می‌توان به لحاظ تاریخی، «دوره» یک انقلاب را بررسی کرد، تحولات و فعل و انفعالات آن را تحلیل کرد و سپس در یک قالب مفهومی، آرایش داد تا به نظریه‌ای در مورد سرشت تحولات و آینده آن دست یافت. در اینجا سر وارد شدن در آن را ندارم و قبلا به گونه مشروح در این باره نوشتم و به ویژه از منظر تئوریکی که به آن تعلق خاطر دارم، اسباب وقوع چنین پدیده‌ای را در ایران تبیین کردم.
نکته این نوشته چیز دیگری است و آن توجه به «لحظه» انقلابی است. لحظه انقلابی مفهومی پارادکسیکال است به این سبب که اگرچه «متحقق» است اما استعلایی است، لحظه‌ای است که امتداد دارد یا نقطه‌ای است که دارای طول است. لحظه یا مومنت انقلابی، تمام تاریخ پساانقلاب را در خود جمع دارد آنچنانکه تاریخ انقلاب «گشودگی» یا unfolding این لحظه است. این لحظه البته مطلق به معنی هگلی نیست بلکه بیشتر شبیه مهبانگی است که انبساط آن، تاریخ انقلاب را می‌سازد. این لحظه یا مومنت یک شبه یا یک روح است که اگرچه خود را در ذهن و ضمیر انقلابیون به انفراد حاضر می‌کند، اما در اصل، کلیتی است که فرای این تصویرها قرار می‌گیرد. تکوین تاریخ انقلاب، تکوین یا شدن این لحظه انقلابی است و یا تحقق این تصویر، روح یا شبه انقلابی در بستر تاریخ است. به این ترتیب، روند تاریخ انقلاب روندی ضروری است و نه تصادفی، روندی است که آن لحظه انقلابی، خود را در بستر تاریخ گشوده می‌کند. انقلابیونی که دارای این روح انقلابی هستند همچون زنان بارداری که بی‌تاب فرونهادن بار خود و رهایی از وضعیت خود هستند، بی‌تاب تحقق آن در بستر زمان هستند تا بتوانند از شر این روح رهایی یابند. آنان از اینکه چنین لحظه‌ای، زمان طبیعی را متوقف کرده در رنج هستند زیرا زمان، پیشنیاز آگاهی است و استمرار «حال» و تکرار حال این امکان را سلب می‌کند. آنها آنچنان اسیر این لحظه هستند که امکان هر نقدی از آنان سلب می‌شود، آنان خود تبدیل به آن لحظه انقلابی شده‌اند و به این سبب نمی‌توانند به آن آگاهی یابند. رنج آنان از این فقدان آگاهی سرچشمه می‌گیرد، مانند کودکی که نیازمند آن است تا برای اولین بار کلمه جادویی «من» را بر زبان آورد تا از اسارت درخود بودگی رهایی یابد و جهان را با بر زبان آوردن این کلمه بیافریند. انقلابیون نیز نیاز دارند تا بار انقلابی خود را بر زمین بگذارند تا بتوانند با نگریستن به آن، به آن آگاهی یابند و در این فرایند امکان نقد آن و یا امکان «تصاحب» یا چیرگی بر آن را پیدا کنند، به همانگونه که زنان باردار نیازمند چنین فرایندی هستند.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.