آمار چند متغیری در تحقیقات علوم رفتاری
درآمار چند متغیری محقق بدنبال این مطلب است که متغیر ها چگونه روی همدیگر تاثیر می گذارند و یا متغیر ها چگونه با هم در ارتباط قرار می‌گیرند .متغیرها در موازات زمان یا مقطع زمانی مشخصی چه تاثیری بر هم می گذارند.آیا ویژگی هایی در بین گروه‌های مختلف متفاوت است یانیست.یا یکسری پدیده در طول زمان به واسطه انجام یکسری مداخلات تغییر خواهد کرد یا خیر.تمام این موارد مجموعه آزمونهایی را به ما معرفی می‌کنند که در آمار چند متغیری قرار می گیرند.
دسته بندی پژوهشی
آزمایشی
غیر آزمایشی
درپژوهش آزمایشی ادعای علیت میکنیم. مثل تاثیر یک رویکرد درمانی در متغیرهای دیگرو در پژوهش غیر آزمایشی رابطه علت و معلول را بررسی می کنیم و فقط پدیده ها را به همان شکلی که هستند مشاهده و اندازه‌گیری میکنیم وبه دنبال دستکاری و یا ایجاد تغییر نیستیم. کلمه مقایسه به تنهایی حاکی از پژوهش یا آزمایش نیست. مقایسه زیرمجموعه پژوهش غیر آزمایشی قرار می‌گیرد. ومشخص میکنیم به داده ها نگاه پیوسته یا گسسته یا دو ارزشی داشته باشیم.
داده های پیوسته: تعداد بسیاری عدد بین دو عدد می‌توانیم بگذاریم برای مثال بین نمره ۱۸ و ۱۹ چند نمره میتوان گذاشت.
داده‌های گسسته: بین دو عدد نمی‌توانیم عدد بگذاریم مانند پایه تحصیلی.
دوارزشی :بیشتر از دو حالت نمی توانیم به آنها اختصاص بدهیم. مانند شاغل یا غیر شاغل بودن.
چند ارزشی : زیر مجموعه دوارزشی است مانند مجرد ، متاهل ، مطلقه.
تعداد متغیر ها : زمانی که دو متغیر داریم تحلیل آماری زیادی نمی توانیم انجام بدهیم ولی زمانی که سه متغیر داریم دست محقق بازتر است .
برای مثال درتحقیقهای دو متغیری فقط می‌توانیم ضریب همبستگی اسپیرمن یا پیرسون را بگیریم . وقتی سه متغیر داریم، می‌توانیم تحقیق تحلیل رگرسیون، تحلیل مسیر معادلات ساختاری انجام دهیم بسته به اینکه ماهیت این متغیر ها چه چیزی باشد. یعنی دو ارزشی را می توانیم بگیریم یا پیوسته یا گسسته.
معنی دار بودن:
به لحاظ آماری معنادار بودن یعنی مداخله ای که انجام دادیم بین گروه کنترل و آزمایش به طور معناداری اثربخش بوده است.
درپژوهش همبستگی زمانی که بین متغیرها همبستگی وجود دارد، می‌گوییم معنادار بوده است. یعنی نتیجه‌ای که به دست آمده حاصل تصادف یا شانس نبوده است. بلکه حاصل مداخله‌ای بوده که انجام شده است،که در عالم واقع رخ می‌دهد و متغیرها با هم ارتباط دارند. قابل تعمیم زمانی است که اگر متدولوژی را به درستی پیش برده باشیم .البته در کل این دست پژوهشگر است.
تعیین حجم نمونه
حجم نمونه روی نتایج به دست آمده به لحاظ آزمون استفاده شده میتواند تاثیر گذار باشد. حجم نمونه هر چقدر بالاتر باشد ،احتمال اینکه فرضیه ای که در ذهن پژوهشگر است تایید شود در نتایج هم بیشتر است .یعنی حجم نمونه در نتیجه تاثیر دارد. حجم نمونه را اگر درست انتخاب کنیم نتایج حاصل قابلیت تعمیم پذیری به جامعه را می تواند داشته باشد.
توان آزمون یا توان آماری
احتمال رد کردن فرضیه صفر اشتباه
مثال : فرض صفر: بین میزان خودآگاهی دانش آموزان دختر و پسر پایه ۶ ابتدایی تفاوت وجود ندارد.
اگر این فرضیه اشتباه باشد و آزمون آماری بتواند به درستی فرض صفر اشتباه را با اطلاعاتی که به دست آمده رد کند به این می گوییم توان آزمون.
پس اگر فرض صفری واقعا اشتباه باشد و آزمون آماری روی دیتا عملی شده باشد و نتیجه آن این امرراثابت کند که واقعاً تفاوت وجود داشته است، فرض صفرردمی شود، که آن را توان آزمون می نامند.یعنی آزمون این توانایی را داشته که تفاوتی را که بین دو گروه وجود داشته را به ما نشان می دهد اگر غیر از این باشد به آن خطا می گوییم.
پژوهشگر باید مسائلی را رعایت کند که توان آماری به حداکثر برسدپس می‌شود با تدارک دیدن شرایط پژوهشی مناسب کار بکند که میزان توان آماری به حداکثر برسد هرچه توان آماری بالا باشد نشان دهنده این است که مداخلات ما اثر بخشی بیشتری داشته است.
اگر بخواهیم از آزمون آماری پارامتری استفاده کنیم به داده هایی نیاز داریم که در مقیاس فاصله ای اندازه گیری شده باشد. درآمار چند متغیری ازآزمون های ناپارامتریک هم استفاده می شود که در آنها سطحی پایین‌تر ازمقیاس فاصله ای داریم که اندازه گیری شده اند.اینکه از قوی‌ترین آزمون آماری پارامتریک استفاده کنیم، باید دنبال این باشیم که متغیرها در سطح فاصله‌ای اندازه گیری شوند. اگر از پرسشنامه استفاده کنیم بایدطوری طراحی شده باشد که محقق را به مقیاس فاصله ای برساند.
تحلیل کوواریانس
در چه موقعیتی از تحلیل کواریانس استفاده میکنیم؟
هدف از انجام تحلیل کواریانس (چه از لحاظ ننوع تک متغیر چه چند متغیره )چیست؟
درتحلیل کوواریانس دو گروه گواه و آزمایش داریم هر کدام از گروه‌ها یک بار قبل از مداخله مورد بررسی در متغیر وابسته قرار می گیرند.(نمرات پیش آزمون) منظور مداخله روی گروه آزمایش انجام شده و یک بار بعد از مداخله ،در انتها دوباره هر دو گروه در متغیر وابسته اندازه گیری می شوند.( پس آزمون) و در نهایت برای اینکه بدانیم نمرات پیش آزمون اثربخش بوده یا نه ،نمرات پس آزمون دو گروه را با هم مقایسه می شوند. با توجه به اینکه نمرات پیش آزمون دو گروه به چه شکلی است.نکته ای که باید در نظر داشته باشیم این است که وقتی نمره پیش آزمون به دست آمد بعد از مداخله در گروه آزمایش یا در گروه کنترل بدون مداخله در پس آزمون همان متغیر را دوباره انجام می دهیم.مانند: متغیر سلامت روان که نباید خیلی تفاوت داشته باشد .پس باید بین نمرات فرد در پیش آزمون و پس آزمون همبستگی وجود داشته باشد.
فرق تحلیل واریانس و تحلیل کوواریانس
در تحلیل کواریانس کاری شبیه تحلیل واریانس انجام می‌دهیم ،با این تفاوت که در تحلیل کوواریانس اثر متغیرهایی که مربوط به تحلیل واریانس نیست را حذف میکنیم. یعنی خنثی نگه می داریم و به طور خالص فقط آزمون‌های دو گروه رابا هم مقایسه می کنیم. یعنی اثر پیش آزمون ها را حذف میکنیم.
مفروضه ها یا شرط و شروطهای استفاده از تحلیل کوواریانس:
مفروضه ها
۱– نرمال بودن توزیع نمرات متغیر وابسته
۲- برابری واریانس
۳- متغیرهای همپراش کو واریته نباید با یکدیگر همبستگی داشته باشند
۴- نمونه گیری تصادفی
۵- همگنی شیب رگرسیون
۶- خطی بودن رگرسیون همپراش و وابسته
نویسنده ها :
حسن باقری صمغ آبادی
سمیه نژادی
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.