ونزوئلا در مسیری پر مخاطره

طی ماههای گذشته اعتراضات مردمی گسترده ای در کشور ونزوئلا بر علیه شرایط دشوار زندگی در جریان بوده است. انتخابات ماه مه گذشته هم نتوانست اعتراضات مردمی را مهار کند. این تظاهرات در موارد زیادی به خشونت کشیده شدند و کشته و زخمی برجای گذاشتند. مخالفان دولت ادعا می کنند که در انتخابات تقلب گسترده صورت گرفته است. خوان گایدو رئیس مجلس ونزوئلا که در عین حال رهبری گروه های اپوزسیون را به دست گرفته است، دولت نیکلاس مادورو را فاقد توانائی برای اداره کشور می داند و در راهپیمائی مردم در ماه ژانویه خود را رئیس جمهور موقت اعلام کرد.

این حرکت بحران ونزوئلا را وارد مرحله جدیدی نمود. دولت آمریکا که مدتها مترصد فرصتی بود تا برای کنار زدن دولت مادورو وارد عمل شود، بلافاصله خوان گایدو را به عنوان رئیس جمهور به رسمیت شناخت. در مقابل دولتهای روسیه و چین از دولت مادورو به عنوان دولت قانونی پشتیبانی نمودند. به دنبال اعلام موضع ابرقدرت ها، بیشتر دولت های دیگر نیز در در یک صف بندی جهانی، در پشت سر هر کدام از این قدرت ها قرار گرفتند. دولت‌های فرانسه، آلمان و اسپانیا، به عنوان یک موضع سوم، اعلام کردند، در صورتی که تا هشت روز دیگر برگزاری انتخابات ریاست ‌جمهوری در ونزوئلا اعلام نشود، آنها “خوان گوایدو” را به عنوان رئیس ‌جمهوری قانونی این کشور به رسمیت خواهند شناخت. جلسه شورای امنیت پیرامون بحران ونزوئلا نیز که شب گذشته برگزارشد، بدون نتیجه خاصی پایان یافت.

ونزوئلا کشوری است در آمریکای جنوبی بیش از ۳۱ ملیون جمعیت، دارای عظیم ترین ذخایر نفتی در جهان است. سه عنصر فعال دخیل در تشدید بحران کنونی این کشور عبارتند از:

اول) دولت نیکلاس مادورو: این دولت از بدو به قدرت رسیدن در سال ۲۰۱۳ با در پیش گرفتن سیاست های نادرست اقتصادی، موجب پائین آمدن سطح زندگی مردم در همه زمینه ها شد. دولت مادرو حتی نتوانست شرایط مادی بهتری را در مقایسه با دوره حکومت “هوگو چاوز”، برای مردم این کشور فراهم کند. در واقع بحران سیاسی کنونی در ونزوئلا ناشی از بحران اقتصادی چند سال اخیر در این کشور است. از آنجا که ۹۵ درصد درآمد این کشور از فروش نفت تامین می شود، سقوط بهای نفت، عملا زندگی مردم را فلج کرده است. دولت مادورو، نتواسته است علیرغم درآمد سرشار نفت در سالهای گذشته، یک اقتصاد مستقل از درآمدهای نفتی را در این کشور پایه گذاری کند.

همزمان سرمایه گذاری های کلان و بلند پروازانه در زمینه تولید بیشتر نفت سنگین نیز به بهره برداری نرسیدند. در نتیجه پائین آمدن درآمدهای نفتی، ماه هاست که ونزوئلا با کمبود مواد غذایی، صف های طولانی برای خرید کالاهای اساسی و نایاب بودن مایحتاج دارویی و بهداشتی در بیمارستان ها روبرو است. به گفته بانک مرکزی، بهای اقلام مصرفی در سال گذشته ٨٠٠ درصد بالارفته است. این وضعیت شکاف بین دولت و مردم را روز بروز عمیق تر نمود. بر زمینه این شرایط دشوار اقتصادی بود که نارضایتی های مردمی پا گرفت. انتخابات ماه مه گذشته هم نتوانست بر وجود این شکاف سرپوش بگذارد.

دوم) اپوزسیون: نارضایتی عمومی و رکود اقتصادی، به همراه افزایش تورم سبب میشود که ائتلاف مخالفان دولت ونزوئلا پس از ۱۶ سال اکثریت را در پارلمان این کشور به دست بیاورد. خوان گایدو رئیس مجلس، رهبری ائتلاف اپوزسیون بر علیه رئیس جمهور را بر عهده می گیرد. اما راه حل اپوزسیون برای خروج از بحران کدام است؟ آنچه که اپوزسیون برای بهبود شرایط زندگی به مردم وعده میدهد، چیزی جز دنباله روی از سیاستهائی نیست که بانک جهانی و صندوق بین المللی پول پیش پای انها می گذارند. این سیاستها اگر چه راه را برای ورود سرمایه خارجی و دادن وام های کلان به دولت فراهم می کنند. اما بدون شک مانند هر جای دیگر جهان، به نتایج فلاکت باری برای کارگران و توده های محروم این جامعه منجر خواهند شد. برطبق این سیاست ها بنگاههای دولتی فروخته می شوند و نیروی کار تعدیل می شود، یعنی بیکار سازیهای گسترده به همراه خواهد داشت. دولت کم خرج می شود، یعنی خدمات عمومی و اجتماعی کاهش پیدا می کنند.

حاشیه نشینی و فقر مطلق در جوار شهرهای بزرگ گسترش می یابد تا نیروی کار ارزان تامین شود. دولت بدهکار تر می شود، یعنی در برابر سیاستهای تحمیلی آمریکا سرسپرده تر و مطیع تر خواهد شد. دست آوردهای تا کنونی در زمینه خدمات اجتماعی یکی بعد از دیگری از بین خواهند رفت. در مقابل همه اینها اقتصاد به نفع طبقه متوسط بالا و سرمایه داران رشد خواهد کرد و نهایتا در بهترین حالت ونزوئلا با الگوی همسایگانی نظیر برزیل و اقتصادهای مشابه در قاره آمریکا، مصر در خاورمیانه و پاکستان در آسیا و نظایر آنها روبرو خواهد شد. این همان مسیری است که کشور برزیل با بر سرکارآمدن راست ترین و مرتجع ترین بخش اپوزسیون در آن وارد شده است.

سوم) رقابت ابرقدرتها بر سر نفوذ در قاره آمریکا: دولت آمریکا، کشورهای آمریکای مرکزی و جنوبی را حیاط خلوت خود میداند. از اینرو سالهاست با هرگونه استقلال طلبی دولت ها و مردم کشورهای این بخش از قاره آمریکا به مقابله برخاسته است. کودتای خونین شیلی و به قدرت رساندن پینوشه جنایتکار در مقابل دولت مستقل آلنده، فقط یک نمونه از عواقب این تسلط طلبی است. دولت آمریکا اعلام کرده است که حتی گزینه نظامی را برای دخالت در ونزوئلا منتفی نمیداند. از سوی دیگر روسیه در مورد هرنوع دخالت نظامی آمریکا به این دولت هشدار داده است. به نوشته روزنامه گاردین چاپ لندن، روسیه ماه گذشته دو فروند بمب افکن با قابلیت هسته‌ای را به ونزوئلا تحویل داده است.

دولت چین نیز که در سالهای اخیر به سرمایه گذاریهای کلانی در آمریکای لاتین دست زده است، در این کشمکش در کنار روسیه قرار گرفته است. این وضعیت در کنار حمایت ارتش از مادورو، ونزوئلا را به یک بشکه باروت تبدیل کرده است. بدون شک ابعاد رویدادهای نامطلوب احتمالی از محدوده این کشور فراتر خواهد رفت. این شرایط آبستن حوادث خطرناکی است که رویدداهای فاجعه بار خاورمیانه و جنگهای نیابتی در این منطقه را به یاد می آورد.

اما عملی ترین راه برون رفت فوری از این وضعیت خطرناک در شرایط کنونی شاید آن راه حلی باشد که در بیانیه جمع کثیری از روشنفکران سرشناس چپ جهان که در راس آنها نوام چامسکی قرار دارد بیان شده است. در بخشهائی از این بیانیه آمده است :

“اگر دولت ترامپ و متحدانش پیگیری مسیر بی پروا و بی ملاحظه خود را در ونزوئلا ادامه دهند، خونریزی، آشوب و بی ثباتی محتمل ترین نتیجه آن خواهد بود. هیچ جناحی در ونزوئلا نمی‌تواند به سادگی دیگری را شکست دهد. به عنوان نمونه، ارتش ونزوئلا دستکم ۲٣۵ هزار عضو خط مقدمی دارد و دست کم از یک میلیون و ششصد هزار نیروی شبه نظامی برخوردار است. بسیاری از این افراد خواهند جنگید. دولت ایالات متحده باید دخالت در سیاست داخلی ونزوئلا را، به ویژه به هدف سرنگونی دولت این کشور متوقف کند. اقدام‌های دولتِ ترامپ و متحدانش در این نیمکره تقریباً به طور یقین شرایط ونزوئلا را وخیم تر می کنند، که به رنج غیرضروری انسان‌ها، خشونت و بی ثباتی منتهی خواهد شد.”

در پایان بیانیه آمده است:

“این بازیگران بین‌المللی به جای دخالت کردن، باید از مذاکره بین دولت ونزوئلا و اپوزیسیون آن پشتیبانی کنند تا به این کشور اجازه دهند سرانجام از بحران سیاسی و اقتصادی سر بلند کند.”

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)