نگاهی به کتاب جنگ و صلح از تولستوی

«چون روشنفکران و دانشمندان تاریخ را می نویسند، به همین جهت این اندیشه که فعالیت طبقه ایشان اساس حرکت تمام بشریت است در نظرشان طبیعی و مطبوع می آید»

جنگ و صلح این شاهکار ادبی تولستوی، برآمده از ذهنی خلاق که با تفکری عمیق نسبت به علم تاریخ نوشته شده است نه کتابی صرفا تاریخی است و نه رمانی است با تعریف اروپایی از آن.

تولستوی در این کتاب تلاش می کند به مدد سبک ادبیات رئالیستی، دوره ای از تاریخ ۱۵ ساله روسیه ( ۱۸۰۵ تا ۱۸۲۰) را با تمای قدرتهای پیشبرنده آن را به تصویر بکشد.

تولستوی علم تاریخ را علم شناخت قدرت می‌داند. قدرت ها و نیروهایی که در هر دوره بگونه ای متفاوت به تصویر کشیده شده اند. در دوره ای اراده و مشیت الهی توجیه گر نیروهای پیش برنده تاریخ بود و در دوره دیگر تاریخ نویسان اراده مردان بزرگ تاریخ را بجای مشیت الهی قرار دادند.
تولستوی ضمن نقد تاریخ نویسان گذشته درادامه با نقد تاریخ نویسان جدید که عموما از طبقه روشنفکر جامعه هستند خوانشی از تاریخ که وزن زیادی به تاثیر فعالیت های فکری روشنفکران می‌دهد را خوانشی ناصحیح می‌داند و معتقد است این تاریخ نویسان به سختی می توانند توضیح دهند چگونه از دل اندیشه قرارداد اجتماعی روسو عصر سرکوب و خشونت روبسپیر سربرآورده است. به عبارت دیگر او تقلیل نیروهای های تاریخ به اراده شخصی مردان بزرگ و فعالیت فکری روشنفکران نامدار را دلیل عدم شناخت صحیح قدرتهای واقعی بشر میداند.

در این اثر او تلاش میکند ضمن بیان نقش سیاستمداران ونظامیان در شکل گیری دو جنگ بزرگ بین روسیه و فرانسه، نقش اتفاقات پیشبینی نشده و تصمیمات مردم عادی در سیر وقایع تاریخ را نیز به تصویر بکشد.

تولستوی آتش سوزی ناخواسته در مسکو، زمستان سخت و زودرس و تصمیم سرنوشت ساز کشاوزان روسی در به آتش کشیدن انبار غلات (که بدون کسب دستور از تزار و نظامیان ترس خورده صورت گرفت) را به عنوان نمونه های تعیین کننده در سرنوشت جنگ برمیشمارد که در مراکز قدرت برنامه ریزی نشده بودند ولی تاثیری سرنوشت ساز داشتند.

تولستوی تاریخی را تاریخ واقعی ملت‌ها می‌داند که در آن تاریخ نویس بیش از اینکه اراده رجال تاریخ را به مثابه مظهر زندگی ملت ها مورد بررسی قرار دهد، بر خودِ « زندگی ملتها » تمرکز کند و این زندگی در آن شناسانده شود.

«تا وقتی که دریا تاریخ آرام است ماموران حکومت که قایق کوچک و ضعیف خود را با میله ای نازک به کشتی عظیم ملت تکیه داده اند و با کمک آن حرکت می کنند چنان می پندارند آن کشتی عظیم که تکیه گاه اوست با نیروی و مساعی او حرکت می کند اما به مجرد اینکه طوفان شد و کشتی به حرکت درآمد به اشتباه خود پی خواهند برد»

این کتاب در کنار روایت خوب تاریخی اش از منظر هنر شخصیت پردازی یک اثر بی نظیر ادبی است، چرا که در رمان حدود پانصد شخصیت وجود دارد که با دقت به اکثر آنها پرداخته شده است. به گفته یکی از نویسندگان هم عصر تولستوی آثار او دایره المعارف زندگی روسی است.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)