کودکان کار- درگیر نان در برابر چشم نابینای مجلس و دولت

خبرگزاری ایلنا روز ۲۵ بهمن از خانم فاطمه الیا یکی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس می پرسد چرا برای حمایت از کودکان کار بودجه ای پیش بینی نشده است. ایشان پاسخ می دهد: ما موافق کار کودکان نیستیم و فرهنگ کار کودک در کشور ما وجود ندارد بنا بر این بودجه‌ای برای این مساله در نظر گرفته نشده است.

وی در مورد اینکه چرا آمار رسمی در این زمینه گرفته نمی‌شود تا ابعاد و مختصات حقیقی پدیدهٔ کودک کار در کشور مشخص شود؛ گفت: پدیده‌ای به نام کودک کار به شکل رسمی و تایید شده در کشور ما وجود ندارد. به همین دلیل نیز آمارهای رسمی در این زمینه وجود ندارد. این پدیده در کشور ما بسیار محدود و مقطعی است برای نمونه در برخی از روستا‌ها کودکان در تابستان که به مدرسه نمی‌روند به والدین خود درکشاورزی کمک می‌کنند که نمی‌توان از این مساله به عنوان کودک کار اسم برد.
آیا به همین سادگی می توان وجود کودکان کار را حذف کرد و حتی گزارش رسانه ها ی حکومتی و سازمانهای دولتی را که افزایش کودکان کار و خیابانی را به عنوان معضل جدی در کلان شهرها و به ویژه تهران توصیف می کنند، نادیده گرفت.

همین چند هفته پیش خبرگزاری فارس که نگاه امنیتی آن به رعایت مصالح فراجناحی حکومت حتما برای خانم فاطمه الیا پوشیده نیست، در مورد افزایش جمعیت کودکان کاروضرورت حذف آنان از معابر عمومی برای چهره آرایی حکومت در شهرهای بزرگ نوشت:
در چند سال اخیر پدیده کودکان کار در اکثر شهرها بخصوص در کلان‌ شهرها گسترش پیدا کرده است که این روزها این پدیده در شهر تهران به یک معضل جدی تبدیل شده است.
شهروندان تهرانی هر روز با این پدیده روبرو هستند به طوری که تعداد کودکان کار در شهر تهران رو به افزایش است و این در حالی است که با توجه به عدم تعامل سایر دستگاه‌ها در خصوص جمع آوری و ساماندهی کودکان کار، موانع زیادی برای شهروندان تهران به وجود آمده است.

فروش گل، فال، بادکنک، لواشک، سی‌دی، وزن کشی، لوازم تحریر، لباس و غیره از جمله کارهایی است که توسط کودکان کار انجام می‌شود.
شاید مسافران مترو بیش از هر شهروند دیگری در طی روز شاهد حضور کودکان کار در واگن‌های مترو باشند و با صدای این طیف آشنا باشند، صداهایی چون ” هر بسته لواشک ۱۰۰۰ تومان”، “باطری قلمی بسته ای ۱۰۰۰ تومان” و غیره.

پدیده کودکان موضوعی است که برای شهروندان سوالات بسیاری را به وجود آورده است که از آن جمله می‌توان به اینکه چه نهادی مسئول جمع آوری و ساماندهی کودکان کار است اشاره کرد.
سوالی که در این چند ساله بی جواب مانده و همین امر باعث شده تا جمع آوری و ساماندهی کودکان کار بی متولی باشد.

در همین راستا در ابتدای تابستان سال جاری، جواد محمدقلی نیا، مدیر کل سابق بهزیستی استان تهران از برنامه این سازمان برای ساماندهی کودکان کار و خیابانی خبر داد و گفت: در کشور ما مواردی چون کودکان خیابانی نداریم و بیشتر کودکان مبتلا به کودکان کار هستند که در این زمینه نیز با تعاملاتی که با دستگاه های مربوطه صورت گرفته است به توافقات خوبی رسیده‌ایم.

وی از اجرای طرح ساماندهی کودکان کار از تابستان خبر داد و افزود: اگر چه این طرح با کمی تأخیر و به دلایلی انجام خواهد گرفت اما اجرای این طرح گام مهمی جهت ساماندهی کودکان کار است. به طوری که دستگاه هایی چون نیروی انتظامی، شهرداری و حوزه اتباع خارجی همکاری لازم را در این زمینه خواهند داشت.
وی افزود: در طرح مدنظر هدف ما تنها جمع آوری نیست بلکه هدف ما ساماندهی کودکان کار در کشور است.
با گذشت ایام تابستان و شروع فصل پاییز، عملاً اتفاقی برای جمع آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابانی صورت نگرفته است و این سوال پیش می‌آید که منظور مدیر کل سابق بهزیستی استان تهران از ساماندهی کودکان کار چه بوده است!

موضوع جمع آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابانی از آن جهت حائز اهمیت است که اگر به این موضوع رسیدگی نشود در سال‌های آینده با مشکلات بسیاری در این بخش مواجه خواهیم شد.
در همین راستا شهرداری تهران برنامه‌هایی را برای رفع معضل جدی کودکان کار در دست خود دارد به طوری که مجتبی عبداللهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران از تدوین طرح جمع‌آوری و ساماندهی کودکان کار و دستفروشان خبر داد و اضافه کرد: شرکت ساماندهی مشاغل با دستفروشانی که در معابر و محل تردد شهروندان ایجاد مزاحمت می‌کنند، مقابله می‌کند.
در حالی جمع آوری و ساماندهی کودکان کار و خیابانی در این روزها بین چند دستگاه‌ پاسکاری می‌شود که این سوال پیش آید چه نهادی باید گره کور ساماندهی کودکان کار را باز کند؟ و آیا اینکه شهرداری تهران در همین امر مسئولیت دارد یا بهزیستی؟

براساس ماده ٣۲ پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک، کودک باید در برابر کاری که رشد و سلامت وی را تهدید می‌کند، حمایت شود و دولت‌ها باید حداقل سن و شرایط کار کودکان را مشخص کنند.
ایران همچنین با پیوستن به کنوانسیون حقوق کودک متعهد شده است کودکان را در برنامهریزی‌های کلان خود در اولویت قرار دهد.
جمهوری اسلامی ایران سال ۱٣۷٣ پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک را با شروطی امضا کرده و در مورد کودکان کار و خیابانی، پیمان‌نامه را بصراحت پذیرفته است.

کودکان خیابانی دوباره دیده شدند
روزنامه همشهری در گزارشی با عنوان ” کودکان خیابانی دوباره دیده شدند” با اشاره به آواز خوانی و ساز زنی یکی از کودکان برای جلب توجه مردم و کسب کمک مالی از رهگذران تهرانی می نویسد: او یکی از هزاران کودکی است که به جای کودکی کردن روزگارش را در خیابان‌های شهر سپری می‌کند و شب‌ها در خانه‌ای، ‌بیغوله‌ای سر به زمین سرد می‌گذارد تا فردا در خیابانی دیگر بارش را به دوش بکشد و نقش بازی کند تا سهمی از فقر خانواده را پاک کند.
پیش از این آیین‌نامه ساماندهی کودکان خیابانی نوشته شده بود و براساس این آیین‌نامه کودک خیابانی به تمامی افراد زیر ۱٨سالی اطلاق می‌شود که به‌صورت محدود یا نامحدود در خیابان به‌سرمی‌برند؛ این کودکان ممکن است با خانواده خود در تماس باشند و یا اینکه خیابان را خانه خود بدانند و فاقد هر نوع ارتباط با خانواده خود باشند.

در کودکی پیر می‌شوند
کودکان خیابانی بی‌آنکه کودکی کرده باشند رشد می‌کنند تا به زنان و مردانی بدل شوند که نه طعم کودکی چشیده‌اند و نه راه بزرگ‌شدن را خوب آموخته‌اند.کسانی که با کودکان خیابانی کار می‌کنند بر این باورند که آسیب‌های جدی که در کودکی بر این کودکان وارد شده، آثاری جبران‌ناپذیر برجای می‌گذارد که در طول زندگی فرصت بازتوانی و بازیابی آنها وجود نخواهد داشت. سهیلا بابایی، مدیر خانه کودک ناصر خسرو، معتقد است بچه‌هایی که به‌جای نشستن پشت نیمکت مدرسه ناچار هستند ساعت‌های طولانی در محیط‌های ناسالم کار کنند تا درآمدی اندک به‌دست آورند عملا فاقد شور و نشاط کودکی هستند.

چند درصدکودکان خیابانی ایرانی‌اند؟
در سال‌های گذشته بارها گفته شده که کودکانی که در سطح خیابان‌های شهر حضور دارند، بیش از آنکه ایرانی باشند فرزندان اتباع غیرایرانی‌اند اما حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی، با رد این ادعا گفت: بیش از ٨۰درصد کودکان کار و خیابانی ایرانی هستند و تنها حدود ۲۰درصد از این کودکان اتباع خارجی هستند، این‌تصور که کودکانی که در خیابان‌های شهرهای بزرگ پی کار و تکدی‌اند ایرانی نیستند تصور نادرستی است و اساس و پایه واقعی ندارد.
او که پیش از این مدیرکل دفترامورآسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوده توضیح داد: ما باید به عواملی که زمینه‌ساز حضور کودکان در خیابان‌هاست توجه و نظارت کنیم، مادامی‌که نتوانیم عوامل زمینه‌ساز در این بحث را کنترل کنیم نخواهیم توانست گامی هر چند کوچک برای کودکان برداریم

گشترش فقر و افزایش شمار کودکان کار
در همین بخش اجتماعی خبرگزاری ایلنا که خانم فاطمه الیا وجود کودکان کارو خیابانی را اساسا نفی می کند، ایلنا در روز جهانی منع کار کودک با استناد به اظهارات فعالان دفاع از حقوق کودکان نوشت: به باور یک فعال حقوق کودکان کار به دلیل افزایش شکاف میان درآمد و هزینه‌‌های زندگی خانواده‌های فقیر کارگری، بر شمار کودکان کار افزوده شده است
علی هاشمی عضو “جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان”، در روز جهانی منع کار کودک با اعلام این مطلب به ایلنا گفت: هرچه قدرت اقتصادی خانواده‌های آسیب پذیر کاهش بیشتری پیدا کند احتمال ورود کودکان بیشتری به بازارهای کار وجود دارد
این فعال اجتماعی افزود: امروز در میان اقشار آسیب پذیر، روابط عاطفی و انسانی به تابعی از قدرت اقتصادی خانواده‌ها تبدیل شده است، بطوری که با تشدید فشارهای اقتصادی خانواده‌های آسیب پذیر بیشتر در آسیب‌های اجتماعی فرو می‌روند.
وی افزود: ورود کودکان به بازارهای کار یکی از همین آسیب‌های اجتماعی است بطوری که با وخامت اوضاع اقتصادی کودکان بیشتری مجبور می‌شوند تا برای مشارکت در تامین هزینه های معاش و سرپناه خانواده با دنیای کودکی خداحافظی کنند.

کارکودکان موقت یا دائمی
به گفته هاشمی، در حال حاضر به دلیل بدتر شدن قدرت اقتصادی خانواده‌های کم درآمد، هزینه‌های مربوط به آموزش، بهداشت و تغدیه سالم کودکان به نفع هزینه های مربوط به پرداخت کرایه خانه و رفع گرسنگی همه اعصای خانواده حذف می‌شوند.
وی افزود: در ماه‌های اخیر تعداد بیشتری از کودکانی که از خدمات این جمعیت استفاده می کردند برای کمک به اقتصاد خانواده از محیط‌های آموزشی راهی کارگاه‌ها شد‌ه‌اند بطوری که حتی این کودکان در ایام امتحانات پایان سال تحصیلی نمی توانند کار خود را بصورت موقت ترک کنند.
این فعال اجتماعی افزود: تا پیش از این کودکان کار بیشتر در مواقع خاصی از سال مانند روزهای پایان سال و تعطیلات تابستانی که تقاضا در بازار کار افزایش پیدا می‌کرد بصورت موقت در کارگاه‌ها، خیابان‌ها و حتی محیط‌های خانگی مشغول فعالیت اقتصادی می‌شدند که در حال حاضر این مسئله به پدیده ای عادی و مستمر تبدیل شده است.
عضو جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان بابیان اینکه تا چندی پیش «امکانات آموزشی و فرهنگی» مانند نوشت افزار، کلاس درس و خدمات آموزشی نیاز اصلی کودکان مراجعه کننده به این نهاد اجتماعی بود گفت: متاسفانه امروز تغدیه سالم و بهداشت مناسب نیاز اصلی کودکان مراجعه کننده به این مرکز را تشکیل می‌دهد و نیاز‌های آموزشی و فرهنگی این کودکان به اولویت‌های بعدی تبدیل شده است.

آمارکودکان کار
خبرگزاری ایسنا روز چهارشنبه ۲۲ خرداد ۹۲ در باره آمار کودکان کارکه موجودیت آنان را نماینده مجلس جمهوری اسلامی نفی می کند، نوشت: در حال حاضر آمار مشخص و دقیقی از تعداد کودکان کار در ایران وجود ندارد هرچند که برخی منابع و سازمانها از وجود دو میلیون کودک کار در ایران خبر می‌دهند ولی آمارهای غیررسمی تعداد کودکان کار ایرانی را ۷ میلیون نفر تخمین می‌زند که گفته می‌شود ۴۰ درصد این کودکان را کودکان مهاجر تشکیل می دهد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)