چشم انداز دموکراسی در ایران

  دومین کنفرانس بنیاد مهرداد مشایخی بود که در سالگرد درگذشت وی برگزار شد .

مجری مراسم خانم سودابه چمن آراء و  گردانندگان پانل های اول و دوم به ترتیب دخی فصیحیان و رویا ملکی بودند.

خانم فتانه مشایخی همسر وی ابتدا در سخنرانی افتتاحیه گزارشی از فعایلت های بنیاد در سال گذشته ارائه کرد. ایشان با اشاره به دومین  سالگرد مرگ مهرداد مشایخی گفت مرگ  و زندگی مهم نیست بلکه مهم تاثیراتی است که  مهرداد با زندگیش و رفتنش   بر جامعه گذاشت و چگونه می توان این تاثیر را ادامه داد .

وی در ادامه ا ز بورس های تحصیلی  خبر داد که بنیاد مهرداد مشایخی در سال به  دانشجوی دکتری منتخب در رشته جامعه شناسی  در دانشگاه جرج تاون و  از طریق بنیاد ایران شناسی اهدا می کند. همچنین در خصوص فعال شدن تار نمای بنیاد توضیح داد  ک هقرار است به تدریج به محلی برای مراجعه مسائل نظری و عملی سیاسی و اجتماعی تبدیل شود. در پایان توضیحاتی در خصوص کتابخانه دکتر مشایخی و چگونگی استفاده از ان ایراد کرد.

بعد از ایشان  ،خانم آزیتا مشایخی خواهر مرحوم مشایخی سخنرانی کوتاهی کرد و ضمن بیان خاطرات  و معرفی نقاشی اش در مورد مرگ مهرداد ، پیام پدر و مادر و دایی مهرداد مشایخی دریادار آریانپور را قرائت کرد.

داراب شباهنگ از هنرمندان منطقه دیگر سخنران بود که به صورت تفصیلی  بخش های ویژه تارنمای بنیاد دکتر مشایخی را تشریح کرد.

همچنین آقای بهفر بهادران از هنرمندان ساکن منطقه واشنگتن دی سی قطعاتی از تک نوازی با تار و دف را اجرا کرد.

این کنفرانس در برگیرنده دو نشست با عنوان” کنشگری اجتماعی در ایران امروز” و “جمهوری خواهی و مساله نسل ها” بود.

 

خشونت و عاملیت زنان در ساختار

نسیم سرابندی، در اولین نشست  با موضوع  ” کنشگری اجتماعی در ایران امروز” سخنرانی خود را درمورد زنان و خشونت و فرهنگ آغاز کرد .

او خشونت علیه زنان را به عنوان یکی از مهمترین و شناخته شده ترین معضلات جهانی در حال حاضر عنوان کرد و گفت: تلاش های بسیاری در سطح بین المللی برای کاهش این معضل  توسط سازمان های متعدد صورت گرفته و می گیرد.

این فعال حقوق زنان  با اشاره به آمار بهداشت جهانی گفت: از هر سه زن، یک نفر خشونت را تجربه می کند و بین ۱۵ تا ۷۱ درصد زنان بین ۱۵ تا ۴۹ سال، خشونت جنسی یا فیزیکی را در جهان گزارش کرده اند اما  آمار قابل اتکا در زمینه خشونت علیه زنان در ایران بسیار کم است.

وی ادامه داد: اما زنان در همین ساختار هم در سطح فردی و جمعی می توانند تغییر ایجاد کنند و یکی از مهمترین راه های آن ترویج فرهنگ بازگویی، بازنویسی و مستند سازی از خشونت است.

به اعتقاد سرابندی: سکوت زنان نباید نشانه محترم شمردن و یا نجابت آنان دانسته شود یا حداقل زنان این وضعیت را باید تغییر دهند. در سطح جمعی نیز کمپین های آگاهی بخش و به کارگیری روش های نوین برای مداخله در وضعیتی که خشونت صورت می گیرد، بسیار اهمیت دارد. همچنین منابع مربوط به میزان خشونت در سطح محلی و ملی بایستی به روز شده و تحقیقات ریزتر و جدیدتری انجام شود. تغییر ترویجی فرهنگ تنها راه بلند مدت کاهش و نابودسازی خشونت است.

مشکل ترین مشکلات جامعه ایران

این موضوع انتخابی حسین قاضیان جامعه شناس برای سخنرانی در این کنفرانس بود .وی اشاراتی به ضعف های جامعه مدنی کرد.

تندرستی معظل ایرانیان در غرب

اما کاویان میلانی بنیانگذار مرکز تندرستی و حقوق بشر به عنوان آخرین سخنران در نشست اول این کنفرانس به واکاوی دو نسل حقوق بشر پرداخت و سخان خود را با این یادآوری شروع کرد.

نسل اول حقوق بشر شامل حقوق مدنی-سیاسی مانند آزادی قلم، آزادی بیان و حق رای است و نسل دوم حقوق بشر دربرگیرندۀ حقوقی مانند حق مسکن، حق کار و حق تندرستی است. وی با اشاره به این که  مواد سوم تا بیست و یکم منشور جهانی حقوق بشر محتوی نسل اول حقوق بشر یا حقوق منفی است و مواد بیست و دوم تا بیست و هفتم متضمن نسل دوم حقوق بشر یا حقوق مثبت گفت: محوریت مباحث حقوق بشری در جامعه ایران گفتمان نسل اول حقوق بشری و حقوق منفی است.

این فعال عدالت اجتماعی ادامه  داد: امید آن می رود که در سالهای آینده روشنفکران و نیروهای خلاق جامعه ایرانی دست به دست هم داده و با توجه به اصل تفکیک ناپذیری حقوق بشر بحث مربوط به حقوق بشر نسل دوم و حقوق مثبت از جمله حق به سلامتی و تندرستی را نیز وارد بحثهای نظری و کوششهای عملی جامعه ایرانی در خدمت به همنوعان کنند.

کاویان میلانی با تاکید بر کارآفرینی اجتماعی در جامعه ایرانی و نسل دوم حقوق بشر به نمونه های از آسیب های اجتماعی جامعه ایرانی در آمریکا پرداخت .

وی با استناد به آمارهای مرکز سرشماری و آمار حیاتی ایالات متحده امریکا، گفت: برخی آمار مربوط به شرایط جامعۀ ایرانی مقیم امریکا بسیار نگران کننده است. آمار نشان دهندۀ این واقعیت است که بیش از ۷.۵ درصد ایرانیان ساکن امریکا  فاقد بیمۀ درمانی هستند. این فعال حقوق بشر افزود:ایرانیان مقیم امریکا برای دریافت مراقبت های پزشکی ، موانعی مانند زبان، درآمد، جنسیت، تفاوت های فرهنگی، نداشتن بیمه ی درمانی، و نبود درک مناسب از ساختار های فرهنگی خانواده ی ایرانی روبرو هستند. به علاوه ۷ درصد ایرانیان ساکن امریکا قادر به مکالمه حداقلی به زبان انگلیسی نیستند و اساسا نمی توانند از خدمات بخش عمومی برای تندرستی استفاده کنند.

 

دکتر مشایخی ، یک اندیشمند

در ادامه این نشست دکتر احمد کریمی حکاک با سخنانی تحت عنوان دکتر مشایخی ، یک اندیشمند از زنده یاد دکتر مهرداد مشایخی گفت.

وی گفت:بارزترین شاخص ذهن دکتر مشایخی حقیقت جویی در تفکر ، منطق گرایی در سخن و آدابداری در طرح نظریات خودش بود .همین خصوصیت ها در او نه تنها روشنگری ژرف اندیش و اعتدال گرا بلکه انسانی با منزلت و عالیمفدار نیز ساخته بود

دکتر حکاک با اشاره به این که او از تداوم اندیشه آدمی از پس زیست خاکی خویش در میان ما منتشر است گفت: میراث فرهنگی و معنوی او همانا سند حیات اوست.

جمهوری خواهی و ایران فردا

بخش دوم کنفرانس “چشم انداز پیش به سوی دموکراسی در عرصه اجتماعی ،سیاسی ایران” با سخنان مهدی عربشاهی فعال دانشجویی آغاز شد .

او در سخنانی با عنوان جمهوری خواهی و ایران فردا گفت: منظور ما از جمهوری نه یک جمهوری اقتدارگرا و نه یک جمهوری ناتمام به سبک جمهوری اسلامی است. آنچه که مورد نظر ماست یک جمهوری سکولار و عرفی مبتنی بر حقوق بشر است که تمام منابع قدرت در آن، مستقیم یا غیرمستقیم، به شکل ادواری با رای آزاد مردم توزیع شود.

وی با اشاره به اینکه جمهوری خواهی از نظر من یک دشمن و دو رقیب دارد افزود: دشمن آن نظام استبدادی کنونی است که هسته سخت آن به دنبال شکلی از بنیادگرایی اسلامی است. اصلاح طلبان هم با ایده مشروطه فقاهتی به دنبال حکومت دموکراتیک دینی هستند که رقیب گفتمان جمهوری خواه هستند. رقیب  دیگر هم هواداران ایده مشروطه سلطنتی هستند. به نظرم می توان در بخشهایی از مسیر با رقبا همکاری های تاکتیکی داشت اما هدف نهایی ما از هم جداست.

عربشاهی تاکد کرد :نسل جدید جمهوری خواهان در دانشگاههای ایران حضوردارند. با این حال جمهوری خواهی به دلایل امنیتی یک ایده مستتر است. این نسل جوان مسالمت جو، خواهان ایدئولوژی زدایی از حکومت و هوادار رابطه دوستانه با دنیای غرب است.

به اعتقاد این فعال سیاسی :تغییرات سیاسی در ایران حاصل امواج ناگهانی سیاسی است و به دلیل فشار امنیتی شانس تغییر برنامه ریزی شده اندک است. با این حال دارد که نیروهای جمهوری خواه آمادگی خود را برای زمانی که فرصت سیاسی به شکل ناگهانی پدیدار می شود حفظ کنند. این آمادگی از طریق حفظ و حراست از ایده جمهوریخواهی امکانپذیر است. همچنین جمهوریخواهان می توانند ضمن حفظ مرزهای هویتی خود به تعامل با اصلاح طلبان بپردازند.

داستان دو نسل

“ماجراجویان چریک و فعالان حقوق بشر”، امیر حسین گنج بخش رئیس بخش بیوفیزیک در موسسه ملی درمان و بهداشت آمریکا با انتخاب  این موضوع و روایت داستان دو نسل یکی دیگر از سخنوران این کنفرانس بود .

وی سخنانش را با یک پرسش آغاز کرد،”اگر امروز فرزند، خواهر یا برادر بیست و دو ساله شما بگوید که می‌خواهد برای مبارزه با دیکتاتوری و بی‌عدالتی اسلحه بدست بگیرد، با او چه می‌کنید؟” وی ادامه داد: بدون تردید به عنوان یک روان پریش به روان شناس معرفی خواهید کرد.

او گفت:  اما متاسفانه همین جوان ۵۰ سال پیش  زیر هویت فدای یا مجاهد قهرمان محسوب میشد. و کسی که از حقوق بشر و دمکراسی لیبرال  دفاع میکرد در خط امپریالیسم بود. این فیزیکدان ادامه داد: صرف مایه گذاشتن از جان خویش برای هدفی‌ بزرگ آنچنان حق به جانبی ایجاد میکرد که کشتن مخالف که هیچ، از میان برداشتن منقدین درون سازمان، کشتن آدم‌های بیگناه نه تنها توجیه بلکه تئوریزه میشد. فرد در برابر آرمان و تشکیلات ارزشی نداشت.

گنج بخش در ادامه فرادستی چنین ذهنیتی را در انقلاب برشمرد که به حق افراد حتا در خصوصی ترین جنبه‌های زندگی‌ نیز تجاوز میکرد. اما این خود واکنشی بزرگ نیز ایجاد کرد و آن اهمیت یافتن حقوق فردی بود  فروپاشی شوروی  و برآمدن القاعده حق به جانبی مبتنی بر آرمان و ایثار رابی ارزش کرد.

وی ادامه داد: روح  زمانه ذهنیت‌ها را  به سوی جمهوری و دمکراسی مبتنی‌ بر حقوق بشر سوق داده است و خیل عظیمی‌ از فعالان حقوق بشر را  به عرصه به مبارزه کشانده است.

گنج بخش گفت:اگر در گذشته پرستش سازمان‌های سیاسی رسم  بود، امروز گریز از سازمان یابی‌ سیاسی دیده می شود که بر پایه مقولات عجیبی‌ همچون” فعال سیاسی مستقل” استوار است. غافل از اینکه دمکراسی و جمهوریت بر احزاب و تشکیلات سیاسی استوار است. بدون چنین تشکیلاتی دمکراسی نیز معنایی ندارد.  در نتیجه همکاری ۲ نسل برای گسست کامل از هویت ضدّ دموکراتیک فدایی-‌مجاهد  و رفتن به سوی تشکیلات سیاسی جمهوریخواه به امری عاجل بدل شده است.

نسبت جمهوری خواهی و گفتمان اعتدال

علی افشاری فعال سیاسی نیز در این نشست به واکاوی نسبت  جمهوری خواهی و گفتمان اعتدال مورد نظر  روحانی پرداخت . وی در ابتدا یادی از پیشگامان جمهوری خواهی در ایران از قبیل سلیمان میرزا اسکندری ، محمد ترقی  و دکتر حسین فاطمی نمود و سپس  با چند پیش فرض سخنرانی خود را آغاز کرد.

این پیش فرض ها عبارت بودند از :جمهوری خواهی عرفی مشروط به قیود  دمکراسی  ،حکومت غیر ایدئولوژیک و سکولاریسم به معنای جدایی نهادی و کارکردی  دین و دولت   و تاکید بر محتوی  و صفت جمهوری خواهی نه جنبه اسمی  آن

وی پس از  بسط این پیش فرض ها به مرور تاریخی از منظر جمهوری خواهی پرداخت و تاریخ پس از انقلاب را به دوره های زیر دسته بندی کرد :

• جمهوریت ناقص با باز تولید استبداد در قالب ولایت فقیه  در دهه شصت

• تلاش ناکام برای افزایش اقتدار رئیس جمهور ( ریاست جمهوری رفسنجانی)

• کوشش نا موفق برای تثبیت جمهوریت در حلقه خودی ها و مقهور کردن اسلامیت با جمهوریت کنترل شده (ریاست جمهوری خاتمی)

• شکست در تعطیلی کامل بعد جمهوریت و ادغام کامل در اسلامیت ( ریاست جمهوری احمدی نژاد)

• آغاز تکاپوی تازه  برای توسعه جمهوریت  در مرز های نظام  (ریاست جمهوری روحانی )

به باور وی وجوه اشتراک و تفاوت جمهوری خواهی عرفی و گفتمان اعتدال عبارت هستند از :

وجوه اشتراک

• محدود کردن حوزه اعمال ولایت فقیه و اثر گذاری نهاد های انتصابی

• تقویت جامعه مدنی

• کاهش فضای پلیسی  و تضعیف ساختار سرکوب

• بهبود وضعیت حقوق شهروندی

• تقویت حوزه سیاست و سیاست ورزی

• حفظ شاکله و امنیت کشور

 

وجوه افتراق

• تقابل  استراتژیک بین جمهوری اسلامی معتدل و جمهوری عرفی

• نیرو های سیاسی حامی

• جنبش در برابر نهاد

• تغییر در برابر اصلاح

دومین کنفرانس مهرداد مشایخی با عنوان “چشم انداز پیش به سوی دموکراسی در عرصه اجتماعی ،سیاسی ایران” با جلسه پرسش و پاسخ و نمایش فیلم “اعترافات اجباری” ،  کاری از مازیار بهاری به کار خود پایان داد .

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)