جای نامها یا نام مکان‌ها دارای بار جغرافیایی و حقوقی‌اند که برای شناخت مکان‌ها و آدرس دادن بکار می‌رود.
نام مکان‌ها دارای بار هویتی و فرهنگی نیز هستند که زیست و زندگی کنونی انسان را با گذشته پیوند می‌زنند و در واژه گزینی‌ها سعی می‌شود نام‌های تاریخی انتخاب شود تا انتقال هویتی انجام گیرد.
نام بی هویت خلیج عربی را نخستین بار انگلیسی‌ها، جمال عبدالناصر و زعمای عراق استفاده کردند و تا پیش از آن اثری از این واژه مجعول در متون وجود نداشته و در پشت این تحریف یک غرض ورزی و هدف سیاسی نهفته است.
حال آنکه نام‌های جغرافیایی بینالمللی تغییرناپذیرند.
خلیج فارس دریای نیم بسته‌ای است که از یک طرف به آبهای آزاد ارتباط دارد و در محدوده ۲۳ تا ۳۰ درجه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه طول شرقی واقع شده است و طول ساحل آن از دهانه فاو تا بندرعباس ۱۳۷۵ کیلومتر می‌شود.
عمق آن به ندرت از ۷۳ تا ۲ دهم تا ۹۱ و نیم متر تجاوز می‌کند و عمق متوسط آن بین ۲۵ تا ۳۵ کیلومتر است که در دهانه تنگه هرمز به ۱۰۰ متر می‌رسد و به همین دلیل تمام خلیج فارس تشکیل فلات قاره می‌دهد. قدیمی ترین کتبیه‌ی یافت شده در خصوص خلیج فارس به زمان آشوری‌ها باز می‌گردد که از آن با عنوان نارِرِتو به معنای رود تلخ نام برده‌اند.
اما در زمان حفر کانال سوئز کتیبه از میان داریوش هخامنشی بدست می‌آید که در آن از خلیج فارس با عنوان دریایی که به پارس می‌رسد نام برده است.
خلیج فارس که در گذشته به دریای پارس مشهور بوده، دارای شرایط خاص زیست محیطی و طبیعی است و با دریاها و گستره‌های آبی دیگر تفاوت‌های زیادی دارد. به دلیل وجود همین تفاوت‌ها در دهه (۱۹۷۰) دفتر محیط زیست سازمان ملل متحد کنوانسیونی را به نام کنوانسیون کویت تصویب کرد تا کشورهای ساحلی در حفاظت از محیط زیست این دریا حساس تر از گذشته عمل کنند و در جهت حفظ محیط زیست این دریا تلاش نمایند. در دهه‌های اخیر به دلیل مجموعه فعالیت‌های نامطلوب انسانی در شکل‌های گوناگون محیط زیست خلیج فارس زیان‌ها و خسارت‌های زیادی را محتمل شده است.
نیره انصاری
سالهاست بـه بهانه هـای مختلـف نـام خلیـج فـارس از سـوی برخـی کشـورهای عربی و سـایر منفعت طلبـان مـورد تحریـف قـرار می‌گیـرد. خلیـج فـارس جـدا از اهمیـت ژئوپلیتیـک و ژئواسـتراتژیک آن، بخـش اعظمـی از تاریـخ و حـوادث تاریخی کشـور ایران را بـه خود اختصاص می‌دهـد و جایـگاه آن در قـوام هویـت ملـی ایرانـی، جایگاه برجسـته‌ای اسـت. تعد مـکان جغرافیایـی، درواقـع نوعـی تجـاوز بـه هویت ایرانی محسـوب می‌شـود که خـود تهدیدی جـدی بـرای امنیـت و منافـع ملـی اسـت.
واژه‌ی امنیــت بــه عنــوان یــک مفهــوم عــام، تمامــی شــئونات و ابعــاد زندگــی انســان را در برمی گیــرد. درواقــع، امنیــت تضمین کننــده‌ی حیات و بقای انسان و موجودات زنده است.
یکـی از انـواع امنیـت، «امنیـت ملـی» اسـت کـه بـرای هـر دولـت ـ ملتـی از قداسـتی خـاص دسـتیابی به سـایر اهـداف ملـی و بین المللی همانند توسـعه‌ی ًبرخـوردار اسـت؛ زیرا که تقریبا (سیاسـی، اقتصـادی، اجتماعـی و فرهنگی) قـدرت، اقتدار، ثبات، مشـروعیت و… به نوعی در گرو حصـول امنیـت ملـی اسـت. در مقابـل، هـر نـوع اقـدام و حرکتی که سـبب مخدوش شـدن این اهـداف شـود، مخـل امنیت ملی تلقی می‌شـود.
از این بیش دریاهــا بــه عنــوان بخشــی از قلمــرو جغرافیایــی هــر کشــور، نقشــی تعییــن کننــده در هویــت و امنیــت ملــی آن کشــور بــازی می‌کنــد. منطقــه‌ی خلیــج فــارس بــا امکانــات اقتصادی و ژئوپلیتیــک شــگرفی کــه دارد، نمی‌توانــد نســبت بــه چالش هــای حیاتــی موازنه هــای قرن ۲۱). نادیــده انگاشــته شــود.
تفسـیر تغییر نـام خلیج فارس بـه مثابـه‌ی بحـران هویـت و امنیت ملی، شـامل ریشـه‌های بحـران و راه حل‌ها و راهکارهای مقابله با آن اسـت. براسـاس مقوله‌ی هسـته که خود برگرفته و انتزاع شـده از سـایر مقـولات عمـده‌ی ارائـه شده اسـت، افـراد در فضای مجـازی تغییر نـام خلیج فـارس را به مثابه‌ی نوعـی بحـران هویـت و امنیت ملـی درک و ارزیابی می‌کنند؛ بدین معنا که آنـان تلاش بیگانگان بـرای تغییـر ایـن نـام را نوعی تجاوز به هویـت و امنیت خود می‌داننـد و برای دفـاع از آن، در پی شناسـایی عوامـل ایجـاد کننـده و راهکارهای مقابلـه و از بین برنده این امر هسـتند.
رژیم حقوقی خلیج فارس
رژیم‌های قلمرویی در خلیج فارس تأکید بر قلمروهای دریایی و اعمال حاکمیت بر آنها از سوی کشورهای تازه است. برای اولین بار در ً عرب حوزه خلیج فارس یک موضوع نسبتا منطقه خلیج فارس، ایران اقدام به اعمال رژیم قلمرویی در دریای پارس کرد. دولت ایران در ۴۲ تیر ۳۱۳۱ اعلام کرد قلمرو دریایی ایران در خلیج فارس، تنگه هرمز و خلیج عمان، از پست ترین حد جزر آب در ساحل تا شش مایل است.
جعل نام خلیج فارس از منظر حقوق بین الملل عمومى
پس از انعقاد کنوانسیون حقوق دریاها و توجهاً ماده (۲۴۶) این کنوانسیون، هر کشور ساحلی حق نام گذاری آبهای دریای سرزمینی و منطقه انحصاری اقتصادی خود را دارد. چرا که این ماده از حق دولت ساحلی در اعمال صلاحیت اعم از حق قانونگذاری و مدیریت و اقدام در زمینه تحقیقات علمی در منطقه انحصاری اقتصادی و فلات قاره صحبت می‌کند. در تفسیری موسع این حق شامل حق نام‌گذاری نیز می‌شود.
گروه متخصصین سازمان ملل برای تاسیس اسامی جغرافیایی از سوی دبیرکل سازمان ملل متعاقب قطعنامه‌ای از شورای اقتصادی اجتماعی ایجاد شد. این کارگروه از سال (۱۹۶۷) تاکنون (۲۵) اجلاس داشته است. در بر اساس قواعد شکلی این کارگروه، تصمیمات این نهاد لازم است به کنفرانس ملل متحد در خصوص استاندارد سازی اسامی جغرافیایی ارائه شود و در صورت تصویب کنفرانس برای تأیید نهایی به شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد ارسال شود. لذا تصمیمات کارگروه جنبه توصیه‌ای دارد. تحقیقات کارگروه باید بر اساس دستاوردهای علمی و تولید داده‌های اسم شناسی مکان‌ها باشد. استانداردسازی بینالمللی اسامی لازم است از طریق استاندارد سازی ملی صورت گیرد. رأی گیری در خصوص موضوعات ماهوی با رأی اکثریت نمایندگان مناطق جغرافیایی صورت می‌گیرد و در صورتی که چنین اکثریتی حاصل نشد پس از ۱۵ دقیقه مشورت مجدداً رأی گیری می‌شود و در صورت شکست رأی، آن موضوع رد شده محسوب می‌شود.
در ادامه توجه به نکات ذیل در خصوص دلایل نام گذارى آبهاى جنوبى ایران حائز اهمیت است:
نام خلیج فارس در کارگروه سازمان ملل برای اسامی جغرافیایی:
در بیست و سومین جلسه کارگروه اسامی جغرافیایی در (۴ آوریل ۲۰۰۶)، شصت و یکمین گزارش خود را به اعتبار تاریخی، جغرافیایی و حقوقی نام خلیج فارس اختصاص داد. این گروه در بخشی از گزارش خود بیان می‌کند که حتی اگر جغرافی دانان گذشته نام خلیج فارس را برای این خلیج انتخاب نکرده بودند، بهترین نام برای این خلیج همان نام ایران (پرشیا) بر این خلیج بوده، زیرا که ایران بیشترین مرز را با این خلیج دارد و با جمعیتی حدود (۸۰) میلیون، کشوری است که در میان کشورهای ساحلی خلیج بیشترین جمعیت را داراست. این گزارش اعلام می‌دارد «در طول قرون، حداقل (۲۵۰۰) سال که بخش عمده‌ای از آن در زمان امپراطوری فارس بوده است، هیچگاه میان تاریخ دانان و نویسندگان در خصوص یک نام در خاورمیانه چنین اتفاق نظری وجود نداشته است». این گروه با اشاره به تاریخ‌نگاران و نقشه‌هایی از گذشته به ذکر نام خلیج فارس در اسناد معتبر اقرار می‌کند. این گزارش با تفکیک میان سه دوره باستان، اسلامی و هژمونی پرتغال در خلیج فارس بیان می‌کند که در زمان حضور پرتغال در این خلیج ۵۰ نقشه و نامه تبادل شد که این منطقه با این نامها ذکر شده بود:
Persio-Persiski Zaliv، Persischer Golf، Pars Sea، Bahre Fars، Perza obol، Persiste Habbugt.
در سالهای (۱۵۰۷تا۱۹۶۰ تعداد (۱۰) موافقتنامه میان کشورهایی چون کویت، عربستان، عثمانی، عمان و امارات به زبانهای عربی و انگلیسی منعقد شد که در آنها از نام خلیج فارس استفاده شده است. سازمانهای بینالمللی نیز در استفاده صحیح از نام خلیج فارس نقش داشته‌اند. برای نمونه (۱۴) یادداشت دبیرکل ملل متحد در پاسخ و درخواست ایران برای استفاده درست از این نام در انتشارات و اسناد سازمان ملل و نهادهای وابسته قابل ذکرند. این گزارش در پایان از شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد می‌خواهد تا بر استفاده از نام خلیج فارس تأکید نماید.
نام خلیج فارس در سایر اسناد بین المللى:
افزون بر اندراج نام خلیج فارس در سایت رسمی سازمان ملل متحد، دیوان بینالمللی دادگستری نیز در قضیه سکوهای نفتی همچون لوایح جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحد امریکا از نام «خلیج فارس» استفاده نمود. شورای امنیت نیز در برخی قطعنامه‌های خود در خصوص جنگ عراق علیه کویت مانند قطعنامه (۶۸۷) از نام خلیج فارس استفاده کرده است.
جنگ نام در خلیج فارس:
آزادی اطلاعات در حقوق بین الملل بشر که در ماده (۱۹) میثاق مدنی و سیاسی بیان شده است شامل آزادی ارسال و آزادی دریافت اطلاعات می‌شود. آزادی ارسال اطلاعات به طورمنطقی مشروط به صحیح بودن اطلاعات است. با این وجود کشورهای عربی و اکنون وزیرامورخارجه امریکا، بدون توجه به مقررات بین المللى در انتشار نام مجعول از خلیج فارس در رسانه‌های ملی و بین المللی تعهدات خود مبنی بر ارسال اطلاعات صحیح را نقض کرده‌اند. این کنوانسیون کشوری که اطلاعات کذبی را علیه کشوری دیگر منتشر کند موظف به تصحیح آن از طریق همان کنوانسیون می‌کند.
در اجلاس بین المللی سازمان ملل متحد برای بررسی نام‌های جغرافیایی در کشور کنیا (شهر نایروبی سال ۲۰۰۹) اظهار داشت: در این اجلاس بر ضرورت تصویب ماده‌ای در قطعنامه پایانی مبنی بر ضرورت حفظ نام‌های جغرافیایی تاریخی تاکید داشتیم که از جانب شرکت کنندگان این اجلاس، مورد تصویب قرار گرفت.
در امریکا خلیج بسیار بزرگی که چندین برابر خلیج فارس است به نام خلیج مکزیک وجود دارد. آمریکا که کشور با نفوذی است، می‌توانست با اتحاد با کشورهای دیگر نام آن قلمرو را تغییر دهد و مثلا به نام خلیج آمریکا تغییردهد. اما چنین نکرد؛ چرا که احترام به قوانین بین المللی و تاریخ امری ضروری است. همچنین در شرق قاره آفریقا نیز آبراهه‌ای به نام اقیانوس هند وجود دارد که با کشوری به این نام یعنی هندوستان فاصله طولانی دارد. حال چگونه اعرابی که در آن منطقه زندگی می‌کنند و جمعیت زیادی را شامل می‌شوند، در این زمینه حساسیت ندارند و نام آن را به نام اقیانوس عرب یا اقیانوس آفریقا تبدیل نمی‌کنند؟ بنابراین با همین استناد نام خلیج فارس نیز قابل تغییر نیست. حفظ نام خلیج فارس و فرهنگ سازی در این زمینه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
نام خلیج فارس را برای نخستین بار یونانیان بکار برده‌اند و عنصر ایرانی، فارسی یا عربی در این نام گذاری دخالتی نداشته‌اند، مورخان یونانی و رومی مانند هرودت، استرابون، کُرسیوس رومی و محققان اسلامی مانند اصطخری، مسعودی، ابوریحان بیرونی، ابن حوقل، مقدسی، مستوفی و ناصر خسرو در آثار و نوشته‌های خود با کلمه خلیج فارسی از آن یاد کرده‌اند، بطلمیوس ۲ قرن پیش از میلاد مسیح از واژه سینوس پرسیکوس به معنای خلیج فارس استفاده کرده است.
پنج هزار سال از تاریخ خلیج فارس می‌گذرد و اگر پدیده جدیدی ایجاد می‌شود آنها هستند که باید از این تاریخ چند هزار ساله استفاده کنند، اینجا مهد و میهن و جای مللی است که قرن‌ها در کنار هم زندگی می‌کرده‌اند. خلیج فارس یک نام کهن تاریخی است که از بدو تاریخ بر روی این خلیج گذاشته شده است و انگیزه تلاش حساب شده‌ای که برای تغییر این نام به عمل می‌آید جز ایجاد فتنه و اختلاف بین کشورهای این منطقه نیست.
همچنان که (ژان ژاک پرین) نویسنده کتاب خلیج فارس اعتراف می‌کند. «ملل و طوایف بسیاری بر کرانه‌های خلیج فارس استیلا یافته و فرمانروایی کرده‌اند ولی روزگارشان سپری شده و منقرض شده‌اند. تنها قوم پارس است که با هوش و درایت خود همچنان پا برجا زیسته و میراث حاکمیت خود را تاکنون نگهداری کرده است.
در سالهای ۱۵۰۷ تا ۱۹۶۰ تعداد ۱۰ موافقتنامه میان کشورهایی چون کویت، عربستان، عثمانی، عمان و امارات به زبانهای عربی و انگلیسی منعقد شد که در آنها از نام خلیج فارس استفاده شده است. سازمانهای بینالمللی نیز در استفاده صحیح از نام خلیج فارس نقش داشته‌اند. برای نمونه ۱۴ یادداشت دبیرکل ملل متحد در پاسخ و درخواست ایران برای استفاده درست از این نام در انتشارات و اسناد سازمان ملل و نهادهای وابسته قابل ذکرند. این گزارش در پایان از شورای اقتصادی اجتماعی ملل متحد می‌خواهد تا بر استفاده از نام خلیج فارس تأکید نماید.
فرجام سخن
درخصوص نام خلیج فارس، به استناد اسناد تاریخی، منابع تاریخی و حتا به موجب قراردادهای منعقده بینالمللی نیز، این منطقه از ابتدا و از دوران گذشته همواره تحت عنوان «خلیج فارس» بوده است.
مجموعه‌ای از شرایط و مناقشات منطقه‌ای موجب گشته است که کشورهای منطقه با اهداف گوناگون و از روشهای مختلف درصدد برآیند از نام جعلی برای «خلیج فارس» استفاده نمایند. اما در هیچ یک از اسناد بینالمللی نمی‌توان با استناد عقلی و حقوقی واژه‌ای جز «خلیج فارس» یافت.
افزون براین سیطره‌ی بی چون و چرای ایران به حیث قلمرو، خود گویای این امر است که از دیرباز این آبراه بینالمللی به نام «خلیج فارس» است و بیشترین خط مرزی را یعنی نزدیک به دوسوم خطوط ساحلی را با خلیج فارس دارد و با استناد به کتاب‌های تاریخی، جغرافیایی، سیاسی و نقشه‌ها و دایره المعارف‌های معتبر جهانی که از قرن‌ها پیش برجای مانده‌اند، از ابتدا این منطقه نام «خلیج فارس» داشته است.
حتا شیخ مشین‌های اطراف خلیج فارس نیز در قراردادهای تحت الحمایه‌ای که با انگلیس داشتند، عنوان و نام خلیج فارس را مورد استعمال و استفاده قرار داده‌اند سازمان ملل متحد و دیگر رژیم‌های حقوقی و قراردادهای بینالمللی از جمله حقوق دریاها نیز اعلام کرده‌اند که غیر از عنوان خلیج فارس نام دیگری را به رسمیت نمی‌شناسند.
فراتر از این بحث خلیج فارس در مجامع علمی، سیاسی و نگاه‌های تاریخی در ایران و منطقه به قدری محکم دفاع شده است که به نظر می‌رسد نام مجعول و مجهولی که از سوی کشورهای بیگانه در سالهای گذشته و اکنون وزیرامورخارجه آمریکا در یک کنفرانس مطبوعاتی (۲۳، ۴، ۲۰۲۰) به آن داده شده است به اندازه کافی بی‌بنیان و اساس است.
نام خلیج‌فارس به هیچ وجه قابل تحریف نیست زیرا اسناد تاریخی نشان از حاکمیت ایران بر خلیج فارس داشته و خط بطلانی بر ادعاهای باطل برخی کشور‌ها می‌کشد. خلیج فارس نامی آشنا در دل تاریخ کهن این سرزمین است که تا ابد فارس باقی می‌ماند.
بنابرآنچه پیش گفته، نظر به اینکه طی سالهای اخیر بارها و بارها نام خلیج فارس از سوی کشورهای مختلف و حتی بازیگرانی غیردولتی مانند موتورهای جستجوگر و موسسات بین المللی جغرافیایی، همچنین در تاریخ (۲۳، ۴، ۲۰۲۰) توسط وزیرامورخارجه آمریکا آقای پمپئو مورد تحریف و جعل قرار گرفته است. خلیج فارس در ۲۴تا۳۰ درجه و ۳۰ دقیق۰ عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. در تحقیق حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و ستادی، جمع آوری اطلاعات از منابع اخلی و خارجی با مراجعه به کتب، مجلات، مقالات، پایان نامه‌ها، استفاده از سایتهای اینترنتی مرتبط و غیره در زمینه بررسی تحلیلی جعل نام خلیج فارس از دیدگاه حقوق بین الملل انجام شده است. که از دیدگاه مبانی حقوقی: حاکمیت دولتها و اسامی جغرافیایی، کارگروه سازمان ملل در خصوص اسامی جغرافیایی. و نیز به موجب تحلیل حقوقی: نام خلیج فارس در کارگروه سازمان ملل برای اسامی جغرافیایی، نام خلیج فارس در سایر اسناد بینالمللی، جنگ نام در خلیج فارس. سازمان ملل و سازمانهای بین المللی و تخصصی نام «خلیج فارس» را همچنان نام اصلی و معتبر دانسته و تغییر نام خلیج فارس را نپذیرفته‌اند.
پس از انعقاد کنوانسیون حقوق دریاها این استدلال قابل طرح بوده است که به استناد ماده (۲۴۶) این کنوانسیون، هر کشور ساحلی حق نام گذاری آبهای دریای سرزمینی و منطقه انحصاری اقتصادی خود را دارد. موضوع انحصاری کردن نام در حقوق تجارت بین الملل از موضوعاتی است که پذیرفته شده است.
جنگ نام در خلیج فارس:
آزادی اطلاعات در حقوق بین الملل بشر که در ماده (۱۹) میثاق مدنی و سیاسی بیان شده است که شامل آزادی ارسال و آزادی دریافت اطلاعات می‌شود. آزادی ارسال اطلاعات به طورمنطقی مشروط به صحیح بودن اطلاعات است. با این وجود کشورهای عربی و اکنون وزیرامورخارجه امریکا، بدون توجه به مقررات بین المللى در انتشارو استعمال نام مجعول از خلیج فارس در رسانه‌های ملی و بین المللی تعهدات خود مبنی بر ارسال اطلاعات صحیح را نقض کرده‌اند. این کنوانسیون کشوری که اطلاعات کذب و غیرواقعی را علیه کشوری دیگر منتشرو یا بیان کند موظف به تصحیح آن از طریق همان کنوانسیون می‌کند.
نیره انصاری، حقوق دان، نویسنده، پژوهشگر و کوشنده حقوق بشر
۱، ۵، ۲۰۲۰
۱۲، ۲، ۱۳۹۹
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.