و این پیام مردم ایران است

به پیشنهاد ِ رفیق عزیزی، پیام محمد جواد ظریف در یوتیوب را نگاه می‌کنم. ویدیو که تمام می‌شود، رفیقم درباره وضعیت ِ زمانی پیام حرف می‌زند. زبان ِ ویدیو انگلیسی است و به مخاطب ِ خود می‌گوید ایران از حقوق ِ خود کنار نخواهد آمد. با این برداشت مخالف نیستم، اما در ویدیو پیام ِ ریشه‌ای‌تری می‌بینم که لزوما ارسال ِ آن برای محمد جواد ظریف منفعتی ندارد. یا بهتر، شاید کسی باید به وزیر امور خارجه‌ی ایران پیشنهاد می‌کرد که این ویدیو با زیرنویس ِ فارسی منتشر نشود.

ویدیو با این سوال شروع می‎شود «عزت چیست؟ احترام چیست؟ آیا اینها قابل مذاکره هستند؟ آیا می‌توان روی آن‌ها قیمتی گذاشت؟» آقای ظریف این‌طور ادامه می‌دهد «تصور کنید کاری را که همه انجام می‌دهند، شما نبایست انجام دهید، کاری که همه مجاز به انجام آن هستند. آیا شما کوتاه می‌آیید؟»

به رفیقم می‌گویم تک‌تک ِ این جملات با چهارچوب‌های ارزشی نظام ِ حاکم بر ایران مغایرت دارند. دقت کنید که آقای ظریف از اهمیت ِ این می‌گوید که من باید قادر باشم کاری را انجام دهم، به این دلیل که «همه آن را انجام می‌دهند» و نه مثلا به این دلیل که «سنت یا بزرگان آن را مشروع شمرده‌اند». آقای ظریف می‌گوید ما منطق را متوجه نمی‌شویم و کوتاه نمی‌آییم. می‌گوید «برموضع ِ خود پافشاری می‌کنیم». آقای ظریف از «موضع برابر، احترام ِ متقابل و منافع مشترک» صحبت می‌کند. و این‌گونه پیامش را تمام می‌کند «این پیام مردم ایران است».

می‌دانم که آقای ظریف این جملات را در زمینه‌ی روایی ِ خاصی می‌گوید و همین جاست که کار روی این ویدیو شروع می‌شود. در وضعیت ِ قدرت، دریچه‌ای از گفتگو توسط ِ بخشی از بالاتنه‌ی هرم باز شده است. نکته‌ی مهم این است که کنترل ِ فرایند ِ گفتگو و موضوعات ِ قابل گفتگو را باید از دست ِ ساختار بیرون آورد، و به مدد رسانه‌های جدید این کار ممکن است. و همین پیشنهاد ِ عملی ِ برای من برای برخورد با این ویدیو است. ساختار ِ روایی ِ این ویدیو را باید استخراج کرد و گزاره‌ها را در زمینه‌ی بزرگ‌تر بررسی کرد.

مثلا وقتی آقای ظریف از «عزت» در زمینه‌ی دسترسی به تکنولوژی هسته‌ای می‌گوید و از «حرکتی به‌سوی تعیین سرنوشت خویش، به‌جای این‌که اجازه دهیم دیگران برای ما تصمیم بگیرند» صحبت می‌کند، سوال ِ کلیدی این است که میل به «تعیین سرنوشت ِ خویش» و «تن ندادن به تصمیم ِ دیگران» در چه چهارچوب‌های دیگری مصداق دارد؟ نوک ِ پیکان ِ این سوال لزوما به خواسته‌های کلان ِ سیاسی اشاره نمی‌کند. هرجایی که کسی برای دیگری تصمیم می‌گیرد، یک زمینه‌ی بالقوه برای طرح همین روایت است که «حرکتی به‌سوی تعیین سرنوشت خویش» نه فقط ممکن که ستودنی است.

ویدیو با این سوال شروع می‌شود که «آیا شما (از عزت و احترام خود) کوتاه می‌آیید؟» و این‌گونه تمام می‌شود «و این پیام مردم ایران است». بین این دو نقطه، در زمینه‌های متفاوتی، خطوط ِ مهمی می‌توان کشید.

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)