به اوج خود رسیده است؛
4. دخالت در زیست‌بوم منطقه، و از جمله حفر چاه‌های غیرمجاز در بالادست و پایین‌دست. از جمله پادگان نظامی سپاه در خیابان ظفر، در حریم کوهیِ تاق‌بستان در منطقه‌ی کِنِشت در 5 کیلومتری تاق‌بستان، دارای دو حلقه چاه غیرمجاز بزرگ بوده و هم‌چنین برداشت غیرقانونی آب در سراب نیلوفر که بر پایه‌ی سخن مردم بومی به دیگر کشورها فروخته می‌شود؛
5. دخالت در نمای میراث که با ادعای برگشت به سیمای کهن، بدون داشتن هرگونه سند و مدرکی، انجام شده و مورد تأیید باستان‌شناسان نبوده و نگاره‌های قاجاری و نقاشی‌ها چیز دیگری را نشان می‌دهد؛
6. استفاده از لودر و بیل مکانیکی و دریل هنگام تغییرات در تاق‌بستان به‌وسیله‌ی کارگران معمولی و ایجاد آلودگی شدید صوتی، که دو سال پیش در خبرگزاری‌ها بازتاب گسترده داشت؛
7. ساخت کارخانه‌ی آب معدنی در نزدیکی تاق‌بستان.
افزون بر موردهای یادشده می‌توان دو مورد بی‌مبالاتی مرتبط با وظیفه‌ی میراث فرهنگی را نیز افزود:
1. نبود یک دفتر برای پایگاه میراث تاق‌بستان (هم‌اینک نیروها در کانکس مستقر هستند)؛
2. عدم بررسی و آسیب‌شناسی سنگ‌نگاره‌ها که هم‌اکنون شوره بر آثار نمایان شده است.
پرسش مهم این است که: چشمه و کوهی که هزاران سال برجا بوده چرا باید با دخالت و ندانم‌کاری و سوءمدیریت به این روز افتد؟ و اثر گرانقدر و تاریخی و هویتی‌ای که بر آن کوه نقش بسته چرا تا به این حد نابه‌سامان است؟ در حالی که گفته می‌شود چندین میلیارد تومان برای مرمت آن هزینه شده [در صورتی که مرمت برخی آثار کشور در گرو تنها چند میلیون تومان است] و اکنون وضعیت مناسبی ندارد.
و اما هم‌اکنون، باید از همه‌ی کارشناسان مربوطه، زمین‌شناس، مرمت‌گر، باستان‌شناس، زیست‌بوم، پژوهشگر آب و جغرافیا و… دعوت به عمل آورد تا با مطالعه و بررسی و پژوهش بدون شتاب در یکی دو سال و با نظارت پژوهشگاه میراث فرهنگی مرکزی علل را بررسی کرده و در صدد رفع آن برآیند تا در سال‌های آتی و پس از ثبت جهانی دچار رخداد ناگوار مشابهی (خشک‌سالی) نشویم. زیرا هم‌چنان که دیدیم برگشت آب موقتی بود و مدتی پیش دوباره خشک شد که به باور زمین‌شناسان چیزی عجیب نبوده و نیست.
با عنایت به توجهی که جنابعالی به سازمان‌های مردم‌نهاد دارید، خواهشمندیم برنامه‌های سازمان متبوع‌تان را برای پی‌گیری مشکلات موجود در مجموعه‌ی ارزشمند تاق‌بستان و رفع نگرانی دوستداران میراث فرهنگی به
آگاهی ما برسانید.
پیشاپیش از همکاری و همراهی شما سپاس‌گزاریم.
علیرضا افشاری
دبیر دوره‌ای «دیده‌بان یادگارهای فرهنگی و طبیعی ایران»
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.