معرفی کتاب «رگه‌های شو» – مجموعه عکس دریاچه ی ارومیه

نمک، واقعیت چیره بر قامت دریایى که اکنون دیگر نیست، زمینى مسطح وسفید همچو مرمر، سکوتى سنگین که تا افق ها ادامه دارد، قدم هایتان آواره است، هربار که در صحن دریا قدم مى گذارید حس غریبى دست مى دهد که گویا به حریم کسى وارد شده و او را آزرده اید. گویا دریا در گوشتان چنین زمزمه مى کند که اى مسافر برگرد به ساحل ام و دیگر هیچ نیا مگر با قایق هایم. در سکوت دریا همه این ها را مى توان شنید، حتى صداى موج هاى سابق را، صداى موتور شناور ها و صداى خنده ى کودکانى که باد آن را از جانب ساحل مى آورد، کودکانى که دیرگاهى است آب تنى را از یاد برده اند

دریاچه ارومیه

مجموعه عکس دریاچه ی ارومیه
ناشر گوته و حافظ، بن
تعداد صفحات: ۱۳۹
شابک:۹۷۸۳۹۴۰۷۶۲۵۶۶
قیمت :۲۹,۹۰

این کتاب اثر مشترک کاوه مناف زاده و حسین محمودی دو هنرمند  ساکن رضائیه است .برای آشنایی بااین هنرمندان ابتدااشاره‌ای مختصربه شرحال وموفقیت های این هنرمندان درعرصه هنرعکاسی  آورده شده و بعدازآن مقدمه کتاب، که انگیزه ودل واپسی این هنرمندان را در مورد دریاچه رضائیه به خوبی بازتاب می دهد

حسین محمودی, متولد ١٣۶٧ در ارومیه ، ایران
عکاس لنداسکیپ، طبیعت، مستند، تدوین تصویر.
برخی افتخارات بین المللی در حوزه عکاسی:
– کسب مدال طلا از جشنواره عکس بین المللی بلغارستان در بخش طبیعت، ۲۰۱۷.
– کسب روبان افتخار از جشنواره بین المللی عکس رومانی دربخش طبیعت، ۲۰۱۷.
کسب دیپلم افتخار و شرکت در نمایشگاه بین المللی عکس نوشهیر، بخش لنداسکیپ، ترکیه، ۲۰۱۸.
کاوه مناف زاده
– متولد ١٣۶٧، شهرستان ارومیه، فارغ التحصیل مقطع کارشناسى مهندسى مکانیک سیالات از دانشگاه صنعتى ارومیه.
– شروع فعالیت هنرى در حوزه عکاسى از سال ١٣٩٢ و پیگیرى عکاسى در موضوعات طبیعت، اجتماعى، فاین آرت،…
– عضو انجمن عکاسان ایران 
 برخى از مدال و افتخارات بین المللى:
– مدال طلاى فیاپ ( فدراسیون بین المللى هنر عکاسى )، دومین جشنواره ام.اس.ام، مونتنگرو، ٢٠١٧.
– مدال طلاى جامعه عکاسان آمریکا، پنجمین جشنواره عکس حقیقت اکولوژیک، اسلونى، ٢٠١٧.
– مدال طلا F.P.C، جشنواره عکس آکوا، تاجیکستان، ٢٠١٨.
– مدال نقره F.P.C، جشنواره ى هنرِ عکسِ تاجیک، تاجیکستان، ٢٠١٨.
– مدال برنز F.Z.S، پنجمین جشنواره عکس حقیقت اکولوژیک، اسلونى، ٢٠١٧.

-مدال نقره جشنواره خیام، ۲۰۱۹

 متن مقدمه

 کره زمین تنها مسکن فعلى ما انسانها دچارتغییر شده است، تغییراتى سریع و ناگهانى که در عمر تمدن بشرى کم سابقه مى نماید.
انسانى که توانسته در هر اقلیم سخت با سرما و گرما و سیل و بى آبى، هزاره ها را پشت سر بگذارد امروزه با تمام علم و تولیدات و مصنوعات خود تغییرات اقلیمى عصر حاضر را هشدار جدى تلقى مى کند که مى تواند سبب بر هم ریختن تعادل و افسارگسیختگى نیروهاى طبیعت شود که اگر پیشگیرى نشود، علم و تکنولوژى و ثروت و قدرت و سیاست نیز نمى تواند براى انسان نجات بخش باشد. 
یکى از نمودهاى قهر طبیعت در اکثر نقاط کره زمین بحران آب است، کاهش باران، مصرف زیاد آب هاى سطحى و زیر زمینى، و بدنبال آن خشک شدن تالابها و دریاچه ها همه پدیده هاى جدیدى هستند که چشم اندازهاى تازه  اى ازطبیعت بوجود آورده اند.
خاورمیانه یکى از همین مناطق کهن تمدن انسانى است که امروزه بحرانهاى آبى آن در پس بحران هاى سیاسى اش کمرنگ مانده، حال آنکه با اندکى تحقیق مى توان به مواردى بسیار از بحران هاى آبى آن پى برد، کتاب حاضر نیز تصویرى از نمونه ى این تغییرات طبیعى در نتیجه ى بحرانهاى آبى است، دریاچه ى ارومیه واقع در شمال غرب کشور ایران و ما بین دواستان آذربایجان غربى و       آذربایجان شرقى با مساحت ۵٧٠٠ کیلومتر مربع بیست امین دریاچه ى بزرگ دنیا و دومین دریاچه ى شور  دنیا و شاید مهم ترین دریاچه در حال خشک شدن دنیا باشد. این دریاچه را می توان از نظر ظرفیت و ارزش هاى اکولوژیکى، تاریخى، سیاسى، پژوهشى وگردشگرى به عنوان بزرگترین زیست بوم کشور ایران تلقى کرد که در سطح بین المللى نیز یکى از زیست بوم هاى با ارزش و میراث جهانى این کره خاکى مى باشد. دریاچه اورمیه در سال ۱۳۴۶ به همراه کلیه جزایر آن به غیر از جزیره اسلامی منطقه حفاظت شده اعلام گردیده و متعاقبا یکى ازذخیره گاه های زیست کره طبیعی جهان شناخته شده است که ابعاد آن ۱۳۰ الی۱۴۰ کیلومتر در طول و ۱۵ الی ۵۸ کیلومتر در عرض می باشد و حد تراز آب دریاچه اورمیه درشرایط عادی خود طبق مصوبه ی سال ۱۳۵۴ هجری شمسی۱۲۷۷.۰۶ متر از سطح آبهای آزاد تعیین گردیده است.
حوزه آبریز دریاچه اورمیه مساحت بالغ بر۵۱۸۷۶ کیلومتر مربع را شامل مى شود که۲۱ رودخانه عمده و ۳۹ مسیل وظیفه آب دهى دریاچه را دارند، زرینه رود یا همان جیغاتى ( ترکى ) با دبی سالانه ۲ میلیاردمتر مکعب پرآب ترین رودخانه منتهى به دریاچه است که بیشترین سهم آب دهى رادارد، میانگین کل دبی سالانه آبهای ورودی دریاچه در سالیان گذشته ۵ میلیارد و ۳۱۷ میلیون مترمکعب برآورد شده بود که این میزان  نیز در سال های اخیر به دلیل عوامل متعدد از جمله توسعه حساب نشده ى کشاورزى و کاشت اقلام پر مصرف و ساخت سد هاى فراوان بر روى این رودخانه ها کاهش چشمگیری داشته است. حجم آب دریاچه ( در حالت عادى ) بااحتساب میانگین عمق دریاچه به میزان ۶ متر و مساحت ۵۰۰۰ کیلومتر مربع حدود۳۰ میلیارد متر مکعب بوده و میزان نمک موجود در آن حدود ۶ میلیارد تن برآوردشده که هم اکنون از این میزان نمک مقدارناچیزی بصورت محلول در آب دریاچه باقیست و اغلب بصورت بلورو بافت نمکی در بستر خشک دریا آرمیده است.
مجموعه پارک ملی دریاچه اورمیه شامل دواکوسیستم متفاوت آبی و خاکی هست که قسمت خاکی آن مربوط به ۱۰۲ جزیره ایست که گونه هایی از نباتات و جانوران رادر خود جای داده است و قسمت آبی آنهم شامل عمده آب شور و البته اراضی باتلاقی حاشیه آن می باشد.
جزیره کبودان بزرگترین جزیره، با داشتن بیشترین جمعیت قوچ و میش ارمنى وهمچنین جزیره اشک با داشتن گونه منحصربفردى از گوزنى بنام گوزن زرد ایرانى وبهمراه دو جزیره بزرگ دیگر به نام هاى اسپیر و آرزو از اهمیت بسزایى برخوردارند، این چهار جزیره به تنهایى۸۹% کل مساحت جزایر را دارا بوده و ۹۸ جزیره دیگر تنها ۱۱%  از مساحت کل جزایر را شامل مى شوند.
از پستانداران مهم ساکن دریاچه بغیر ازدو گونه قوچ و میش و گوزن زرد ایرانى درجزایر مى توان   شغال و گرگ و روباه را نام برد که ساکنان حاشیه دریاچه محسوب مى شوند. دریاچه ارومیه همچنین بعلت عدم تردد وتراکم زیاد انسانى و  عوامل تهدید کننده ى دیگر مأمن گونه هاى مهمى از پرندگان همچو فلامینگو، پلیکان سفید، آنقوت، تنجه و انواع پرندگان شکارى است که بصورت مهاجر یا دائمى در آن حضور دارند اما شایان ذکر است که توسعه ى جاده ها وفرودگاه هاى اطراف دریاچه مى تواند براى این پرندگان استرس زا بوده و زاد و ولد وزندگى آنها را تحت تاثیر قرار دهد 
یکى دیگر از موجوداتى که هویت دریاچه نیز محسوب مى گردد سخت پوست نسبتا کوچک و ظریفى است که آرتمیا نام دارد که به میگوى آبهاى شور معروف است، آرتمیا موجود در دریاچه گونه ى ویژه ایست که آرتمیا-اورمیانا  ( Artemia-urmiana ) شناخته و نام گذارى شده است، این سخت پوست کوچک که طول آن ۱ الى ۲ سانتیمترمى باشد منبع غذایى اصلى پرندگان محسوب مى شود. لیکن شورى بیش از حد آب در تولید مثل این جاندار نیز اخلال ایجاد کرده و بدین ترتیب پرندگان دریاچه با کمبود غذا مواجه اند.
حال بنگریم واقعیت امروز دریاچه چیست، تمام واقعیت این است که دریاچه ارومیه ٩٠ درصد حجم آب خود را در طول دو دهه اخیر از دست داده که اگر این روند تا خشک شدن کامل دریاچه ادامه یابد مى تواند سبب فجایع بسیار عظیمى شود، حوزه آبریز دریاچه به تنهایى بیش از ٣۶ شهر و ٣١۵٠ روستا با جمعیت ۵ میلیون نفر را در خود جاى داده که این جمعیت با توجه به مدلسازى هاى انجام شده طى تحقیقاتى برای ابعاد طوفان های نمکی فقط کسرى از جمعیتى است که تحت تاثیر زیانبار این طوفان ها خواهد بود، نمکى که می تواند براى کشاورزى و سلامت انسانها مرگبار باشد. این طوفانها که بیشتر بسمت سرزمین هاى شمالى و شرقى دریاچه روان خواهند بود حتى مى تواند نمک را تا نزدیکى شهر هاى کرج و تهران ( پایتخت ) حمل کنتد و الگو هاى اقلیمى سرزمین هاى اطراف خود را نیز تحت تاثیر قرار دهد. طورى که امروزه نیز شاهدیم با خشک شدن دریاچه شهرهاى اطراف آن در سالهاى اخیر سردترین زمستان ها و گرمترین تابستان هاى خود را تجربه مى کنند. نهایتا با خشک شدن دریاچه و بدنبال آن با از بین رفتن زندگى در تالاب ( تالابى که ۵۵٠ گونه گیاهى ٢٧ گونه پستاندار، ٢١٢ گونه پرنده ، ۴١ گونه خونده و ٧ گونه دوزیست و ٢۶ گونه ماهى در ناحیه اکولوژیک خود جاى داده است ) نوبت به انسانهایى مى رسد که مجبور به مهاجرت و ترک اجبارى سرزمین خود خواهند بود، مهاجرتى که آینده ى مبهم و نا روشن را برایشان در پى خواهد داشت. 

منبع: 
– اطلس پارک ملى دریاچه ارومیه – اداره محیط زیست استان آذربایجانغربى
– نشریه شماره ٧ ستاد احیاى دریاچه ارومیه ( ویژه نامه روز جهانى محیط زیست ) 
– برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه 

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)