یک جمعبندی مختصر
متن دریافتی از همراهان #سرخط
🔷 نظر به احتمال بازگشایی دانشگاه‌ها در نیمه‌ی دوم سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ پس از یک دوره‌ی نزدیک به دو ساله‌ی سیطره‌ی کرونا بر جنبش دانشجویی، وقت جمعبندی یک دهه‌ی مهم و تاریخ‌ساز در سرنوشت جنبش دانشجویی است؛ دهه‌ای که به اعتبار نقش پُررنگ «جریان صنفی دانشجویان» باید با شعار «صنفی، سیاسی است» نامگذاری‌اش کرد.
🔷 چرا امر صنفی میانجی سیاست‌ورزی شد؟
🔻دهه‌ی هشتاد لحظه‌ی حضور جریان چپ دانشجویی در کنار صدای لیبرال تحکیم وحدت بود که سراسر دهه‌ی ۱۳۷۰ تک صدای جنبش دانشجویی بود. این نیروی پُرتوان جدید به میانجی چند عامل سیاست‌ورزی خود را مستقیما با تمسک به گفتمان مارکسیستی و پیوند با جنبش کارگری و زنان بروز داد:
☑️ورود به دانشگاهِ فرزندان فعالان چپِ دهه ۱۳۶۰.
☑️بروز و ظهور اثرات نابرابرساز سیاست‌های اقتصادی حکومت از ابتدای دهه‌ی ۱۳۷۰ و یک جلوه‌ی تأثیرگذار آن در قالب اعتراض کارگران مس خاتون‌آباد در دی ماه ۱۳۸۲.
☑️شکوفایی جنبش کارگری به میانجی گفتمان سندیکاگرایی از سال ۱۳۸۱.
☑️موج انتشار کتاب‌های چپ‌گرایانه از نیمه‌ی دهه‌ی ۱۳۷۰.
☑️ناامیدی بدنه‌ی دانشجویی اصلاح‌طلب از اصلاح‌طلبان در آستانه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۰.
🔻پس از سرکوب این جریان در سال ۸۷-۱۳۸۶ و برجسته شدن دوباره‌ی جریان دانشجویی لیبرال و اصلاح‌طلب به میانجی گفتمان جنبش سبز برای یک دوره‌ی ۴ ساله، به مدد دو عامل زمینه‌های رشد جریان صنفی پدید آمد:
✔️ افت انرژی گفتمانی جنبش سبز و احیای گفتمان دوم خرداد و صندوق رأی از پسِ به‌حصر رفتن رهبران جنبش سبز و پاک‌سازی کامل خیابان از حضور معترضان؛ سرخوردگی منتقدانه‌ای را از این دوره‌ی کنشگری میان گروه‌های مختلف دانشجویان پدید آورد.
✔️ پیگیری مجدانه‌ی سیاست‌های نئولیبرالی و جلوه‌های بارز آن در دانشگاه به اعتبار دولت اعتدال (از قیمت غذا تا خصوصی‌سازی خوابگاه‌ها)، زیستِ دانشگاهی را در کنار مسائل سیاسی کلان، به موضوع کنشگری دانشجویان بدل کرد.
🔻نتیجه‌ی این وضعیت آن بود که جریان چپِ جدید حاضر در دانشگاه‌ها با جمعبندی مبارزات و سرکوب دهه‌ی ۱۳۸۰ بر آن شد تا به منظور کسب هژمونی مجدد، گفتمان‌سازی خود را متکی بر مسائل عینی زیست دانشجویی پی بگیرد. به عبارت دیگر انتخاب میانجی امر صنفی با سه منظور صورت گرفت:
🔘اول) اینکه خود دانشگاه به عنوان یکی از عرصه‌های حیات اجتماعی آماج هجوم سیاست‌های نئولیبرال شده بود و عملا می‌بایست در برابر آن سنگربندی می‌شد.
🔘دوم) احتیاج بود تا بدنه‌ای که متأثر از تبلیغات ضدچپ، به انحاء مختلف نسبت به گفتمان مارکسیستی بدبین شده بود، به اعتبار مسائل عینی حیات اجتماعی، در عمل رویکرد چپ را به عنوان راه‌حل مقاومت در برابر پیشروی سرمایه‌داری نئولیبرال جمهوری اسلامی بفهمد.
🔘سوم) این میانجی باعث می‌شد تا پیوند خوردن دانشجویان با جنبش‌های دیگر حاضر در سپهر جامعه، نظیر کارگران، معلمان و بازنشستگان، که با تهاجم‌های نئولیبرالی به منافع‌شان در حال ستیز بودند، انضمامی و مبتنی بر درک واحد از وضع موجود باشد.
🔷 میراث جنبش
🔻 موفقیت این رویکرد به حدی بود که در جریان سرکوب جنبش دی ۹۶، با کاسته شدن از توان پیشروی جریان صنفی، بال دانشجویی دو جناح اصلاح‌طلب و اصول‌گرا، در قالب «طیف احیاء» و «عدالت‌خواه» کوشیدند تا با وام‌گیری از آن، در غیاب رقیب سرکوب شده، اعتبار کسب کنند.
🔻 با این همه جریان صنفی از حرکت بازنایستاد و در قالب «همبستگی با کارگران هفت‌تپه»، «همبستگی با معلمان»، «اعتراض به حجاب اجباری» و «همکاری در جریان شکل دادن آکسیون ۱ مه ۱۳۹۸» و در نهایت «همبستگی با قیام آبان ۹۸ در جریان مراسم ۱۶ آذر» به پیشروی ادامه داد.
🔻 به واسطه‌ی ضربه‌ی ناشی از سرکوب دی ۹۶ و ازهم پاشیدن سازمان‌مندی شکل گرفته از سال ۱۳۹۳، رفته رفته پیشروی‌های جریان صنفی خود را در هیأت اعمال واکنشی نسبت به تحولات جامعه نشان می‌داد و به واسطه‌ی زندان‌ها و اجرایی شدن احکام به اعتبار این واکنش‌ها، کار به جایی رسید که افق و چشم‌اندازی برای احتمال بسته شدن دانشگاه‌ها در جریان شکلی از یک انقلاب فرهنگی به مدد کرونا، وجود نداشت. به رغم آنکه کارزار قابل توجه «نه به آموزش مجازی» تلاشی بود برای سازماندهی رویکردی جدید در مواجهه با شرایط جدید، اما نهادمندی مؤثری برای تداوم پیشروی به‌جا نمانده بود و رفته‌رفته سکوتی سنگین بر دانشگاه‌ها حاکم شد.
📣 امروز داشتن هر شکلی از برنامه برای پیشروی مجدد در دانشگاه نیازمند بازنگری در این دوره از عمر جنبش دانشجویی است. جنبشی که نظر به پیشینه‌ی دهه‌ی هشتاد خود، در انتخاب گفتمانش اشتباه نکرد، اما در سازماندهی‌های مختلف دارای نقصان‌هایی بود.
باید دید که چه میراثی از این دوره برای کنشگران جدید قابل بهره‌برداری است تا دانشگاه در کنار جنبش‌های حاضر در خیابانِ مردم، بتواند سنگر مقاومتی در برابر یکدستی بیش از پیش حاکمیت و هجوم بی‌امان اسلام‌گرایی نئولیبرالیستی جدید باشد.
#جنبش_دانشجویی
#جریان_صنفی
#آذر_۱۶
#روز_دانشجو
#دهه_۹۰
@sarkhatism
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.