کوردها تجزیه طلب یا قربانی تجزیه ؟ بخش دوم «امید طاهری»

کوردستان و کورد قبل از مهاجرت آریایی ها
بنا بر برخی منابع سه موج مهاجرت بزرگ باستانی از شمال رخ داده است و شامل
۱ – ازیانیک قبل از هزاره چهارم پیش از میلاد
۲ – هندواروپایی در حدود هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد
۳ – اریایی ها از هزاره دوم پیش از میلاد می باشند.
از هزاره ی سوم پیش از میلاد در اسناد تاریخی با نام کوردها روبرو می شویم ، یکی از این مدارک کتیبە ی سولگی (سۆلگی) مربوط بە پادشاه اوور است کە ۴۳۰۰ سال قدمت دارد و در دو سنگ نوشته ی سومری هم (۲۰۰۰ پ.م) ، از سرزمین کاردا یاد شده است.
بنا بە گفته ی تاریخ زکی ،اقوام گوتی ، لولوبی، کاسی و سوباری اولین پدیدآورندگان منظومه زاگروس هستند و بنابر این اساس باید تمدن های بعدی مانند عیلام و سومر را هم از زیر شاخه های همین اقوام دانست. زیرا آنها نیز از نژاد سفید بوده اند ، در یک منطقه زیسته اند و تشابهات بسیاری در آیین ، رسومات ، ریشه کلمات و زبانشان وجود دارد.

سومریان

سومریان از اقوام باستانی ساکن در میانرودان (مزوپتامیا) و شمال خلیج فارس بودند و تمدنی درخشان را بنا نهادند. در حدود ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پ.م نخستین نمونه خط میخی را مکتوب کردند و دارای شهرهایی مستقل بودند. این سرزمین را شنیار – شنعار و شانیه ر نیز می نامیدند و اور، اوروک ، لاگاش، کیش و نیبپور و .. برخی از شهرهای سومر بود.
حکومت آنها در حدود ۳۰۰۰ ق .م . تشکیل شد ، اما در هزاره ٔ دوم (۲۱۱۵ ق .م .) نابود و قلمرو شان ضمیمه ٔآشور و بابل گردید.

سومریان در کتیبه های خود ، آشکارا می گویند که ، از کوههای شمال وشمال شرق( ایم کورا, ایم= شمال_شرق, کورا= کوه) به بین النهرین آمده بودند و اشاره ای آُشکار به زاگروس (کوردستان ) دارند . در کتاب تورات نیز موضوع مهاجرت سومری‌ها از جانب مشرق (کوردستان بزرگ) به سرزمین‌ شنعار( سومر) مورد تصدیق قرار گرفته است .
هنری فیلد ، ساموئل هوک ، رنه گروسته نیز غرب و شمال غربی ایران را اقامتگاه سومریان قبل ازآمدن به بین‌النهرین می دانند. رنه گروسه معتقد است ، سومریان تمدنشان را بدون شک از مردم کوهستان‌های زاگروس کسب کرده بودند.
سومرها خودشان خود را کارا کل (مردمان سیاه سر) می نامیدند و اولین کسانی بودند که نوروز را جشن می گرفتند.
تصورات دینی آنها مشابه سایر تمدن های زاگروس ، چند خدایی و با آیین اکد و آشوریان متقاوت بوده است

زبان سومری نیز با زبان هندواروپایی و سامی متفاوت و به عیلامی شبیه بوده است . دیاکونوف معتقد است «نواحی کوردستان و آتروپاتن ( ئاگربان) هم تا ۷۰۰پ.م به زبان گوتی و لولوبی ها تکلم می کرده اند و متفاوت با زبان های بازمانده امروزی بوده است». پس این احتمال وجود دارد که زبان آنها از ریشه ای مشترک بوده باشد اما با حضور مهاجران بعدی و تاسیس میدیا از بین رفته و یا متحول شده باشد. اما با این وجود تشابهات بسیاری در واژه های سومری با کوردی و اوستایی وجود دارد. به عنوان مثال:
سومری – کوردی / فارسی
نه نه – نه نه / مادر، مادر بزرگ
هوتو – هەتاو / خورشید
ئەکا – ئەکات / فعل – کردن
گەلی – گەڵو / گلو
ئادمو – ئادەم / ادم
گری – گریان / گریە
ئاسەوانی- ئەسپەوانی / اسب بانی
آنە – ئانە ، ئەو / او
زاک زاک – (زوا – زاروک) / فرزند
مِشن = مِش / مگس
گامش = گامێش / گاومیش و …

بنابراین می توان دو نظریه در مورد ریشه و نژاد آن ها بیان کرد . نخست یا آنان نیز در دسته مهاجران اولیه در ۶ تا ۷ هزار سال پبش بوده اند که به میانرودان آمدند و از خویشاوندان ساکنان زاگروس هستند و با جزو اولین دسته از انسانهای غارنشین بودند که به سمت دشت و سکونت در مناطق باز روی آوردند، متمدن شدند و بعدها به بین النهرین مهاجرت کردند.

گوتیان ؛ در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد بسیار قدرتمند بودند و سرداری از آنان به نام آ‌نتاتوم تمام ایلام را درنوردیده و این پیروزی نام او را در تاریخ ماندگار کرده است. آنها در میان دو رودخانه سیروان و ژی کوچک ، سقز و دوزخورماتو می زیسته اند و پایتختشان کرکوک بوده است. در کتیبه های آشوری از ایمتا به عنوان اولین فرمانروایی گوتیان (۲۲۳۴پ.م) در مزوپتامیا(بین النهرین) نام آورده شده است. در جنوب کرکوک نقشه ای جغرافیایی مربوط به ۲۳۰۰ سال پ.م بافت شده است که احتمالا مربوط به آن دوران است.

لولوبی ها ؛ از هزاره چهارم پیش از میلاد در مناطق کوردستان کنونی و در شمال کاسی ها ، غربی تر نسبت به گوتیان و در مناطق سلیمانیە ، شارەزوور و زهاب امروز میزیستەاند. در قرن ۲۳ قبل از میلاد در کتیبه‌ ی نارامسین از لولوبی‌ها نام برده شده است. لولوبی‌ها از کوهپایه‌های شمال دیاله تا دریاچه ارومیه را در اختیار داشتند و شهرهای مهم آنان تاندیم، سوماشتو، آشورو، الامو، کاشو، گوتو و لولوبو نام داشت. آنوبانی نی معروف‌ترین پادشاه آنها بوده و در نقش برجسته ای مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد در سرپل ذهاب تصویر او حک شده است.

ظاهر مردمان ساکن امروزی آذربایجان (آتروپاتن- بخشی از کوردستان)، با تصاویر و مجسمه‌های بجا مانده از لولوبی‌ها و گوتی‌ها مطابقت می‌نماید.بر پایه اسناد تاریخی ، گوتی ها و لوللو ها در هزاره ی سوم پیش از میلاد ، فرمانروایی سومر را فتح و حکومت خود را بنا می کنند. سپس کوهستان های زاگروس، سرزمینهای آشور،سومر و بابل را تا شمال سوریە بە تصرف درمیاورند و امپراتوری بزرگی پدید میاورند کە قریب به یک قرن و نیم حکومت می کنند.

سوباری ؛ از اقوام کهن کورد بودند که برای اولین بار نامشان در تاریخ در دست نوشتە لوگال آنی موندو آمده است و از شمال ایلام و جنوب شرقی موصل تا کوه آمانوس ، آدانا و اسکندریە در دریای سیاه (شمال کوردستان) سکونت داشتند و از بستگان نزدیک هیتی ها بودند.

کاسی ؛ در کرمانشاه و لورستان فعلی می زیسته اند و از چهارهزار سال پیش نامشان در تاریخ آمده است.
نخستین بار آنها همدان را ساختند و نام آن را آکسیان نهادند و نام دریاچه کاسپین نیز از آنان گرفته شده است. آنها در سال ۱۷۵۰ پ.م به ریاست گانداش بابل را فتح و ۵۰۰ سال بر آنها حکومت می کنند.

میتانی ؛ در هزار و پانصد سال پ.م در شمال مزوپتامیا و جنوب فلات آمنیا و از سوریه تا موصل و کرکوک سکنی داشتند

هیتی ؛ در میان اقوام شرق آناتولی معروف بوده و و در شمال کوردستان بزرگ (کوردستان ترکیه فعلی) ۱۵۰۰ سال با قدرت زیسته اند. اورالتو ، از بازماندگان هیتی ها بودند و از سال ۱۲۵۰ پ.م در شرق آناتول پیدا شدند. آنها از غرب دریاچە ارومیە ( ورمێ) تا اطراف دریاچە وان سکنی داشتند.

نایری ؛ همجوار با هیتی ها و در شمال کوردستان بزرگ ساکن بودند و از ۱۲۰۰ پ.م بر اثر درگیری با آشوریان ، نامشان در کتیبه های آشوری ذکر شده است.

ایلامی ؛ از سه تا چهار هزار سال پ.م در کنار کارون (کرخه) و مناطق جنوب لورستان ، بخشی از ایلام و بختیاری و بر اساس بخش‌بندی امروز استانهای خوزستان ، ایلام ، کهگیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی کوچک از فارس کرمانشاه ، بوشهر ، زندگی کرده اند و دامنه قلمروی آنها به کرمان و سیستان می رسید .بعدها ایلامی ها و کاسی ها در هم آمیخته و لور ، لک و بختیاری ها را به وجود می آیند. قبل از آنها در لورستان اوان ها حکمرانی کرده اند.

بسیاری از صاحبنظران و کارشناسان براین باورند که عیلام،کاسی،لولوبی،سوباری،میتانی بین سه تا چهار هزار سال پیش از میلاد از شمال تا جنوب زاگروس سکنی گزیدند.
دکتر کنتو ، محقق فرانسوی می گوید، «اگر قبول کنیم مادها ۴۰۰۰ سال پیش به زاگروس آمده باشند، باید بپذیریم کە اقوامی از همان نژاد و از مدتها قبل به آنجا مهاجرت کرده و سکنی گزیده اند، زیرا زبان اقوام گوتی،لوللو،کاسی، میتانی، نایری و سوباری هم ریشه ی هندواروپایی دارند. پس ما درمی یابیم که مدتها قبل از مهاجرت بزرگ، مردمانی از تبار آنها و از همان نواحی بە سمت جنوب آمده و در زاگروس سکنی گزیده اند».

اجداد کوردهای امروز ، از اتحاد میان اقوام و بازماندگان تیره های گوتی ، لولوبی ، سوباری ، میتانی ، کاسی ، هیتی و اورالتو ، نایری، ایلامی به همراه مانا، ماد و کاردوخ تشکیل شده است.

مهاجرت آریایی ها

آریایی ها مردمانی از نژاد هندواروپایی بودند که در منطقه اوراسیا، نزدیک کوه‌های اورال بین آسیا و اروپا، زندگی می‌کردند و در ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ سال پ.م به علت سرد شدن هوا و طولانی بودن تاریکی شب و فشار اقوام دیگر از روسیە و سیبری به مناطق گرم‌تر مهاجرت کنند. اقوام ماد،مانا، پارت، پارس، کاردوخ، افغآن و هندو از آن جمله بودند.
دسته‌ای از آنان به اروپا، دسته‌ای به هندوستان و دسته ای نیز از طریق خوارزم و قفقاز به فلات ایران مهاجرت کردند که ماد، پارس ، پارت ، مانا و کاردوخ از آن جمله بودند. از این میان پارت ها به شرق فلات ایران و ماد ،مانا و کاردوخ به کوردستان روی آوردند ، پارس ها هم بە نواحی جنوبی تر رفتند، اگرچه قبایل و عشیره هایی از ماد به همراه آنها کوچ می کنند و از این جمله می توان به شوانکاره ها(ساسان)اشاره کرد.
اقوام ماد و مانا که قدرتمندتر بودند با گوتیان ، لوللوها و کاسی ها همسایه می شوند و کاردوخ یا کاردوک ها هم از شمال عراق کنونی گذشته و با اورارتوو و سوباری ها همجوار شده و بعدها در هم آمیخته می شوند .

مانا ؛ که ۹۰۰ سال پ.م در سالنامه های آشوری از آنها نام برده شده و پایتخت آنها در شهر ایزیرتو در ۵۰ کیلومتری سقز بود. تپه حسنلو و زندان تخت سلیمان مربوط به آنها و تپه باستانی «قالایچی»، در شمال شرق بوکان مهم ترین پایتخت تمدن مانایی ها بوده است . از قوم مناعی و محل سکونت آنها در سرزمینهای جنوبی دریاچه ارومیه در تورات یاد شده‌ است.

مهاجران آریایی که از تمدن بهره‌ی اندکی برده بودند، فرهنگ بومی را کسب کرده و در مقابل جنگ آوری و دلاوری را به آنها آموختند. آنان بخش مهمی از اندیشه‌های فرهنگی، نظامی و سیاسی خود را از ساکنان بومی و تمدن‌هایی که پیرامون رودهای دجله و فرات تشکیل شده بود، گرفتند و با پرورش آن‌چه از دیگران گرفته بودند، یکی از درخشان‌ترین تمدن‌های عصر خود را پایه‌گذاری کردند .

منابع
– تاریخ ایران و تمدن ایرانی / کلمان هوار
– کۆرتەیێک لە مێژووی کوردستان / فواد محمدی
– کورد و کوردستان / امین زکی بک
– کورد کێیە / سۆران حەمە ڕەش
– سومر http://www.crystalinks.com/sumerhistory.html
– گوتی http://books.google.com.tr/books?id=stl97FdyRswC&pg=PA380&dq=kurds+guti&hl=tr&sa=X&ei=8BayUeKSOMWohAfTi4GoDQ&ved=0CF8Q6AEwCDgK#v=onepage&q=kurds%20guti&f=false
– محمد رضا محسنی/ «ایران و آذربایجان»
– حسین محسنی – محمدجعفر سروقدی. «باستان شناسی و هنر ماد»
– دیاکونوف / تاریخ ماد
– تاریخ تمدن / ویل دورانت
– http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Hittites&oldid=221888202
-ایرج افشار سیستانی / خوزستان وتمدن دیرینه آن

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)