جشن شب یلدا، یا نماد مبارزۀ بشری با سختی ها

پرتو نوری علا

صحبتِ حکام، ظلمتِ شب یلداست
نور ز خورشید خواه، بو که برآید
(حافظ)

همان‎گونه که بشر در طول هزاره‎ها با مبارزه و مقاومت در برابر تاریکی و ظلمت، رنج و سرما و گرسنگی و مرگِ زمستانی، تاب آورد و به حیات خود تداوم بخشید، یقین دارم که ما ایرانیان نیز می‎توانیم با سرما و ظلمتِ رژیم اسلامی مبارزه کرده، در انتظار زایش دوباره خورشید و چیرگی بر بدی، همچون شب یلدا، شبِ آزادی خود را جشن بگیریم.
روزگاری که کشاورزی بنیان زندگی و اصلی‎ترین منبع غذائیِ مردم بود، سرما و گرما، آفتاب و تاریکی، و بلندی و کوتاهی روز و شب، مفهومی مهم و تجربی در زندگی روزمره داشت. آنان می‎دیدند که چگونه پس از یک دوره سرما و یخبندان، کم کم با تابش خورشید، بر تداوم روشنائی و بلندی روز افزوده می‎شود و با ذوب شدن برف، زمین خیس، گیاهان سبز می‎زاید.
باروری و زایش دوبارۀ زمین نوید تداوم حیات را در خود داشت و انسانی که ماه‎های متمادی، با ظلمت و تاریکی، سرما و یخبندان، قحطی و گرسنگی، و بیماری و مرگ مقابله کرده بود، با شادمانی، آماده شروع دوباره زندگی می‎شد و فراهم کردن قوت امروز و فردای خود را جشن می‎گرفت. جشنی که هیچگونه وابستگی به باوری دینی و متافزیکی نداشت، و تنها به علت کشت و کار و حفظ جان و استمرار حیات بشر، مهم و محترم شناخته شده بود.
کاهش تدریجی از بلندیِ شب‎های ظلمانی و سرد، و افزوده شدن به بلندای روز و گرم شدن زمین، و استمرار زندگی، شناختی بود که بشر پراکنده بر این کره خاکی با گوشت و پوست و استخوان خویش، به شادی تجربه‎اش کرده بود و به همین دلیل، پایانِ بلندترین شب سال را جشن می‎گرفت.
مردم سایر مناطق زمین نیز با اختلاف چند روز و چند ساعت، این تجربه را پیش رو داشتند و زایش خورشید را جشن می‎گرفتند؛ بی دلیل نیست که در اغلب سرزمین‎ها ریشه مشترکی جشن‎های زمستانی مردم را به هم گره می‎زند. محور اصلیِ تمام این جشن‎ها، خورشیدِ عالم‎تاب بود که نور و روشنائی و گرما می‎زائید. “مهر” در آئین‎های ایرانی و “میترا” میان رومیان و جشن کریسمس میان مسیحیان، ریشه‎های مشترک زایش خورشید دارند.
یلدا، در اصل، واژه‎ای است سریانی ܝܠܕܐ به معنای زایش و تولد است. ابوریحان بیرونی آن را میلاد اکبر به منظور میلاد خورشید یاد کرده است. در آثارالباقیه وی، از آن به عنوان “خور” و در سایر منابع خُره روز یا خرده روز هم یاد شده است. شب یلدا را در فرهنگ عوام شب چله نیز خوانده اند که چله بزرگ از آغاز زمستان و به مدت چهل روز است، اما به معنای یک دوره معین، نه الزاماً چهل روز نیز بکار رفته است.
شب یلدا یا مهر یا میترا اغلب با تهیه و گردآوردن مواد غذائی، این منبع تداوم حیات بشری جشن گرفته می شد و می‎شود.
همان‎گونه که بشر در طول هزاره‎ها با مبارزه و مقاومت در برابر تاریکی و ظلمت، رنج و سرما و گرسنگی و مرگِ زمستانی، تاب آورد و به حیات خود تداوم بخشید، یقین دارم که ما ایرانیان نیز می‎توانیم با سرما و ظلمتِ رژیم اسلامی مبارزه کرده، در انتظار زایش دوباره خورشید و چیرگی بر بدی، همچون شب یلدا، شبِ آزادی خود را جشن بگیریم.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)