پروژه ققنوس در فوریه سال جاری با اعلام رسمی از سوی رضا پهلوی آغاز به کار کرد. هدف این پروژه بررسی مشکلات موجود در ایران و ارائه راهکارهای علمی-عملی برای بازسازی کشور اعلام شد.
از زمان آغاز به کار ققنوس تا به‌حال دو “نظرسنجی” و دو “کنفرانس” برگزار شده است. اللهیار کنگرلو، مدیر پروژه ققنوس در ارتباط با این پروژه بیان داشته است که “تنها آلترناتیو برای سرنگونی ایران، آلترناتیو علم است و ما می‌خواهیم بگویم چگونه می‌شود کار علمی کرد” وی بر این عقیده است که “سازمان ما علمی و مستقل است و ما در صدد ارائه راه‌های علمی و عملی جهت حل مسائل هستیم.” (۱)
این اظهارات باعث شد برای شناخت بهتر گروه ققنوس، اعداد و ارقام ارائه شده در آخرین کنفرانس مورد ارزیابی علمی قرار بگیرد.
در آخرین کنفرانس ققنوس که در شهر تورنتو کانادا با حضور رضا پهلوی و برخی از دانشمندان برگزار شد آمار و ارقام و راهکارهایی ارائه شد که جای تامل داشت. مهمترین نکات قابل بررسی این گروه با توجه به حصول نتایج کنفرانس اخیر را می‌توان در دو محور “کار علمی” و “سیاسی نبودن” آن مورد ارزیابی قرار داد.
ققنوس با دو فرخوان در بازه‌های زمانی متفاوت از مردم خواست در دو نظرسنجی در موضوعات “سیل” و “نافرمانی مدنی” شرکت کنند. در این‌باره به نقاط ضعف نظرسنجی پرداخته شده تا عیار علمی این نظرسنجی که به آمارها و نتایج غلط منتهی شده، بپردازیم.
زمان برگزاری نظرسنجی، میزان مشارکت، نوع طراحی پرسش‌ها، شرکتکنندگان (جامعه آماری) و نتایج آمارها از مهمترین نکات پرداختی در این مقاله است که سعی شده گذاره‌ها بدون قضاوت تدوین شود تا نظر نوسینده بر خواننده تحمیل نگردد.
روش آمارگیری
برای افزایش اهمیت و دقت نظرسنجی انتخاب نوع روش آماری که مبتنی بر جامعه آماری بسته می‌شود از اهمیت بالایی برخوردار است. جامعه آماری را بسته به اهداف سازمان انتخاب می‌گردد.
به عبارتی شرکتکنندگان در نظرسنجی باید جزئی از جامعه آماری ذی‌صلاح باشند تا بتوانند در نظرسنجی امکان شرکت را داشته باشند. این در حالی است که در روش آمارگیری ققنوس صلاحیت شرکت‌کننده در نظرسنجی صرفا با یک پرسش بررسی می‌شود. متاسفانه در این نظرسنجی چنین تضمینی برای صحت صلاحیت شرکتکنندگان داخلی وجود نداشت، لذا نتایج نمی‌تواند از اعتبار لازم برخوردار باشد.
لازم به ذکر است روش‌های متفاوتی برای تضمین شرکت‌کننده‌های هدف وجود دارد به عنوان نمونه موسسه خصوصی آی‌پُز (Information and Public Opinion Solutions LLC) که در خارج از کشور به آمارگیری از داخل کشور می‌پردازد از طریق سیستم آماری‌گیری تلفنی می‌پردازد.
زمان نظرسنجی
زمان نظرسنجی سیل از ۱۰ تا ۲۴ آوریل مصادف با ۲۱ فروردین تا ۴ اردیبهشت ۹۸ بوده است.(۲) در نظرسنجی ققنوس از شرکتکنندگان خواسته شده است که به سوالات میزان خسارت، میزان حمایت، کمک ارگان‌ها، توان جبران خسارت وارده و میزان محبوبیت شخصیت‌های مختلف و… پاسخ دهند.
در حالی‌که همزمان بیشتر مردم درگیر حادثه سیل بودند و سیلاب‌ها مکرر زندگی بومیان منطقه را مختل کرده، ققنوس به دنبال اجرای نظرسنجی بود. اما این نکته نادیده گرفته شد که مردم در چنین شرایطی نه‌تنها فرصت و زمان لازم برای ارزیابی یا برآورد خسارات وارده را نداشتند، بلکه فقط فرصت لازم برای حفظ جان خود و نزدیکان، برای‌شان میسر بوده است.
به آمار جدول زیر توجه کنید که زمان شروع سیلاب‌ها را در استان‌ها نشان می‌دهد:
نکته قابل توجهی دیگری که در زمان نظرسنجی می‌توان به آن اشاره کرد وضعیت بعضی از شهرها و روستاهای سیل زده در حالت آماده‌باش و قطع برق و تلفن بود.
به دو نمونه از اخبار رسانه‌های داخلی ایران توجه نماید:
۱-تابناک: دولت روز چهارشنبه ۲۱ فروردین (شروع نظرسنجی) دستور تخلیه پنج منطقه در شهر اهواز را داد که در معرض سیل هستند.
۲- خبرگزاری جمهوری اسلامی: به دنبال اخطاریه هواشناسی مبنی بر ورود یک موج بارشی به استان‌های جنوب شرق کشور از جمله هرمزگان از روز جمعه ۲۳ فروردین‌ماه و احتمال وقوع سیل و آب‌گرفتگی، دستگاه‌های اجرایی و امدادی این استان به حالت آماده‌باش درآمدند.
نگاهی به وضعیت قطعی برق در کشور سیل و طوفان‌خیز مانند آمریکا نشان می‌دهد که علی‌رغم تمهیدات ویژه برای مدیریت بحران هفته‌ها برق در مناطق سیل زده قطع بوده است. قطعی برق برای کشوری که سال‌ها درگیر خشکسالی بوده و هیچ‌گونه پیش‌بینی برای وقوع نداشته به مراتب بحرانی‌تر و طولانی‌تر از آمریکا خواهد بود. (۳)
با توجه به داده‌های بالا این سوال مطرح می‌شود که چگونه می‌شود فردی که زندگیش را سیل برده، بتواند با قطعی برق و اینترنت و… در این نظرسنجی شرکت کرده و به این سوال‌ها پاسخ دهد؟
آمار بازدید
ققنوس در رابطه با نظرسنجی “سیل اخیر” ابتدا گزارش داد که دو میلیون نفر از آن “دیدن کردند”. این در حالی‌ست که تعداد دنبال‌کنندگان پروژه ققنوس در شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار مانند تلگرام و توئیتر نیز به ترتیب ۱۳۵۴۷ و ۹۹۰۱ کاربر است. لذا پذیرش این آمار ارائه شده از سوی ققنوس دشوار است. ضمن اینکه در روز ارائه کنفرانس هم گفته شد چیزی حدود ۹ هزار نفر از ایران در آن شرکت داشتند و تعداد کل شرکتکنندگان تقریبا ۳۳ هزار نفر بوده است. (۴)
حال سوال اینجاست چگونه می‌شود با این زیر ساخت رسانه‌ای و تعداد دنبال‌کننده، دو میلیون تن از آن بازدید به عمل آورده باشند و این حجم از افراد در آن نظرسنجی مذکور مشارکت نمایند؟
طراحی سوالات
در طراحی سوالات این نظرسنجی مشکلاتی وجود داشته است؛ به عقیده شرکتکنندگان، پرسش‌ها از نظر علمی جامع و در برگیرنده ابعاد موضوع نبوده است.
یکی از شرکتکنندگان در آمارگیری ققنوس روی توئیتر نوشته “متاسفانه نظرسنجی شما حرفه‌ای طراحی نشده و اشتباهات اساسی دارد. مثلا برای کسی که آسیبی از سیل ندیده باز هم مجبور است میزان آسیب را تعیین کند تا بتواند فرم را ارسال کند! چندین اشتباه اینگونه وجود دارد که دقت نظرسنجی را پایین می‌آورد .”
کاربری دیگر اظهار داشته “دو تا سوال رو که جواب اولی مثبت و جواب دومی منفی هست یکی کردین! اکثر سوالات ابهام داشت”.
قابل توجه است که علاوه بر پاک‌سازی بسیاری از نظرات انتقادی و مخالف از صفحات اجتماعی ققنوس، لینک دسترسی به نتایج نظرسنجی را نیز برای عموم مخاطبین مسدود کرده است که این موضوع با توجه به ادعای “شفافیت” و “آموزش کار علمی به مردم” در تعارض است.
استناد به منابع غیرمعتبر
بررسی‌ها نشان می‌دهد بخشی از ارقام و اعداد ارائه شده به استناد از دانشنامه آزاد “ویکی‌پدیا” بوده است. حتی نوح فرهادی، استاد استراتژی و مدیریت بین‌الملل که ارائه‌کننده نتایج نظرسنجی در کنفرانس تورنتو بود، به اطلاعات این سایت استناد می‌کند.
نتیجه‌گیری از نتایج نظرسنجی
یکی از سوالات مطرح شده در نظرسنجی، میزان تمایل مخاطبان برای تغییر رژیم در ایران بود که ۹۳ درصد افراد پاسخ مثبت به آن دادند سوال اینجاست که چطور می‌شود پارادوکس این آمار ۹۳ درصدی را با توجه به میزان مشارکت مردم در انتخابات داخلی را توجیه کرد.
حداقل تعداد کسانی که در انتخابات خبرگان رهبری که پایین‌ترین میزان آمار مشارکت را دارند و به عبارتی تنها کسانی که معتقد به نظام جمهوری اسلامی هستند چیزی حدود ۶۴ درصد است. منطقی آن بود که جامعه آماری موافقان رژیم در نتایج لحاظ می‌گردید تا وجهه علمی بودن آمارگیری با ساده‌ترین استدلال‌ها زیر سوال نمی‌رفت.
آقای کنگرلو، مدیر ققنوس مدعی است “هر چیزی که مبتنی بر علم نباشد خرافات است هر چه علم در جامعه بیشتر شود سیاست کمتر می‌شود ما می‌خواهیم بگویم چطور کار علمی انجام می‌شود.” (۵)
سخنان کنگرلو آرمان همه حکومت‌های مردمی است اما آیا چنین روش سطحی می‌تواند این آرمان را نمایندگی کند؟
آمار و ارقام نادرست از گروهی علمی که می‌خواهند مسائل ایران را با علم حل و فصل کند، صیانت علم را زیر سوال می‌برد. امروز را عصر اطلاعات خواندند به این دلیل که اخبار و واقعیت به آسان‌ترین روش ممکن از منابع گوناگون در دسترس مردم قرار می‌گیرد و این که هیچ چیزی نمی‌تواند در این عصر پنهان بماند یک اصل مهم در مبارزه است.
ارائه آمارهای غلط اساسا کوچکترین حسن یک حاکمیت را پر رنگ خواهد کرد و نتیجه عکس دارد این روشی است که شاید بتواند در کوتاه مدت نتیجه مقطعی داشته باشد اما سرانجامی ندارد.
همه می‌دانند که سوء مدیریت در ایران بیداد می‌کند اما وقتی این‌چنین آمار و ارقامی از وضعیت سیل و مدیریت آن مطرح می‌شود برای مخاطب که قنوس را به عنوان گروهی علمی دنبال می‌کند، پذیرشی ندارد و صرفا نتایج آن یادآور ضرب‌المثل “خودگویی و خود خندی” است.
در قسمت دوم مقاله به رویکرد سیاسی ققنوس با توجه به ادعای “غیر سیاسی بودن” آن خواهیم پرداخت.
پیوندها:
۱-تلویزیون کانال یک، مجموعه برنامه‌های شهرام همایون و کنگرلو.
۲-صفحه رسمی ققنوس در توئیتر، Phoenix Project of Iran.
۴-نتایج نظرسنجی، سایت رسمی ققنوس.
۵- تلویزیون کانال یک، برنامه‌های پنل سیاسی.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.