دنیای پنهان روابط جنسی در نوجوانان ایرانی

دایره گسترده روابط جنسی بین نوجوانان ایرانی

توانا- در تابستان امسال و در اقدامی کمسابقه، گزارشی درباره مسائل جنسی و وضعیت آن در ایران از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شد. این گزارش که با عنوان «ازدواج موقت و تاثیر آن بر تعدیل روابط نامشروع جنسی» و در ۸۲ صفحه عرضه شده بود، به بحث پیرامون وضعیت روابط جنسی در ایران پرداخت. از جمله آماری که در این گزارش کم‌ سابقه آمده بود، میزان روابط جنسی در بین دانش آموزان دوره دبیرستان در ایران بود. این گزارش با استناد به نامه‌ای از وزارت آموزش و پرورش و بر اساس نتایج تحقیق بر روی ۱۴۱ هزار و ۵۵۵ دانش‌آموز دختر و پسر دوره متوسطه در سال تحصیلی ۱۳۸۷-۱۳۸۶، اعلام کرد که ۱۰۵ هزار و ۴۶ نفر دانش آموز یعنی نزدیک به ۷۵ درصد دارای رابطه «غیر مجاز با جنس مخالف» بوده‌اند.

جدای از هر تفسیر و برداشت دیگری و بر اساس این گزارش به راحتی می‌توان ادعا کرد که بر خلاف تصور، دانش‌آموزان و نوجوانان فرزندانی چشم و گوش بسته نیستند. مساله رابطه جنسی برای این رده سنی مهم و به عنوان یک دغدغه مطرح است. خصوصا که با توجه به امکانات مختلف حقیقی و مجازی، امکان کسب اطلاعات جنسی به راحتی میسر است و پیش آمده است که خود نوجوانان نیز به کسب آموزش جنسی اشتیاق نشانداده‌اند. در تحقیقی که بین ۲۶۰۰ نفر از دانش‌آموزان دختر و پسر دبیرستانی شهرهای تبریز، ارومیه و اردبیل صورت گرفته است، ۷۲ درصد دانش‌آموزان به لزوم آموزش‌های جنسی نگرش مثبت بالا، ۱۳ و نیم درصد نگرش مثبت متوسط و نزدیک به ۱۴ و نیم درصد نگرش مثبت پایینی داشتند. بر این اساس و در تحقیقی که در زمینه منابع کسب اطلاعات جنسی در میان نوجوانان اول دبیرستان انجام شده است، آمار‌ها نشان می‌دهد، ۴۴ درصد دوستان، ۲۰ درصد کتاب، ۱۳ درصد والدین، ۱۱ درصد معلمان و ۹ درصد رسانه‌های مختلف مانند ماهواره و اینترنت را منبع کسب اطلاعات جنسی معرفی کرده‌اند. 

معضلات ناشی از ناآگاهی جنسی

اما مساله این است که در ایران مساله آموزش جنسی به نوجوانان عملا مغفول است و بر خلاف کشورهای پیشرفته و توسعه یافته که مساله آموزش جنسی را از دوره کودکی آغاز می‌کنند، در ایران این مساله با غفلتی آگاهانه به فراموشی سپرده می‌شود. غفلتی که اغلب اوقات نتایجی فاجعه‌بار به دنبال دارد. «الهه» یکی از مسئولان «انجمن حمایت و یاری آسیب دیدگان اجتماعی مرکز البرز» درباره معضل عدم آگاهی جنسی نوجوانان و معضلات ناشی از آن می‌گوید: «سن رابطه جنسی در ایران به ۱۳ سال رسیده است و این نسل دقیقا نسلی است که در دوران نوجوانی در این هشت سال هیچ آموزش جنسی‌ای حتی در حد‌‌ همان پوستر‌ها هم ندیده است. در یک دبیرستان در یک محله فقیرنشین کرج از یک معلم پرورشی خواهش کردیم در کلاس‌ها هر دختری که سوال‌هایش کمی بوی روابط جنسی دارد را جدا کند تا ما با آن‌ها کمی باز‌تر صحبت کنیم و روش استفاده از کاندوم را به آن‌ها آموزش دهیم که مدرسه موافقت نکرد، در همین دبیرستان از تمام ۱۵۰۰ دانش‌آموز آن آزمایش ایدز گرفته شد و عدد فاجعه آمیز ۱۹ حامل ویروس اچ آی وی در این دبیرستان دخترانه یافت شد.» دکتر «کیانوش خلیلی»- مشاور- نیز به این معضل اشاره می‌کند و خصوصا به این می‌پردازد که چه اندازه دختران نوجوان در معرض خطرات ناشی از عدم آموزش جنسی هستند. او درباره عدم آگاهی نوجوانان از مسائل جنسی و معضلات ناشی از آن می‌گوید: «در خلال مشاوره‌ها متوجه شدیم که خلأ عمده‌ای وجود دارد در زمینه آگاهی این دانش‌آموزان نسبت به مسائل جنسی و بهداشت باروری. ما در کمال ناباوری شاهد روابط جنسی تعداد معدودی از دختران در سنین راهنمایی و حاملگی‌های ناخواسته در دوره دبیرستان بودیم؛ دخترانی که وارد راه‌های غیرقابل برگشتی شده بودند. ما حتی موارد سقط جنین هم داشتیم و متوجه شدیم که دختران و پسران نوجوان در سنینی که ما فکرش را نمی‌کنیم، درگیر مسائل جنسی می‌شوند و نداشتن آگاهی و دانش کافی درباره این مسائل، اثرات مخرب آن‌ها را تشدید می‌کند.»

آیا آموزش جنسی لزوما به آمیزش جنسی منجر میشود؟

«دکتر سید علی آذین» ،متخصص پزشکی اجتماعی و فلوشیپ سلامت جنسی، نیز می‌گوید «آموزش جنسی در کودکان آن‌طور که عده‌ای تصور می‌کنند الزاما به روابط جنسی بین انسان‌ها نمی‌پردازد. مثلاً یک کودک پیش دبستانی باید بداند که چه کسی و تا چه حدی می‌تواند به بدن او دست بزند؛ مثلا اعضای تناسلی او از جمله قسمت‌هایی است که جز والدین و پزشک کسی حق مشاهده یا لمس آن را ندارد.» او به این نکته اشاره می‌کند که عدم آشنایی با مفاهیم جنسی و محدود دانستن این امور در روابط جنسی بین زن و مرد موجب شده است که والدین نتوانند با کودکان خود در این مورد صحبت کنند. به گفته وی بدتر از این قضیه این است که بسیاری از والدین تصور می‌کنند که صحبت در رابطه با مسائل جنسی ممکن است به ترغیب کودکان برای کسب تجربه‌های نامطلوب جنسی منجر شود! او این تصور غلط را تصوری همه‌گیر می‌داند که متاسفانه حتی بسیاری از همکاران در بخش سلامت و همچنین نظام آموزشی کشور بر آن پافشاری دارند. «این در حالی است که مطالعات متعدد، چه در کشورهای توسعه یافته و چه در کشورهای در حال توسعه، نشان داده‌اند که آموزش مناسب در سن مقتضی، نه تنها باعث تشویق رفتار پرخطر نشده است، بلکه فرزندانی که از نظر جنسی به درستی آموزش دیده‌اند حتی در نوجوانی و جوانی فعالیت جنسی را به مراتب دیرتر شروع کرده اند. »

آموزش مسائل جنسی در مدارس آلمان و انگلستان

اما به‌ واقع آن‌طور که دکتر آذین می‌گوید در کشورهای ‌توسعه‌یافته با این مساله چطور برخورد می‌کنند؟ بهتر است از آلمان شروع کنیم که تجربه‌ای تقرییا طولانی در آموزش جنسی به کودکان و نوجوانان دارد. در کشوری پیشرفته و توسعه یافته مانند آلمان آموزش مسائل جنسی در مدارس وجود دارد و بخشی از درس زیست‌شناسی محسوب می‌شود: «اطلاعات عمومی در مورد اندام‌های جنسی و کارکرد آنان، بلوغ و تغییرات اندام‌های جنسی در طول سال‌های زندگی، روابط جنسی زن و مرد، حاملگی و زایمان، بیماری‌های جنسی و راه‌های جلوگیری از آن‌ها، خشونت و سوءاستفاده جنسی» از رئوس مطالبی هستند که به دانش‌آموزان در مدارس آلمان آموزش داده می‌شود. این نکته برای آلمانی‌ها بدیهی ست. چون امروزه ارتباطات به حدی گسترده شده است و دسترسی به اطلاعات مختلف به حدی راحت شده است که پنهان کردن مسائل جنسی از نوجوانان شوخی به نظر می‌رسد! مجله جوانان «براوو» که در آلمان به چاپ می‌رسد، طبق بک پژوهش متوجه شده است که از هر سه کودک ۱۱ تا ۱۲ ساله یک نفر عکس ‌یا فیلم ‌پورنوگرافی را از طریق اینترنت، در کامپیو‌تر و یا تلفن دستی خود دیده است.

در مدارس آلمان هر نوع پرسشی در ارتباط با مسائل جنسی به طور مستقیم در کلاس‌های درس و یا حتی بدون نام در اوراقی که از سوی معلمان در کلاس پخش می‌شود، طرح می‌شوند و مربیان پرسش‌ها را در کلاس مطرح می‌کنند و درباره آن بحث می‌کنند. «دیتر پترز»، دبیر باسابقه زیست‌شناسیِ آلمانی درباره شیوه تدریس مسائل جنسی در مدارس آلمان می‌گوید: «برای تدریس در کلاس نهم برای مثال زمانی که به دانش‌آموزان راه‌های جلوگیری از حاملگی و حفظ بهداشت در زمان رابطه جنسی آموزش داده می‌شود، از وسایل پلاستیکی یا چوبی به شکل آلت تناسلی مرد یا زن و کاندوم استفاده می‌شود و هر دانش‌آموزی می‌تواند این وسایل را در دست بگیرد و تمرین کند که چطور می‌توان مثلا از کاندوم استفاده کرد و یا با مدل آلت تناسلی زن نشان داده می‌شود که دختران در زمان عادت ماهیانه چطور از نوار بهداشتی استفاده کنند… موضوع دیگر توجه به بهداشت خود و پارتنر در رابطه جنسی است که این هم با استفاده از مدل‌ها صورت می‌گیرد.» او درباره واکنش دانش‌آموزان و اندازه جدیت آن‌ها در این مباحث می‌گوید: «در ابتدا اغلب آن‌ها به هر سوالی می‌خندند. شاید به این دلیل که به نوعی موضوع خودشان هم هست. اما پس از گذشت دو سه جلسه که می‌بینند در کلاس درس به این موضوع هم درست مانند هر بخش دیگر بیولوژی برخورد می‌شود، خنده پایان می‌گیرد وموضوع را جدی‌تر دنبال می‌کنند.»

دیگر کشورهای توسعه یافته نیز تجربیاتی مشابه دارند. «دکتر رهنما» ،روان‌شناس و عضو هیأت علمی‌ دانشگاه شاهد و پژوهشگر کلینیک سلامت جنسی، درباره چگونگی تدریس مسائل جنسی به کودکان و نوجوانان در انگلستان می‌گوید: «در انگلیس، آموزش‌های جنسیتی را از دوران ابتدایی شروع می‌کنند. مثلا برای بچه‌ها، گل‌ها را مثال می‌زنند که نر و ماده دارند، بینشان لقاح انجام می‌شود و گل تازه‌ای به‌وجود می‌آید. بعد کم‌کم که بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، جانوران را برایشان مثال می‌زنند و با افزایش سن، شروع می‌کنند به آشناکردن آن‌ها با خودشان؛ یعنی متناسب با افزایش سن افراد، آموزش‌ها را گسترش می‌دهند نه اینکه از همان اول بیایند مسائل جنسی و آمیزشی را برایشان بگویند».