استاد روح الله خالقی، گوهر موسیقی ایرانی + ویدئو
روح الله خالقی از کافه بلدیه تا سرود «ای ایران»
روح الله خالقی موسیقیدان و آهنگساز نوازنده ویلون و استاد موسیقی بود.
استاد روح‌الله خالقی از معدود هنرمندان بنام کشورمان است. که نقشی ویژه در بازسازی و تکامل موسیقی اصیل ایرانی داشته است. استاد خالقی را می‌توان به حق از جمله هنرمندان ویژه ایران شمرد. که در عصر هجوم سبک‌های غربی و زوال موسیقی سنتی جانانه سر برافراشت. او همه زندگی پربار هنری خویش را صرف بازشناسی و حراست از تاریخ هنر موسیقی ایران زمین نمود. و نقش ویژه آنرا در عرصه هنری ایران زمین بارز نمود.
خالقی و آموزش موسیقی نزد کلنل وزیری
روح الله خالقی در ۱۶ سالگی نزد کلنل وزیری موسیقی آموخت و به مدت ۴۳ با وی همکاری داشت. وی ۱۶ ساله بود که به محضر کلنل وزیری درآمد و موسیقی را آموخت. علاقه و شیفتگی خالقی با ذوق هنری بی‌بدیلش موجب گشت که در ۱۹سالگی به عنوان استاد در مدرسه موسیقی ایران پذیرفته شود. او همچنان که به تدریس ویلون و تئوری موسیقی مشغول بود، توانست تحصیلات خود را تا مقطع لیسانس در رشته ادبیات فارسی ادامه دهد.
دو سال به پایان تحصیلات خالقی نمانده بود که شهرداری تهران «کافه بلدیه» را تاسیس نمود. این کافه نیاز به یک دسته ارکستر داشت و بدنبال هنرمندی با صلاحیت برای اینکار بودند. در میان هنرمندان موجود آن‌زمان نهایتا پیشنهاد این کار به روح‌الله خالقی داده شد و او نیز پذیرای آن گردید.
گام بلند و تاثیرگذار روح‌الله خالقی در عرصه موسیقی سنتی و اصیل ایرانی، تاسیس «هنرستان موسیقی ملی» ایران بود که زمینه ساز اصلی باوری هنرمندان دیگری در عرصه موسیقی ملی ایران گردید.
آثار موسیقیدان اصیل ایرانی
از جمله میراث ارجمند خالقی، کتاب‌ها و مقالاتی است که در زمینه موسیقی اصیل ایرانی نگاشته است. کتاب «نظری به موسیقی» از ارزشمند‌ترین منابع برای دانش‌پژوهان موسیقی ملی ایران است. [به یاد نصرالله زرین پنجه، یکی از مشاهیر موسیقی اصیل ایران]
در بررسی‌های علمی و فرهنگی خالقی نسبت به موسیقی اصیل ایرانی، او به نکته مهمی پی برد که گفت: اگر آهنگ‌ها به شکل چند صدایی نوشته و اجرا گردند، موجب شور و کاسته شدن از حزن و اندوه آن می‌گردد. سپس با مطالعه زیاد در آثار هنرمندان اروپایی که در مورد چند صدایی کردن موسیقی گام‌های موفقیت‌آمیزی برداشته بودند، توانست این مهم را به سرانجام رساند.
تجربیات گرانبها و تلاش وقفه ناپذیر استاد خالقی در این زمینه، موجب گشت که پس از آن قطعات موسیقی به صورت چند صدایی نوشته شوند. این گام هرچند کوچک و کمتر مورد توجه قرار گرفته شده، موجب تحولی شگرف در ارائه آثار بعدی گردید که همه موفقت‌های در این زمینه، از نتایج تلاشهای وقفه ناپذیر استاد خالقی در این زمینه است.
آثار هنری استاد
آثار استاد خالقی را می‌توان به ۳ دسته‌ی اصلی تقسیم کرد: «ترانه‌ها، آهنگهای بدون کلام و سرودها».
آثار استاد خالقی بالغ بر یک صد آهنگ می‌باشد که همگی آنها تم ایرانی دارند و اصالت موسیقی ایرانی کاملاً در آنها رعایت گردیده است؛ از جمله: «آمدی حالا چرا، دو ترانه بختیاری و آهنگهای ور ساقی، آه سحر، سرود آذر آبادگان، سرود اصفهان، قوچانی، بهار عشق، مستی عاشقان» و «بوی جوی مولیان» که یکی دیگر از آثار خوب و به یاد ماندنی این استاد کم نظیر فرهنگ و هنر ایران است.
از جمله میراث ارجمند استاد خالقی کتاب‌ها و مقالاتی است که در زمینه موسیقی اصیل ایرانی نگاشته است. کتاب «نظری به موسیقی» که در دوجلد مدون شده است. از ارزشمند‌ترین منابع برای دانش‌پژوهان موسیقی ملی ایران است که همچنان از منابع اصلی می‌باشد.
استاد خالقی با مجلات «موزیک ایران»، «موسیقی» و «چنگ» همکاری فعالی داشت. او با استفاده از این رسانه‌ها، توانست دستاوردهای خود را در زمینه گام‌ها، ریتم، وزن و گوشه‌های موسیقی ایرانی، به گوش دوستداران این هنر ایرانی برساند.
خلق سرود «ای ایران»
رهی معیری و اشعار نابش خیلی مورد توجه خالقی بود. اشعار غنی و پربار معیری مورد توجه خاص استاد بود. آنها را دستاویز کار رشد و ارائه دستاوردهای هنری خود در زمینه هنرهای بدیع خود در زمینه موسیقی نمود.
حسین گل‌گلاب شاعر موفق و برجسته‌ای بود که در این دوران مصممانه به یاری استاد خالقی شتافت. تا در مقابل هجوم موسیقی غربی، موسیقی اصیل ایرانی را نجات دهد. هرچند که بسیار کسان تلاشهای او را بیهوده پنداشته و تحت تاثیر هجوم موسیقی غربی، معتقد بودند که باید با موج توفانی که وزیدن گرفته همراه شد.
اما حسین گل گلاب با ارائه برجسته‌ترین اثر ماندگارش که «ای ایران» نام دارد. با کمک و همراهی استاد خالقی، ثابت نمود که اصالت موسیقی ملی ایران از دست رفتنی نیست. به همه طعنه‌زنان و منتقدان ثابت نمودند که باید موسیقی ناب ایران را از گرد و خاک ایام بیرون کشید و آنرا درقامتی نوین عرضه کرد.
سفر به فراخنای هنر ملی
باید که به فراخنای این هنر ملی سفر کرد و تمامی گوشه‌ها و زاویه‌های آنرا که در پستوهای نم کشیده تاریخ ایران در حال زوال هستند را از نو احیا نمود.
شاعر دلسوخته ایران زمین حسین گل گلاب در این زمینه می‌گوید: «در خانه خود نشسته بودم. سربازان اشغالگر روس و انگلیس در کوچه‌ها رژه می‌رفتند و از هیبت آنها رعشه بر اندام میهن دوستان می‌افتاد. با شنیدن صدای پای سربازان، بسیار تحت تأثیر قرار گرفته و این شعر را سرودم که استاد خالقی برای آن آهنگی تنظیم نمود».
اجرای سرود ملی میهنی ای ایران
سرود ملی «ای ایران» مشهورترین و به یاد ماندنی ترین اثر روح الله خالقی است. سرود ملی میهنی «ای ایران» در روز ۲۷ مهرماه سال ۱۳۲۲ ، برای اولین بار در تالار دبستان نظامی دانشکده افسری اجرا شد. اجرای قوی این آهنگ با همراهی گروه کر و تک‌خوانی استاد حسین بنان صورت گرفت. از آن پس بود که هر ایرانی با شنیدن آهنگ «ای ایران»، در میان سستی و زبونی حاکمان وقت و حمله و هجوم بیگانگان، جایگاه تاریخی و ملی خود را باز شناخت و در سینه مهر کرد. [بنان؛ استاد آواز ایران؛ ۸ اسفند روزی که بنان رفت اما بوی جوی مولیان همچنان می‌آید]
فوت روح‌الله خالقی
استاد روح‌الله خالقی سال‌ها از بیماری سرطان معده رنج می‌برد. پس از عمل جراحی، با شوق و فعالیت مداوم به کار موسیقی پرداخت و شبانه روز، با کار ساختن آهنگ‌ها و نواهای دل انگیز، جسم بیمار خود را تسکین می‌داد.
پس از چندی، بیماری و درد او را راهی سفر اتریش کرد و در بیمارستان شهر سالزبورگ بستری شد. دوباره مورد عمل جراحی قرار گرفت. اما متأسفانه دو روز بعد از عمل در شبانگاه بیست و یکم آبان ماه سال ۱۳۴۴ خورشیدی چشم از جهان فرو بست.
پیکر استاد خالقی در گورستان ظهیر‌الدوله تهران دفن شد و مزار دوستداران او گردید. به همت دختر این هنرمند، گلنوش خالقی، موسسه‌ای در واشینگتن تاسیس شده که به حفظ و اشاعه آثار او می‌پردازد.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.