انتخابات محلی ترکیه روز یکشنبه ۳۱ مارس به اتمام رسید اما حزب حاکم «عدالت و توسعه» نسبت به انتخابات محلی سال ۲۰۱۴ کرسی‌ها و شهرهای مهمی را از دست داد. در حالی‌که حضور ۸۲ درصدی واجدان شرایط ، نشان از جدیت رقابت‌ها داشت و از اعتماد اکثریت آن‌ها به سیستم رای‌گیری و عزم مخالفان برای تحمیل شکست به حزب «آ ک پ »خبر می‌داد.
بنا بر آمارارائه شده توسط شورای عالی انتخابات مرجع اصلی و نهایی نتایج انتخابات، حزب حاکم با به دست آوردن بیش از ۴۴٪ آرا در انتخابات شهرداری‌ها و ۴۲.۷۵٪ در انتخابات شوراهای شهر و روستا و کسب بیش از ۱۹ میلیون رای از کلان‌شهر، شهرستان و بخش، همچنان محبوب‌ترین حزب ترکیه است. در مقابل حزب «جمهوری‌خواه خلق» با کسب ۳۱.۹۶٪ در انتخابات شهرداری‌ها و کسب ۲۸.۶۲٪ در انتخابات شوراهای شهرو روستا و بیش از ۱۳میلیون رای از جمله کلان‌شهرهای آنکارا، استانبول، ازمیر، آدانا، مرسین و آنتالیا و کنترل شهرداری‌های ۱۰ شهرستان و ۱۹۱ بخش را از آن خود کرد.
از دست دادن پایتخت برای حزب حاکم مهم‌ترین حادثه انتخابات اخیر بود؛ شهر آنکارا از سال ۱۹۹۴ توسط اسلامیست‌های ترکیه اداره می‌شد. با وجود خبر شکست در شهرهای بزرگ و واگذاری اداره آن به حزب قدیمی و ریشه‌دار جمهوری خلق، رئیس جمهور که در عین حال رهبر حزب حاکم عدالت و توسعه است، درسخنرانی شب انتخابات که در این دو دهه معمول شده است، خبر از پیروزی این حزب در کلیت انتخابات داد و شکست تلویحی خود در بعضی از شهرهای بزرگ را پذیرفت. همچنین گفت که حزب‌اش کم‌کاری کرده است. او در بخشی از سخنانش با دلداری به هوادارانش گفت: «قهر کردن و دست از کار کشیدن ممنوع است.».
در کنار این آمار و رویکرد رییس‌جمهور ترکیه، «ایی پارتی» شریک انتخاباتی حزب جمهوری خواه خلق (ائتلاف ملت) نیز با توجه به آن که مدت زمان زیادی از تاسیس آن نگذشته، توانست حزب سوم این انتخابات شود و اداره ۱۸ بخش را بدست آورد. حزب چهارم حزب راست‌گرای «حرکت ملی» و شریک حزب حاکم با ائتلاف «جمهور» نیز با به‌دست آوردن مدیریت یک کلان شهر، ۱۰ شهرستان و ۱۴۵ بخش، موفقیت بیشتری نسبت به انتخابات ۲۰۱۴ کسب کرده است.
اما بی شک، تاثیر گذارترین حزب این دوره از انتخابات، حزب دموکراتیک خلق‌ها بود که طبق معمول توانست در شرق و جنوب شرق ترکیه بیشتر کرسی‌ها را به‌دست آورد که شامل مدیریت ۳ کلان شهر، ۵ شهرستان، ۵۰ بخش و ۱۱ روستا است.
در شهر «شیرناک» که پایگاه اصلی «پ.ک.ک.» و حزب «ه.د.پ» قلمداد می‌شود نیزنامزر «آ.ک.پ»توانست با ۶۰درصد آرا، نماینده کردها را شکست دهد.
چند ماه قبل از شروع تبلیغات، «ائتلاف جمهور» که از انتخابات قبلی با شراکت حزب «عدالت و توسعه» و «حرکت ملی» شکل گرفته بود، با تمامیت‌خواهی حزب «آ ک پ» و عدم پذیرش «حرکت ملی» تمام شده به نظر می‌رسید اما با کمک ریش‌سفیدان هر دو حزب و با جلساتی پشت درهای بسته و اتخاذ طرح مساله «بقای ملی » پا به عرصه تبلیغات گذاشت.
اردوغان با طرح مساله بقا و با تاکید بر آن که ائتلاف نانوشته احزاب اپوزوسیون، طرح «تروریست‌های پ.ک.ک» است، شدیدترین حملات لفظی را متوجه مخالفان کرد. برنامه سنگین و حضور رهبر حزب حاکم در اکثر شهرها نشان‌گر حساسیت این دوره از انتخابات بود. وارد شدن شخص رئیس جمهور به دعواهای جناحی و در اختیار داشتن امکانات دولتی، این باور را در بین مردم شکل داد که نامزدهای احزاب مخالف در معرض رقابت ناعادلانه‌ای قرار دارند؛ نتیجه این تصور درانتخابات آنکارا خود را نشان داد.
از سوی دیگر با نگاهی به نتایج رقابت میان حزب حاکم و حرکت ملی، اتخاذ استراتژی «بقا» به نفع حزب راست‌گرای حرکت ملی تمام شد. در بیشتر رقابت‌های میان این دو حزب، در شهرهای کوچک و بزرگ به جز یک مورد، حرکت ملی برنده شد. بعد از انتخابات محلی سال ۲۰۱۴ و شروع درگیری‌ها بین دولت و اعضای پ.ک.ک و ادعای کمک شهرداری‌های منسوب به ه.د.پ ، قیم‌هایی برای شهرداری آن شهرها انتخاب شد. در این انتخابات آرای حزب دموکراتیک خلق‌ها ، در شهرهایی که با قیم اداره می‌شدند، کاهش داشته است.
در کنار این حرکت‌ها، استراتژی ائتلاف حزب جمهوری‌خواه خلق و حزب راست میانه حزب «خوب » ائتلاف «ملت» نامیده می‌شد که با هجمه سنگین حزب حاکم همراه بود و بیشتر روی مشکلات اقتصادی ترکیه متمرکز بود. مخالفان دولت، رکود و مشکلات اقتصادی را محصول تندروی‌ها و عدم برنامه‌ریزی صحیح اقتصادی و نیز اولویت منافع حزبی بر منافع ملی قلمداد می‌کردند که با توجه به نتایج به دست آمده، نشان‌دهنده اقناع طبقه متوسط و شهرنشین توسط آن‌ها است. البته اختلافات در حزب «جمهوری خلق» و نیز «ایی پارتی» در طول ایام رقابت‌ها که گاه با استعفای فردی یا گروهی همراه بود، خود را نشان می‌داد.
در بارزترین این اختلاف‌ها شهردار شهر «کیرکلارائلی» در غرب ترکیه، توسط حزب کنار گذاشته شد و شهردار فعلی با شرکت مستقل توانست دوباره اعتماد مردم را جلب کند و یکی از اولین شگفتی‌های این دوره را رقم بزند.
اما حزب «دموکراتیک خلق‌ها» (hdp) حزبی که کردهای ترکیه را رهبری می‌کند با استراتژی حمایت از «نیروهای دموکراتیک» که ماه‌ها قبل توسط رهبران « حزب کارگران کردستان»، «پ.ک.ک» و روشنفکران کرد طرح‌ریزی شده بود، با از خود گذشتگی، موفق‌ترین استراتژی انتخاباتی را اجرا کردند؛ این تصمیم که شامل عدم معرفی نامزد در شهرهای بزرگ می‌شد، و همراهی غیرعلنی با احزاب مخالف، به پیروزی مخالفان و شکست اقتدارگرایان در شهرهای بزرگ کمک شایانی کرد. هدف این حزب، شکستن اقتدار حزب «اعتدال و توسعه» در افکار عمومی بود.
از دیگر شگفتی‌های این دوره راه یافتن یک کاندیدای حزب کمونسیت ترکیه به شهرداری شهر «تونجلی» بود. در حالی‌که حزب «دموکراتیک خلق‌ها» و حزب «جمهوری‌خواه خلق» کاندیداهای قدرتمندی معرفی کرده بودند. این نامزد که در دوره ی قبل در بخش «اواجیک» توانسته بود با پیاده کردن طرح‌های رفاه اجتماعی و عدالت اجتماعی، زبا‌‌ن‌زد شود، این بار هم توانست اعتماد رای‌دهندگان «تونجلی» را به‌دست بیاورد.
با نگاهی به کلیت انتخابات ما شاهد یکنواختی پیروزی‌های حزب حاکم در بیشتر مناطق آناتولی مرکزی هستیم. نقشه‌ای که از سال ۲۰۰۲ تقریبا ثابت است. این ثبات نشان‌دهنده چیست؟
با نگاهی به نقشه آرا در مناطق مختلف ترکیه و مقایسه آن با انتخابات مختلف، ما با بلوک‌های ثابتی روبه‌رو هستیم که پایگاه آرا را بر اساس فرهنگ اجتماعی و سیاسی و قومی نشان می‌دهد. از دیرباز مناطق مرکزی آناتولی و شرق با توجه به فرهنگ محافظه‌کارانه اجتماعی و سیاسی، از احزاب اسلامی حمایت کرده‌اند. مناطق سواحلی مدیترانه از دیرباز پایگاه حزب «جمهوری‌خواه خلق» بوده‌اند. در اکثر انتخابات مناطق کردنشین به جز طبقه محافظه‌کار به احزاب کردی رای داده‌اند.
آن چیزی‌که در این انتخابات فرق کرده، رای شهرهای بزرگ به نامزدهای مخالف حزب حاکم، مخصوصا حزب «جمهوری‌خواه خلق» بوده است. دلیل اصلی آن مشکلات اقتصادی قلمداد می‌شود و نیز این گفته که اردوغان بعد از ۲۰۰۹ خودرای‌تر عمل کرده است!
سرنوشت نتیجه انتخابات در استانبول لحظه به لحظه حساس‌تر می‌شود. با توجه به رقابت نزدیک دو حزب اصلی در استانبول، اختلاف کمتر از ۳۰هزار رای و همچنین وجود بیش از ۲۰۰هزار رای باطله می‌تواند نتیجه انتخابات را دست‌خوش تغییر کند. شائبه‌هایی که توسط حزب حاکم در رسانه‌ها مطرح می‌شود و اعتراضاتی که به شورای عالی انتخابات کشیده شده است و پروپاگاندای رسانه‌های حزب حاکم، احتمال تکرار انتخابات در استانبول را لحظه به لحظه بیشتر می‌کند. در گفت‌وگویی که بعد از انتخابات پیش با مسوول یکی از حوزه‌های رای‌گیری داشتم، او نیز این احتمال را دور از ذهن نمی‌دانست.
اگر انتخابات در استانبول تکرار یا به نفع حزب حاکم عوض شود، عزم مردم برای تغییر و نشان دادن قدرت اجتماعی که محصول صد سال تمرین دموکراسی در منطقه آناتولی است، به ضرر حزب «عدالت و توسعه» خواهد بود.
طبق آنچه که از فرهنگ اجتماعی، سیاسی ترکیه بر می‌آید، ظهور یک حزب اسلامی جدید نیز دور از انتظار نیست.
فاتح اربکان فرزند ارشد نجم الدین اربکان، نخست وزیر سابق ترکیه که راه را برای ظهور حزب «عدالت و توسعه» مهیا کرده بود، مصمم به تشکیل حزب جدیدی است. با توجه به سابقه اربکان و سابقه سلامت مالی و سیاسی که به همراه دارد می‌تواند آلترناتیوی برای مردم عمدتا محافظه‌کار ترکیه باشد که از فسادهای منسوب به حزب حاکم سرخورده شده‌اند. این برای بسیاری از محافظه‌کاران و فعالان سیاسی که بخاطر مباحث رشوه و فساد سیاسی حزب حاکم تصمیم به کناره‌گیری از سیاست کرده‌اند، می‌تواند فرصت خوبی باشد.
نویسنده: فرزاد راضی‌زاده – استانبول
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.