خاتمی: دانشگاه باید خودش مدیرش را انتخاب کند

سید محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین ایران ابراز امیدوارى کرد که نشست استیضاح فرجىِ دانا به تشویق او بینجامد؛ او گفت که وزارت علوم به وعده‌های روحانی در انتخابات خوب عمل کرده و این قابل تشویق است و نه تحت فشار قرار گرفتن.

آقاى خاتمى که در جمع اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشگاه تهران سخن مى گفت تاکید کرد: جریانها، نهادها، گروهها، دولت و احزاب نیستند که تعیین کننده تکلیف فعالیتهای دانشگاه هستند؛ دانشگاه باید خودش تصمیم بگیرد و مدیرش را خود انتخاب کند.

رئیس دولتِ اصلاحات همچنین فرجى دانا را دانشمند و مدیرى موفق توصیف کرد که توانسته به فراهم کردن آزاد اندیشى و فضای فعالیت آزاد و امن سیاسی در دانشگاه کمک کند.

آنچه در پى مى آید گزیده ى سخنان خاتمى است که در وبسایت او منتشر شده است:

مریم میرزاخانی؛ متعلق به کل ملت ایران

از حادثه مهمی که به نحوی مربوط به دانشگاه و جامعه دانشگاهی است و در درجه دوم متعلق به کل ملت ایران است یاد کنم و آن موفقیت یک خانم ایرانی خانم دکتر مریم میرزاخانی در آمریکا و به دست آوردن معتبرترین جایزه و مدال و کسب موقعیت و منصب در عرصه ریاضی است…

 اینها سرمایه هایی کشور هستند. خانم دکتر میرزاخانی جدای از ریشه نیست. ریشه اش در ایران است در هر حال سرمایه گذاری ای است که ملت ایران کرده است و حال این سرمایه رشد کرده و به اینجا رسیده است. و این سرمایه بزرگ معنوی متعلق به ایران است من به شدت توصیه ام به همه اندیشمندان، مدیران شخصیتهای برجسته ایرانی که در خارج هستند این است که شما متعلق به ایران هستید و باید حتما به فکر ایران باشید و بتوانید آنچه را که به دست آورده اید و خدا به شما داده به نحوی از آن استفاده کنید که این ملت هم بهره ببرد. اما این سوال مطرح می شود که آیا زمینه را برای بهره گیری از این سرمایه ها فراهم کرده ایم. چرا باید اندیشمندان و دانشمندان ما به بیرون بروند یا ظرفیت و زمینه فعالیت آنها نیست یا فضاهایی ایجاد می شود که آنها احساس می کنند در آن فضا نمی توانند فعالیت کنند. هم امکانات مادی برای آنان در بیرون بیشتر است هم زمینه های فعالیتهای فکری برایشان در ایران فراهم نیست، معلوم است استنفورد و به طور کلی کشوری مثل آمریکا از نظر ظرفیتهای علمی و فنی در یک موقعیتی است که دانشمند و محقق احساس می کند که در دریاست و می تواند فعالیت کند ما خیلی فاصله داریم تا آنجا و محیط های دانشگاهی ما فاصله زیادی با آنها دارد. شاید این طور تصور بشود که ظرفیت جذب این نیروهای نخبه را نداریم باشد، ولی صحبت من این است که این شخصیت ها خودشان باید ظرفیت سازی کنند. یعنی اگر اینها در خدمت این کشور و نظام علمی این کشور باشند خود اینها ظرفیت ساز هستند و ظرفیت ایجاد می شود مگر جز این است که به وسیله اندیشمندان و متفکران ظرفیت و توسعه پدید می آید.

وظیفه حکومت در بازگشت نخبگان

اگر آنها به اینجا بیایند ظرفیتهای اینجا بالا می آید و برای فعالیت خود اینها و فرزندان اینها آماده تر می شود ولی مسأله این است که بالاخره زمینه هایش را دولت، ملت و نظام باید فراهم کنند. وقتی که زمینه ای نباشد قطعاً آنها نخواهند آمد. اگر زمینه اش باشد خود به خود این نیروها خواهند آمد، منظورم آمدن فیزیکی نیست ممکن است اینها در خارج باشند در جایی دیگر باشند ولی توجهشان به اینجا باشد. مثلا فرض کنید پروفسور عبدالسلام برنده جایزه علمی نوبل پاکستانی است دغدغه جهان سوم را داشت مرکزی را در ایتالیا درست کردند به نام مرکز علوم پایه برای جهان سوم. جذب می کند نیروها را این مراکز را می توانیم در ایران هم ایجاد کنیم. در جای دیگر هم ایجاد کنیم نگاه آن هم به ارتقاء و بالا بردن سطح علمی و اجتماعی و سیاسی و فکری و تکنیکی ایران باشد. دولت باید برنامه داشته باشد و زمینه سازی کند. ملت هم باید کمک کند. باید فضای مناسب ایجاد شود. فضایی که در آن این نهادها رشد کند و در نتیجه اندیشمندان ما و دانشمندان ما بدانند که این زمینه فراهم است بیایند فداکاری کنند گذشت هم داشته باشند با همه امکاناتی که آنجا دارند بیایند اینجا کار کنند یا لااقل از دور بتوانند بهره فکری و علمی خود را به اینجا بدهند اینجا ما وارد می شویم به سیاستهایی که دولت می تواند داشته باشد نظام می تواند داشته باشد در عرصه مسائل دانشگاهی و علمی.

استیضاح وزیر علوم

این روزها یکی از مسائل مطرح سیاسی اتفاقا همین مساله است مساله استیضاح وزیر علوم و تحقیقات و فن آوری جناب آقای دکتر فرجی دانا.

آقای فرجی دانا کیست؟ یک دانشمند، یک فرزند ایران که در سطح بالایی دانش را کسب کرده و آمده به ایران برای خدمت. آقای فرجی دانا هم می توانست مثل خیلی از کسان دیگر در خارج بماند و امکانات فراوانی داشته باشد هم رشته اش هم تحصیلاتش هم جایگاه علمی اش. آمده به ایران چون دل بسته به اینجاست و نه تنها به عنوان یک استاد عالم به عنوان یک مدیر هم موفق بوده است و اتفاقا توفیق افرادی نظیر فرجی دانا این است که همان محیط را می خواهند فراهم کنند که میرزاخانی ها از آن بیرون بیایند یا میرزاخانی ها بتوانند به اینجا بیایند و در خدمت توسعه علم و دانش و کشور قرار بگیرند. آقای دکتر فرجی دانا انسانی است که حتما گرایش سیاسی دارد اصول دارد معیار دارد، فکر دارد اما به عنوان یک مدیر برجسته آموزش عالی بنده شهادت می دهم که به هیچ وجه اعمال گرایشهای سیاسی خودش را در اینجا نمی کند.

دانشگاه باید خودش تصمیم بگیرد

 دانشگاه سیاسی است باید هم سیاسی باشد حتما باید سیاسی باشد و اتفاقا مدیر آموزش عالی باید فضای فعالیت آزاد و امن سیاسی در دانشگاه را فراهم بیاورد. هم آزاداندیشی را و هم فعالیتها و نگاه کردن به مسائل اجتماعی و مسائل دیگری که هست چه کسی شایسته تر از استادها و دانشجویان ما که دغدغه مسائل کشور را داشته باشند. نقد کنند، صحبت کنند، راه حل ارائه دهند این یعنی فضای سیاسی. اما دانشگاه برتر از این است که کسی از بیرون برایش تصمیم بگیرد. جریانها، نهادها، گروهها، دولت، احزاب. آن ها نیستند که تعیین کننده تکلیف فعالیتهای دانشگاه هستند دانشگاه باید خودش تصمیم بگیرد. استاد ما، دانشجویان ما تحت لوای تشکلهای مستقل و دلسوز کارشان را انجام بدهند فقط هم انجمن اسلامی نیست. هر تشکلی که بخواهد خدمت کند، فکر را رشد بدهد، بحث کند، صحبت کند، باید بتواند فعالیت کند، این یعنی استقلال. جلوگیری از دخالت و تعیین تکلیف دانشگاه از بیرون دانشگاه این یعنی استقلال و اتفاقا اینکه سرنوشت دانشگاهها، جریانها و گروهها را به دست جریاناتی در بیرون قرار دهیم این یعنی سیاست زدگی غلط. استقلال دانشگاه یعنی ایجاد زمینه ای برای فضای امن و فعالیتهای فکری و اجتماعی در درون دانشگاه و با تصمیم گیری خود دانشجویان و دانشگاهیان. استقلال دانشگاه یعنی مدیریت دانشگاه به دست خود دانشگاهیان باشد حتی دولت مدیریتی را امضاء کند که دانشگاه می پذیرد این یک افتخار است. این ایجاد فضایی می کند که می تواند در درون آن علم رشد کند و توسعه پدید آید و عالمان ما و محققان ما دلگرم شوند که بیایند کار انجام دهند. این کاری است که شده مدیریت دانشگاه باید مدیریت دانشگاهی باشد.

تجربه دولت اصلاحات

در زمانی که ما بودیم یکی از کارهای بزرگی که کردیم تقویت هیات امناء دانشگاه آن هم نه با دیدگاه سیاسی. واقعا کسانی که هم به لحاظ علمی و هم عملی و هم از نظر مسائل اقتصادی دغدغه دانشگاه را داشتند و دلشان می سوخت آنها بودند بسیاری از تصمیم گیریها را ما در اختیار آنها قرار داده بودیم توزیع بودجه و کارهای دیگر. یا انتخابی کردن مدیریتهای دانشگاه این یک افتخار برای دانشگاه است. تازه هنوز که انتخابی کامل نیست. آنها می نشینند نظرخواهی می کنند چند نفر را در اختیار وزیر می گذارند وزیر هم یکی از آنها را معرفی می کند یک تشکیلات دیگری رأی می دهد و رییس انتخاب می شود. بنده معتقدم دانشگاههای ما به آن حدی از رشد رسیده اند که بتوانند خودشان مدیر تعیین کنند ولی خب حالا ما فاصله داریم تا آنجا شاید هم مسائل امنیتی، سیاسی ایجاب کند که اینطور نباشد. ولی اینکه ما برویم از خود دانشگاهی نظرخواهی کنیم که چه کار می خواهی بکنی این یک کار بزرگی است و حرکت به سوی استقلال دانشگاه است و دغدغه فضای علمی دانشگاه را داشتن یعنی این که تعیین کننده مسائل و جلوگیریها و اجازه دادن ها، ملاحظات سیاسی خاص نباشد بلکه همواره دغدغه این باشد که دانشگاه به لحاظ علمی رشد کند و فضای رشد علم باشد.

احترام استاد و دانشجو

 نکته دیگر اینکه استاد محترم باشد دانشجو هم محترم باشد سیاست زدگی یعنی اینکه امتیازاتی که در دانشگاهها هست با ملاحظات سیاسی تقسیم شود اگر بورس است باید فقط شایستگی های علمی و البته اخلاقی باشد و نه ملاحظات خاص سیاسی و جریانی در آن باشد. آن سیاست زدگی است استقلال دانشگاه فضای علمی دانشگاه این که گزینش به عنوان یک مجازات برای دانشجو نباشد که اگر ما نپسندیم یک کسی را با اعمال گزینش بخواهیم محروم کنیم و یا کار دیگری انجام دهیم. البته باید انسانهای شایسته ای انتخاب شوند ولی شایسته باشند شایسته سالاری در آنجا باشد کسی که تحصیلات تکمیلی انجام می دهد در درجه اول باید از نظر علمی و استانداردهای لازم صلاحیت ها را داشته باشد. هر روش دیگری بخواهد اعمال شود این بد است. اعمال ملاحظات نادرست چه از طرف اصلاح طلبان چه از طرف اصولگرایان نتیجه بدی به بار خواهد آورد. ملاحظه دانشگاه رشد علم، رشد دانش باز بودن فضای آزاد و امن و البته تقویت جریاناتی که به مصالح ملی توجه دارند به سرنوشت کشور توجه دارند باید باشد. من معتقدم که کسانی مثل جناب آقای فرجی دانا این دغدغه را دارند. این که چقدر موفق بوده اند ما معتقدیم اینقدر مشکلات زیاد است که ما نمی توانیم توقع داشته باشیم که همه مسائل یک شبه حل شود ولی بنده اعتراف می کنم از جمله جاهایی که توفیق خوب داشته که تأمین بکند وعده هایی که جناب آقای روحانی داده اند و ملت به آن رأی داده است رویکردی که این دولت داشته در آموزش عالی و محیط های دانشگاهی است. این قابل تشویق است و نه تحت فشار قرار گرفتن.

اکثریت چه مى خواهد؟

امروز ببینید چه کسانی تایید می کنند سیاستهای موجود در وزارت علوم و فعالیتهایش را و چه کسانی تقبیح می کنند. عمده دانشگاهیان ، نمی خواهم بگویم فقط دانشگاهیان با گرایشهای خاص سیاسی اصلاح طلبی یا غیر اصلاح طلبی یا کس دیگر، نخبگان دانشگاهی استادانی که اصلا هیچگونه وابستگی هم به جریانات ندارند و مجموعه دانشجویان راضی اند. منظورم از مجموعه اکثریت قریب به اتفاق است. ممکن است دانشجویان یا استادانی باشند که وابسته به جریانات خاصی باشند حال آقای فرجی دانا را نمی پسندند آنها راضی نباشند ولی آنها در اقلیت محض اند. شما به محض اینکه اعلام می کنید چه کسانی حمایت می کنند در ظرف چند ساعت چند هزار نفر از استاد و دانشجو تآییدیه خود را اعلام می کنند اگر ما واقعا رضایت مردم و رضایت بخشهایمان مورد توجه است این رضایت مردم است و ما باید مطابق رضایت مردم و بالاتر از آن مصالح کشور و مصالح علم تصمیم بگیریم امیدوارم تصمیم درستی گرفته شود.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)