خاطرات و سنت‌های تابستانی «جشن تیرگان»

شهرزاد / رادیو کوچه

در ایران باستان جشن‌های فراوانی برگزار می‌شده، که هر کدام دلیلی و مناسبتی داشته است.
ولی عمده این جشن‌ها مربوط می‌شده است به طبیعت و یا تغییرات فصلی، که گاه در مراسم و آیین‌های مذهبی گره می‌خورده. در واقع ریشه بسیاری از ادیان اولیه و باستانی در اتفاقات و تحولات طبیعت بوده است.
فایل صوتی را از اینجا بشنوید

فایل را از این جا دانلود کنید
«جشن تیرگان» در منابعی به جشنی برای برداشت محصول یا همان گندم تعبیر شده و در برخی دیگر از منابع گفته شده که این جشن، نوعی خوش‌آمدگویی به شروع فصل تابستان بوده است.
«بهار مختاریان» اعتقاد دارد که جشن تیرگان در اصل جشن انقلاب تابستانی در اول تیرماه بوده است. آن‌چه که اکنون در «فراهان» بازمانده است.
بنابر تقویم یک‌پارچه ادیان ایران، این جشن در روز دهم تیرماه در گاه‌شمار کنونی ایران قرار دارد.

هم‌چنین در این جشن مانند بسیاری از مراسم‌ها و آیین‌های ایرانی به عنصر «آب» به عنوان مظهر و نشانه پاکی اهمیت بسیاری داده شده است. به طوری‌که همیشه این جشن در کنار آب برگزار می‌شده و مراسم آب پاشی هم جزیی از آن بوده.
در روایتی دیگر جشن تیرگان به موضوع «آرش کمانگیر» ربط داده شده و گفته می‌شود که این جشن در واقع از پس از روزی ایجاد شده که آرش توانست با رها کردن تیر از کمان از بلندای کوه «دماوند»، تیر را به ساحل «رود جیحون» فرستد، و به این شکل مرز «توران» و ایران را تعیین کرد و البته در این راه جانش را از دست داد.
«ابوریحان بیرونی» در «التفهیم» آورده است :

یک سبب تیراندازی آرش برای مرز ایران و توران بود که : کمان را تا بنا گوش خود کشید و خود پاره پاره شد. و تیر از «کوه رویان» به اقصای «خراسان» که میان «فرغانه» و تخارستان است، به درخت گردوی بزرگی فرود آمد به مسافت هزار فرسنگ و مردم آن روز را عید گرفـتـند و چون در وقت محاصره کار بر «منوچهر» و ایرانیان سخت و دشوار شده بود، بقسمی که دیگر به آرد کردن گندم و پختن نان نمی‌رسیدند، گندم و میوه کال می‌پخـتـند. بدین جهت شکستن ظرف‌ها و پختن میوه کال و گندم در این روز رسم شد…..
وجود این تعداد جشن اگر چه آیینی، به صراحت این پیام را به ما می‌دهد که مردمان ایران، در گذشته‌های دور از هر فرصتی برای دور هم بودن و خوشی به هر بهانه‌ای بهره می‌بردند. باشد که روزی شاد زندگی کردن رسم همه مردمان جهان باشد.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)