کارشناسان مسائل انرژی معتقدند که آمارهای موجود در مورد میزان حجم ذخایر انرژی در دریای خزر تا حدی اغراق آمیز به نظر می رسد و مقصد جذابی را برای جذب سرمایه گذاری خارجی در بخش صنعت نفت و گاز جمهوری های تازه استقلال از شوروی سابق بوجود می آورد. اما باید در نظر داشت که دریای خزر در چهارراه بازار مصرف انرژی جهان قرار دارد و در تجزیه و تحلیلهای مربوط به سیاست انرژی، همگرایی بازار انرژی رابطه نزدیکی با امنیت انرژی، توسعه پایدار و جذب سرمایه گذاری دارند، از این رو قدرت های بزرگ صنعتی در مناطقی که دارای منابع استراتژیک انرژی باشد دائما در حال تنش و درگیری هستند.
در بین کشورهای ساحلی دریای خزر، قزاقستان علاقمند به تقویت رشد اقتصادی اش با اتحادیه اروپاست. این کشور تکنولوژی بالا از اروپا وارد می کند و به طور مشخص اروپا هم وارد کننده مواد خام صنعتی از آن کشور است. برای قزاقستان نزدیک شدن به غرب فرصت خوبی در حوزه اقتصادی اش بوجود آورده است.
از طرف دیگر جمهوری آذربایجان علاقه زیادی به حضور بازیگران فرامنطقه ای در منطقه خزر دارد و یکی از دلایل نزدیکی سیاسی این کشور به امریکا و ناتو فشار بر شرکتهای نفت و گاز روسیه می تواند باشد. کمک امریکا به جمهوری آذربایجان با هدف حمایت از بخش غیردولتی در مسائل اقتصادی، تقویت همکاری نیروی های مسلح با ناتو افزایش امنیت مرزهای دریایی، تقویت توانایی کشور برای مبارزه با تروریسم و مواد مخدر و قاچاق و دیگر جرایم فراملی صورت می گیرد. جمهوری آذربایجان به حفظ روابط پایدار با همسایگانش برای ایجاد همکاری پایدار توسعه اقتصادی می کوشد از این رو این کشور به ترکیه و گرجستان دو کشوری که دارای گرایشات غربی هستند به جهت احداث خطوط لوله انرژی توجه خاص دارد. سال ۲۰۱۳ سال سرنوشت ساز در روابط دو جانبه بین اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان بود چرا که همکاری استراتژیک انرژی در میدان گازی شاه دنیز باعث تقویت روابط بین آنها شد. این درحالیست که همکاری در کنسرسیوم شاه دنیز یک گام مثبت استراتژیک در زمینه امنیت انرژی اروپا محسوب میشود. در حالیکه آذربایجان رابطه نزدیک با ناتو و اتحادیه اروپا برقرار کرده است، ترکمنستان خواهان روابط بهتر با روسیه و شرق از جمله چین است چراکه ترکمنستان وابسته به خطوط انتقال انرژی روسیه برای صادرات گاز طبیعی است و اختلاف ترکمنستان و آذربایجان بر سر حوزه نفتی سردار باعث شد تا ترکمنستان به روسیه نزدیک تر شود، از این رو ترکمنستان روسیه را شریک استراتژیک خود می داند. همچنین ترکمنستان روابط خوبی با چین در جهت توسعه منابع انرژی اش برقرار کرده است و در نوامبر ۲۰۱۳ بر سر همکاری های استراتژیک در زمینه آموزش نظامی متعهد شده اند. ترکمنستان همواره حمل و نقل دریایی و ایجاد یک مرکز واحد مشترک برای مدیریت دریای خزر را از اولویت های اساسی خود در تحقق اهداف ملی اش قرار داده است.
ترکیه نیز در طی چند سال اخیر به دریای خزر توجه بیشتری دارد و این دریا و کشورهای اطراف آن را به عنوان حوزه دریایی نزدیک به خود محسوب کرده است. ترکیه معتقد است دریای خزر در دستیابی اش به آسیای میانه، نقش کلیدی دارد. همکاری ایجاد شده میان آذربایجان، قزاقستان، ازبکستان و ترکمنستان در مقابل روسیه یکی از اصول اساسی سیاست ترکیه در آسیای میانه است. در حال حاضر ترکیه در تلاش برای حضور در کشورهای ساحلی خزر و سرمایه گذاری بر روی بخش انرژی این کشورهاست. از سوی دیگر اکثر کشورهای حوزه دریای خزر عضو پیمان شانگهای هستند که تمرین های نظامی و گسترش اعضاء این سازمان چالشی برای غرب محسوب می شود. سازمان همکاری های شانگهای با توجه به توانایی های بالقوه خود می تواند در آینده بیشترین چالش را برای امریکا ایجاد کند. تشکیل سازمان همکاری های شانگهای پس از فروپاشی نظام دو قطبی بیانگر شکل گیری شرایط جدید در سطح نظام بین الملل و همچنین در اوراسیاست. روسیه و چین به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی، هند و پاکستان به عنوان دو قدرت هسته ای و ایران به عنوان یک ابرقدرت منطقه ای بالقوه که به عنوان ناظر حضور دارد، امریکا را به عنوان مهمترین قدرت جهان نسبت به حضور موثرترین قدرت های قرن۲۱ در این سازمان بسیار حساس کرده است.
از دیگر علل حضور قدرتهای فرامنطقه ای در کشورهای حاشیه دریای خزر، ضعف سیستم سیاسی و امنیتی در جمهوری های تازه استقلال یافته از شوروی سابق است بطوریکه این کشورها سعی دارند با حضور قدرتهای فرامنطقه ای مانند آمریکا امنیت خود را تأمین کنند و در بعد اقتصادی با توجه به وابستگی اقتصادی یک سویه به روسیه و همچنین اوضاع نامساعد اقتصادی، بهبود وضعیت اقتصادی خود را در پیوند با غرب بویژه آمریکا جستجو کنند. آشکار است که کشورهای ساحلی خزر به همراه ازبکستان، ارمنستان،گرجستان و ترکیه بدلیل نقش مهم اقتصادی، سیاسی و استراتژیک از نظر ذخایر و ترانزیت انرژی مورد علاقه و حمایت امریکا قرار دارند.
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر میکنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و میخواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.