آغاز قیام دلیران تنگستان به سرداری رئیسعلی دلواری

رئیسعلی دلواری و قیام دلیران تنگستانی‌ در تاریخ ایران برگ زرینی از مبارزات ضداستعماری مردم جنوب بود که وطن‌پرستی را برای همیشه جاودانه کرد و در تاریخ ایران ماندگار شد.

بیوگرافی رئیسعلی دلواری

رئیسعلی فرزند زائر‌محمد و شهین، در دهستان دلوار از توابع بوشهر به دنیا آمد. او در عصر مشروطیت، جوانی ۳۰ساله، بلند همت، شجاع، در صدق و صفا کم مانند و در حب وطن و توکل به خدا، ضرب المثل بود.

ایستادگی رئیسعلی دلواری در مقابل اشغال‌گران

بعد از این که بواسطه بی‌کفایتی دولت قاجار، قوای اشغالگر انگلیس در سال ۱۲۹۴ جنوب ایران را به تصرف خود درآوردند، رئیسعلی دلواری دلیرمرد جنوب، در مقابل هجوم انگلیسی‌ها به بوشهر، همراه با یاران و همرزمانش ایستاد و مقاومتی جسورانه و هوشمندانه داشت و درس بزرگی به استعمار و استکبار داد که هیچ‌گاه نباید فراموش کنند.

حمله انگلیس به ایران و آغاز مقاومت توسط رئیسعلی دلواری

متجاوزان انگلیسی در اوضاع نابسامان جنگ جهانی اول، اقدام به حمله به بنادر جنوبی ایران کردند و در حالی که در زمان غارت دیگر سرزمین‌ها مقاومتی را در مقابل خود نمی‌دیدند، دست به غارت و چپاول و استعمار این کشور‌ها می‌زدند. پس از اشغال بوشهر، نیرو‌های انگلیسی قصد تصرف دلوار را کردند. محلی که پیش از آن، چند بار سربازان انگلیسی به آنجا یورش برده و هر بار طعم تلخ شکست را چشیده بودند.

رئیسعلی دلواری سران ایلات و عشایر را متحد می‌کند

رئیسعلی سواره و پیاده خاک تنگستان و دشتی را پیمود و سران ایلات و عشایر را در مقابل انگلیسی‌ها با هم متحد کرد. حفاظت از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از نفوذ قوای بیگانه به درون سرزمین ایران، دفاع از استقلال وطن و جلوگیری از غارت سرمایه‌های ملی در کرانه خلیج فارس از اهداف قیام رئیسعلی بود.

شروع قیام رئیسعلی دلواری

در یکی از شبیخونها به رهبری رئیسعلی در بوشهر، چند سرباز هندی و سرگرد اولیفانت و سروان رنکینگ انگلیسی کشته شدند. انگلیسیها به همین بهانه، بندر بوشهر را تصرف کردند و در اولین اقدام، چهارده تن از مخالفانشان و نیز موقّرالدوله را در بوشهر بازداشت و سپس به هندوستان تبعید کردند. بدنبال آن روی تمبرهای پست ایران، عبارت «بوشهر در تصرف انگلیس» را چاپ نمودند.

دو روز بعد چند ناو و تعدادی پیاده نظام به دلوار، از اصلیترین کانونهای مقاومت و مقر رئیسعلی حمله کردند. به رغم بمباران شدید دلوار و نخلستان آن، انگلیسیها با مقاومت سرسختانه تنگستانیها روبرو شدند و با وجود برتری نظامی، با دادن ده‌ها کشته و زخمی مجبور به عقب نشینی به بندر بوشهر گردیدند. [در گذر تاریخ: – قیام تنگستان]

خیانت به رئیسعلی و مرگ او

جنگ میان رئیسعلی و یارانش با انگلیسی‌ها به اوج خود رسیده بود. انگلیسی‌ها که با تطمیع و تهدید نتوانستند این سردار جوان، اما مومن و شجاع را با خود همراه کنند برای از پای درآوردن او با توطئه یکی از خیانت پیشگان داخلی را فریفته و او را به مقابله با رئیسعلی فرستادند.

رئیسعلی دلواری که با یاران خود با تدارک حمله‌ای سنگین قصد شبیخون به بوشهر و تهاجم علیه انگلیسی‌ها را داشتند در منطقه تنگک صفر در حومه بوشهر به تیر غلامحسین نامی از خائنان داخلی از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و به شهادت رسید.

قیام تنگستان و پایان آن

اشغال بوشهر و حمله به دلوار و کشته شدن رئیسعلی، موجب گسترش حملات تنگستانی ها شد. [دلیران تنگستان کانونهای کوچک در پیروزی های بزرگ]

تنگستانی ها در مقام انتقام بر‌آمدند. ولی در نبردی سرنوشت ساز در منطقه کوه کُزی شکست خوردند و خالوحسین دشتی (بُرد خونی)، متحد رئیسعلی، به اسارت انگلیسی ها در آمد.

زایر خضرخان با تعدادی از نیروهای وفادار تنگستانی خود، در کوه‌های اطراف اهرم مخفی شد و به درگیری با انگلیسی‌ها ادامه داد. شیخ حسین چاه کوتاهی نیز به جنگ با نیروهای خارجی پرداخت.

پلیس جنوب ایران، با همکاری برخی عناصر محلی، تنگستانی ها را قلع و قمع کرد و شیخ حسین‌خان چاه کوتاهی به همراه پسرش شیخ خزعل از پا در آمد. زایرخضرخان نیز چند سال بعد به همراه فرزندش، سام خان، کشته شد و بدینگونه بزرگترین قیام تنگستانی‌ها به پایان رسید.

بخشی از سوگندنامه رئیسعلی دلواری

در سوگندنامه رئیسعلی دلواری رهبر قیام جنوب علیه نیرو‌های انگلیسی آمده است؛ «ای کلام‌اللّه گفتار مرا شاهد باش من به تو سوگند یاد می‌کنم که اگر انگلیسی‌ها بخواهند بوشهر را تصرف کنند و به خاک وطن من تجاوز کنند، در مقام مدافعه برآیم و تا آخرین قطره خون من بر زمین نریخته است، دست از جنگ و ستیز با آنان نکشم و اگر غیر از این رفتار کنم، در شمار منکرین و کافرین به تو باشم و خدا و رسول از من بیزار شوند».