چرا عربستان سعودی یمن را بمباران می‌کند؟

«الله اکبر، مرگ بر آمریکا، مرگ بر اسرائیل، لعنت بر یهودیان، پیروزی از اسلام»، این‌ها شعار شورشیان حوثی است که در حال حاضر یمن را کنترل می‌کنند. یمن یک کشور فقیر در خاورمیانه است که به ندرت در صدر اخبار قرار می‌گیرد. با این وجود، پس از آن‌که چند روز پیش یک ائتلاف بین‌المللی به سرکردگی عربستان سعودی بمباران یمن را آغاز کرد، به نظر می‌رسد که درگیری فرقه‌ای خاورمیانه اکنون در میدان دیگری جریان دارد.

حوثی‌ها در سپتامبر ٢۰١۴ کنترل صنعا پایتخت یمن را به دست گرفتند. هادی رییس‌جمهور یمن که در حبس خانگی قرار گفته بود یک روز بعد از آن‌که سفیر آن‌ها در ایالات متحده «عملیات اقدام قاطعانه» را «برای حمایت از مردم یمن و دولت قانونی‌ آن‌ها در برابرحوثی‌ها» اعلام کرد، به پایتخت عربستان سعودی فرار کرد. حملات هوایی توسط یک ائتلاف به سرکردگی عربستان سعودی و با شرکت امارات متحده عربی، بحرین، قطر، کویت، اردن، مصر، مراکش، پاکستان و سودان صورت می‌گیرد.

پرسش این است که چرا عربستان سعودی بر مداخله در یمن اصرار دارد، به ویژه اکنون که به نظر می‌رسد کارزار هماهنگ آن‌ها به اعزام نیروهای زمینی منجر خواهد شد. سربازان سعودی در امتداد مرز ١٫۸۰۰ کیلومتری عربستان با یمن تجمع کرده اند، و رییس‌جمهور مصر نیز اعلام کرد که آماده اعزام نیرو به یمن است.

اما حوثی‌ها کیستند؟

حوثی‌ها گروه شورشی هستند که نام خود را از رهبر خویش حسین الحوثی-که در سال ٢۰۰۴ شورش کرد و سال بعد به دست نیروهای یمنی کشته شد، گرفته اند. آن‌ها خود را «انصار الله» نیز می‌نامند، حوثی‌ها از نحله تشیع زیدی که شبیه تشیع ایران، لبنان و عراق است پیروی می‌کنند، اما زیدی‌ها فقط در یمن هستند.

ریشه‌های حوثی‌ها مشخصاً در واکنش به مداخله خارجی قرار داشت. آدام بارون، عضو «شورای اروپایی پیرامون روابط خارجی» که از ٢۰١١ تا ٢۰١۴ در یمن زندگی کرد می‌نویسد: «یک جنبه کلیدی ایدئولوژی حوثی استفاده از زیدیسم علیه خطر ایدئولوژی‌های تحت نفوذ سعودی و رد کلی اتحاد دولت یمن با ایالات متحده بود.»

عربستان سعودی ایران را با بی‌ثبات کردن منطقه از طریق حمایت از فرقه‌های گوناگون شیعه متهم می‌کند. سلمان علوده یک روحانی سعودی که به طور منظم در تلویزیون دولتی عریستان ظاهر می‌شود در باره رویدادهای اخیر در صفحه توئیتر خود نوشت: «یک موضع شجاعانه که بسیار منتظر آن بودیم. من به درگاه الله دعا می‌کنم که نتایج مبارک باشد و یمن را از شر مردم پلید و توطئه‌های کفار نجات دهد.»

با این وصف، وضعیت بسیار پیچیده‌تر از آن است که سعودی‌ها می‌گویند. حوثی‌ها طی دهه گذشته شش بار علیه دولت یمن قیام کرده اند، و به علت مخالفت با فساد، با افزایش قیمت خوراک و بیکاری بالا، و هم‌چنین اتحاد دولت با ایالات متحده، از حمایت گسترده‌ای برخوردارند.

در جریان «بهار عربی» هزاران نفر برای سرنگون کردن رییس‌جمهور صالح که به مدت ۳۳ سال با مشت آهنین حکومت کرده بود، به خیابان‌ها آمدند. او با سرکوب شدید پاسخ داد، و یک مصالحه به میانجی‌گری عربستان سعودی به او امکان داد از قدرت کناره‌گیری نماید و راه را برای جانشین خود همواره سازد. هادی جانشین او که در فوریه ٢۰١٢ در انتخاباتی که تنها نامزد آن بود پیروز شد، یک مقام قدیمی دولت صالح و یک مشاور نزدیک او بود.

طی ریاست جمهوری هادی تقریباً هیچ‌چیر تغییر نکرده است. یمن هنوز یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. در عین‌حال، رییس‌جمهور هادی از عملیات نظامی ایالات متحده، از جمله حملات پهپادی که صدها غیرنظامی یمن را کشته است، کاملاً حمایت می‌کند. در واقع، در سپتامبر گذشته رییس‌جمهور اوباما یمن را به مثابه یک نمونه موفق در جنگ با ترور ستایش کرد. این ادعاها از حقیقت بسیار دورند، زیرا «القاعده در شبه‌جریزه عربستان» جای پای مستحکمی در یمن به دست آورده است.

خاورمیانۀ عربستان سعودی

هرج‌و‌مرج یمن عمدتاً ناشی از سیاست‌های داخلی است. با این وجود، عربستان سعودی به قدرت رسیدن حوثی‌ها را به مثابه یک حمله بی‌رحمانه شیعیان به یک منطقه سنی ترسیم می‌کند، آن‌را به یک درگیری فرقه‌ای بین سنی‌ها و شیعیان مبدل می‌سازد. عربستان سعودی و متحدین عرب آن در سال‌های اخیر نشان داده اند که منافع آن‌ها در تحکیم قدرت و داشتن کلیدهای خاورمیانه در جیب خود، و اطمینان دادن به متحدین غربی خود نسبت به ثبات در این منطقه نفت‌خیز جهان است.

از نظر ایدئولوژیک، عربستان سعودی از هر رژیم دیگر منطقه افراطی‌تر است. عربستان سعودی مانند «دولت اسلامی در عراق و شام» («داعش») از تعببر وهابی از اسلام پیروری می‌کند. با این وجود ایدئولوژی محرک سعودی‌ها نیست و هرگز نبوده است، بلکه آن‌ها در پی سرکوب هر نوع مخالفت با رهبری خود در کشوری هستند که خاندان سلطنتی طی یک قرن گذشته بر آن حکومت کرده است.

عربستان سعودی مخالف انتخابات دمکراتیکی بود که اخوان‌المسلمین را در مصر به قدرت رساند. اخوان‌المسلمین که سنی اما کم‌تر افراطی هستند در عربستان سعودی غیرقانونی بوده و برای خاندان حاکم یک تهدید به شمار ‌می‌آیند، زیرا آن‌ها غرب را دشمن می‌دانند و برخلاف عربستان سعودی با آن مبارزه می‌کند. سعود‌ی‌ها از کودتای نظامی در مصر حمایت کردند و میلیاردها دلار به خونتای سکولار کمک دادند.

به علاوه، عربستان سعودی بخشی از ائتلاف آمریکایی علیه «دولت اسلامی» است. مشارکت آن‌ها انگیزه ایدئولوژیک ندارد، زیرا عربستان سعودی و «دولت اسلامی» در بسیاری از تعبیرها از قوانین و مقررات اسلامی یکسان فکر می‌کنند. با این وجود، عربستان سعودی «دولت اسلامی» را یک تهدید برای ثبات منطقه می‌داند، زیرا آن‌ها ایران و حزب‌الله شیعه را به نبرد در سوریه و عراق کشانده اند.

ایالات متحده با تردید خاورمیانه را «نجات می‌دهد»

موضوع قابل تأمل موضع ایالات متحده است. آن‌ها از منافع ایران در عراق با حملات هوایی علیه «دولت اسلامی» حمایت می‌کنند، و در عین‌حال از حملات هوایی عربستان سعودی در یمن پشتیانی می‌کنند، آن‌ها در عین‌حال در مذاکرات اتمی با ایران درگیرند، مذاکراتی که عربستان سعودی آن‌را یک تهدید نسبت به امنیت خود می‌داند. در حالی‌که دولت اوباما حداقل فعلاً تصمیم گرفته از مشارکت مستقیم در حملات هوایی علیه حوثی‌ها اجتناب کند، آن‌ها حمایت لجستیک و اطلاعاتی به آن می‌دهند.

یمن دیر زمانی است که یک میدان مهم در به اصطلاح جنگ با ترور ایالات متحده بوده است. دولت‌های یمن به ایالات متحده اجازه داده اند حملات پهیادی و عملیات علیه «القاعده در شبه‌جزیزه عربستان» را که در حال حاضر قدرتمندترین شاخه القاعده به شمار می‌آید، از خاک یمن هدایت کند.

ایالات متحده ماه گذشه سفارت خود را در یمن تعطیل کرد و چند روز پیش در حالی‌که رزمندگان «القاعده در شبه‌جزیره عریستان» از یک‌سو و رزمندگان حوثی از سوی دیگر نزدیک می‌شدند، پرسنل نظامی خود را از پایگاه هوایی الاناد خارج کرد.

این برای حضور آن‌ها در منطقه که منفعت اصلی آن‌ها در آن، کنترل بر نفت است، یک عقب‌نشینی بزرگ به شمار می‌آید. ایالات متحده و عربستان سعودی، به مثابه متحد، می‌خواهند تنگه باب‌المندب بین یمن و شبه‌جزیره عربستان را یاز نگه دارند، روزانه میلیون‌ها بشکه نفت برای عبور از کانال سوئز و رفتن به بازارهای اروپایی و آمریکا از این تنگه می‌گذرد.

گرچه عربستان سعودی و ایالات متحده می‌خواهند این مداخله را بمثابه جلوگیری از گسترش نفوذ ایران ترسیم کنند، اما واقعیت نشان می‌دهد که شورش حوثی‌ها و گرفتن یمن توسط آن‌ها عمیقاً ریشه در موضوعات محلی دارد، و این‌که مداخله خارجی به مردم یمن کمک نمی‌کند.

تارنگاشت عدالت

منبع: تله‌سور
٢۸ مارس ٢۰١۵

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)