این مطلب بخشی از گزارش سالانه سازمان حقوق بشر ایران است. برای خواندن متن کامل گزارش اعدام در سال ۲۰۲۴ میلادی اینجا را کلیک کنید.
جمهوری اسلامی سابقهای خونین در اعدام معترضان دارد، اما موج اعدام معترضان در سالهای اخیر از سال ۲۰۲۰ آغاز شد، پس از آنکه مجموعهای از اعتراضات سراسری بین سالهای ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ رخ داد.
مصطفی صالحی و نوید افکاری به اتهامات ساختگی محاربه و قتل به اعدام محکوم شدند، اما برای حذف مسئولیت از مقامات، حکم اعدام آنها بهطور رسمی به اتهام قتل اجرا شد. پس از واکنش شدید داخلی و فشار بینالمللی گسترده، سایر معترضان شناختهشدهای که در صف اعدام بودند، آزاد شدند. با این حال، دستکم دو معترض از اعتراضات آبان ۱۳۹۸، عباس دریَس و محمدجواد وفایی ثانی، همچنان در معرض خطر اعدام هستند (نگاه کنید به ضمیمه ۴).
موج اعدام معترضان جنبش «زن، زندگی، آزادی» از دسامبر ۲۰۲۲ آغاز شد، زمانی که دو معترض به سرعت اعدام شدند و این روند در سال ۲۰۲۳ با اعدام هشت معترض دیگر به اتهامات امنیتی و قتل ادامه یافت. همانطور که در سال گذشته پیشبینی شده بود، مقامات در سال ۲۰۲۴ از احکام قصاص برای اجرای اعدام معترضان استفاده کردند تا از مسئولیت خود شانه خالی کنند و مسئولیت اعدام را به خانوادههای قربانیان منتسب کنند.
دستکم ۱۳ معترض جنبش «زن، زندگی، آزادی» همچنان در صف اعدام قرار دارند (نگاه کنید به ضمیمه ۴ گزارش سالانه).
معترضان اعدامشده در سال ۲۰۲۴
محمد قبادلو
محمد قبادلو، معترض ۲۳ سالهای بود که در تاریخ ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۲ در جریان اعتراضات سراسری «زن، زندگی، آزادی» در تهران بازداشت شد. او در دو دادگاه مختلف (دادگاه انقلاب و دادگاه کیفری) برای یک اتهام واحد با مجازات اعدام روبهرو شد.
او در تاریخ ۲۹ اکتبر ۲۰۲۲ در دادگاه انقلاب تهران و بدون داشتن وکیل و حقوق اولیه دادرسی عادلانه محاکمه شد و به اعدام محکوم شد. اتهام او «افساد فیالارض از طریق حمله گسترده به پلیس با برخورد خودرو، که منجر به مرگ فرید کرمپور حسنوند و زخمی شدن پنج مأمور پلیس شد» عنوان شد. حکم اعدام او در ۲۴ دسامبر ۲۰۲۲ توسط دیوان عالی کشور تأیید شد.
چهار درخواست تجدیدنظر او رد شد، اما اجرای حکم او به دلیل اولویت دادن به بررسی اتهام قتل در دادگاه کیفری متوقف گردید. در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۲، او در شعبه یک دادگاه کیفری تهران محاکمه شد و وکلای او بیماری دوقطبی او را مطرح کردند. دادگاه پس از بررسیهای بیشتر، به نظر پزشکی قانونی استناد کرد و مجدداً او را به اعدام محکوم کرد.
در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۳، دیوان عالی کشور فرجامخواهی او را پذیرفت، اما در ۲۳ مه تأیید شد. در ۲۶ ژوئیه، شعبه یک دیوان عالی کشور حکم اعدام او را لغو کرد و پرونده را برای تجدیدنظر به یک دادگاه همسطح ارجاع داد. با این حال، شعبه ۵ دادگاه کیفری تهران ماهها منتظر دریافت پرونده ماند و در نهایت از دیوان عالی کشور درخواست راهنمایی کرد.
در ۲ ژانویه ۲۰۲۴، وکلای او اطلاع یافتند که تجدیدنظر در حکم او «فعلاً متوقف شده و مشروط به نتیجه تحقیقات شعبه ۳۹ دیوان عالی کشور است».
در ساعت ۵ عصر ۲۲ ژانویه ۲۰۲۴ – پس از پایان ساعت اداری – وکلای او مطلع شدند که اجرای حکم اعدام او برای فردا برنامهریزی شده است.
محمد قبادلو در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۲۴ در زندان قزلحصار اعدام شد.
رضا رسایی
(غلام) رضا رسایی، معترض ۳۶ ساله کرد و پیرو آیین یارسان بود که در تاریخ ۲۴ نوامبر ۲۰۲۱ به اتهام قتل نادر بیرامی، عضو سپاه پاسداران بازداشت شد. این قتل در ۱۸ نوامبر ۲۰۲۱، در جریان مراسمی برای سید خلیل عالینژاد، از رهبران آیین یارسان رخ داد که به محل اعتراض تبدیل شد و معترضان شعارهای «زن، زندگی، آزادی» را حمل کردند. مقامات این تجمع را بهشکل خشونتآمیز سرکوب کردند اما ادعا کردند که این گردهمایی ارتباطی با اعتراضات نداشته است. رضا رسایی اولین متهم در یک دادگاه گروهی متشکل از ۱۱ متهم بود که در شعبه ۲ دادگاه کیفری استان کرمانشاه محاکمه شدند. اتهامات او شامل این موارد بود:
- مشارکت در قتل نادر بیرامی با سلاح سرد
- مشارکت در ایجاد صدمات عمدی با چاقو
- مشارکت در برهم زدن نظم عمومی از طریق ایجاد درگیری و آشوب
در اسناد دادگاهی که سازمان حقوق بشر ایران به دست آورده، رضا رسایی این اتهامات را رد کرده است. با این حال، پس از «تحقیقات»، او زیر شکنجه مجبور به اعتراف شد. متهمان دیگر مجبور شدند علیه او شهادت دهند و برخی از آنها با احکام سبکتر آزاد شدند. یکی از متهمان بعداً اعتراف کرد که تحت فشار شهادت دروغ داده و هرگز ندیده بود که رضا قربانی را چاقو بزند.
رضا هیچگاه علیه هیچ متهم دیگری شهادت نداد و در مراحل بعدی تحقیق و در دادگاه اتهامات را رد کرد، و اعلام کرد که اعترافاتش تحت شکنجه گرفته شده است. سایر متهمان نیز بعداً شهادتهای خود را پس گرفتند و گفتند که تحت شکنجه مجبور به اعتراف شده بودند.
شهادت دو کارشناس مستقل پزشکی قانونی کرمانشاه که نشان میداد ضربه کشنده نمیتوانسته توسط رضا وارد شده باشد، رد شد. با وجود فقدان مدارک، قاضی با استناد به «علم قاضی» رضا را به قصاص محکوم کرد.
خانواده نادر بیرامی (شاکیان پرونده) خواستار اجرای حکم قصاص شدند. در ۲۴ دسامبر ۲۰۲۳، خانواده او اطلاع یافتند که حکم قصاص توسط شعبه ۱۷ دیوان عالی کشور تأیید شده است. درخواست تجدیدنظر او در شعبه یک دیوان عالی کشور بدون بررسی نقصهای حقوقی رد شد و درخواست بررسی قضایی طبق ماده ۴۷۷ نادیده گرفته شد. پرونده او قبلاً به اجرای احکام دادگاه کرمانشاه ارجاع شده بود. رضا رسایی بهطور مخفیانه در ۶ اوت ۲۰۲۴ در زندان مرکزی کرمانشاه اعدام شد.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.