قدرت در خانواده ایرانی و مشارکت اجتماعی

کارگروه جامعه ‏شناسی خانواده انجمن جامعه‏ شناسی ایران هر هفته در جلسه ای به بررسی موضوعات حوزه زنان می پردازد.

عصر دوشنبه ۷ اسفند در انجمن جامعه شناسی ایران، جلسه ای با حضور دکتر باقر ساروخانی و شیوا صادقی پور برگزار شد.

به گزارش خبرنگار مهرخانه، در این جلسه که به همت کارگروه جامعه ‏شناسی خانواده انجمن جامعه‏ شناسی ایران صورت گرفت، شیوا صادقی پور به ارائه پایان نامه دکتری خود با موضوع «قدرت در خانواده ایرانی و مشارکت اجتماعی» پرداخت.

در ابتدا صادقی پور رابطه نوع توزیع قدرت در خانواده ایرانی و مشارکت اجتماعی افراد خانواده را مورد بررسی قرار داد و خانواده را از لحاظ توزیع قدرت به چهار نوع خانواده سنتی، برابر، اضطراری و تفردی تقسیم کرد.
وی مؤلفه های مشارکت در خانواده را که درپژوهش خود مورد ارزیابی قرار داده بود، «تصمیم گیری» و «انجام امور» دانست و گفت: مشارکت یک کنش ایجابی است و فرد باید مشارکت را آموخته باشد و نسبت به آن احساس مثبتی داشته باشد.

وجدان جمعی، وجود احساس مثبت در فرد نسبت به سایر افراد، وجود احساس اثربخشی و…؛ عوامل مؤثر بر مشارکت
صادقی پور عوامل مؤثر بر مشارکت را طبق نظریه های مختلف، وجدان جمعی، وجود احساس مثبت در فرد نسبت به سایر افراد، وجود احساس اثربخشی، هنجارمند بودن محیط، وجود و استعداد و توانمندی های فردی و احساس مثبت فرد نسبت به مشارکت عنوان کرد.

وی افزود: خانواده برابر یا خانواده دموکرات، خانواده ای است که توزیع قدرت در آن متوازن و رفتار افراد به صورت مشارکت حداکثری است. در خانواده سنتی قدرت در اختیار مرد است و مشارکت افراد خانواده در مؤلفه انجام امور، بالا و در تصمیم گیری، پایین است. در خانواده اضطراری توازن قدرت حداقلی است و مشارکت در تصمیم گیری، پایین و در انجام امور، تا حدودی جریان دارد و در خانواده تفردی قدرت متوازن و مشارکت پایین است.
نظریه های ارائه شده درباره قدرت در خانواده در پژوهش صادقی پور، نظریات کارکردگرایی ساختاری، تضاد، چشم انداز فمینیسم و منابع بوده است.

در کنار میزان قدرت، استراتژی اعمال قدرت نیز مهم است
وی طبق نظریه راون، شش پایه قدرتی در خانواده را اجبار، پاداش، تخصص، هنجاری، مرجع و اطلاعاتی عنوان کرد و افزود: در کنار میزان قدرت، استراتژی اعمال قدرت نیز مهم است که به دو صورت نرم و سخت اعمال می شود.

این محقق، جامعه پذیری مشارکت، اعمال قدرت و ابراز احساسات را سه خرده ساختار آموزشی خانواده در زمینه مشارکت اجتماعی دانست و گفت: در این پژوهش نظریات ایده محور، ساختاری و روانشناختی مورد بررسی قرار گرفته اند.

وی به بحث احساسات در خانواده اشاره کرد و افزود: جامعه شناسی احساسات حوزه جدید در جامعه شناسی است.
صادقی پور سه نظریه در رابطه با احساسات و مشارکت در پژوهش خود مطرح کرده است؛ قدرت- پایگاه، احساسات و مشارکت(نظریه کمپر)؛ مبادلات اجتماعی، ‌احساسات و مشارکت(نظریه لاولر)؛ تأیید احساسات و مشارکت(نظریه ترنر).

وی گفت: نظریه کمپر بر این فرض واقف است که فرد قدرتمند احساس مثبتی نسبت به خود و دیگران دارد و وقتی قدرت را از دست می دهد، احساس شرم نسبت به خود و خشم به دیگران پیدا می کند. نظریه لاولر از تجاربی می گوید که افراد در جریان مبادلات اجتماعی به دست می آورند و صرفاً این تجارب وابسته به قدرت نیست و نظریه ترنر قائل به این مسئله است که زمانی که انتظارات افراد تأیید می شود، آنها احساسات مثبتی را تجربه می کنند.

خودتنظیمی، هم سازی و همکاری؛ ابعاد جامعه پذیری مشارکتی
وی ابعاد جامعه پذیری مشارکتی را براساس پژوهش کلر هاس؛ خودتنظیمی، هم سازی و همکاری عنوان کرده و خلاقیت را به عنوان بعدی دیگر در پژوهش خود مورد بررسی قرار داده است.
روش صادقی پور در این پژوهش منطق فازی، گونه شناسی و مدل های هوشمند عنوان شد.

وی گونه های آرمانی کنش مشارکتی را در سطح خرد به چهار مدل تقسیم کرد: کنش مشارکتی خودانگیخته، کنش غیرمشارکتی، کنش مشارکتی برانگیخته و کنش مشارکتی اجباری. وی در خانواده برابر مشارکت را از نوع خود انگیخته، در خانواده سنتی از نوع برانگیخته، در خانواده تفردی از نوع غیرمشارکتی و در خانواده اضطراری از نوع اجباری دانست.
نیز جامعه آماری این پژوهش، مادران، پدران و فرزندان خانواده در سطح شهر تهران بوده است.

مادران؛ معماران مشارکت اجتماعی
سپس دکتر ساروخانی در ادامه مباحث مطرح شده توسط شیوا صادقی پور عنوان کرد: خانواده در زمینه جامعه پذیری مشارکتی، بعد استراتژیک دارد و افراد مشارکت را از تربیت در خانواده می آموزند و این مهم، نیازمند بلوغ ذهنی و فرهنگ است.

وی مادران را معماران مشارکت اجتماعی دانست و افزود: مدل آرمانی مشارکت در خانواده، مدل مشارکت خودانگیخته و خوداندیشه است که در خانواده رخ می دهد.

لازم به ذکر است در انتهای این نشست کتاب «اینترنت، جهانی شدن و هویت فرهنگی جوانان در ایران؛ چالش ها و فرصت ها» رونمایی شد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)