از لبنان تا ایران، از سوریه تا یمن و ازعراق تا افغانستان، آنچه بنیادگرایان اسلامی را به هراس می‌افکند تاکید بر هویت ملی و مولفه دولت-ملت است. دولت-ملت پدیده مدرنی است که مانند آفتاب تموز برای باورهای زمستانی و سرد اسلامگرایان عمل می‌کند. طالبان سنی می‌توانند به راحتی با شیعیان و مراسم عزاداری محرم کنار آیند، اما امکان آن را ندارند که جوانانی را تحمل کنند که عوض فریاد زدن برای هزاره، تاجیک، ازبک یا پشتون بودن، پرچم افغانستان را بلند می‌کنند. درست است که همه طالبان پشتون نیستند و همه پشتونان نیز طالب و حتی اهل سنت، اما همه آنان باور به شریعتی دارند که پدیده دولت-ملت را از اساس انکار می‌کند. فقهای متجددی اخیرا سعی کردند تا مفهوم شهروندی را به گونه‌ای با مبانی شریعت اسلامی سازگار کنند یا دلایلی برای توجه شارع به حقوق شهروندی بتراشتند، اما خوانش آنان از «شهروندی» و حقوق آن ربطی به معنی مدرن این کلمه ندارد. آنچه برای اسلامیست‌ها، چه از نوعی طالب سنی یا حزب‌الله شیعی قابل تحمل نیست این نکته است که ایده دولت-ملت جایگزینی برای «هویت ملی» فراهم می‌آورد که با تاکید آنان بر «هویت دینی» در تعارض قرار می‌گیرد. اینکه بنیانگذار نظام اسلامی خواستار صدور انقلاب به هر قیمتی شده، و اینکه رهبر کنونی نظام حتی مذاکره را به این سبب که موجب ویران شدن عمق استراتژیک انقلاب در قلوب طرفدارانش است، تحریم می‌کند، همگی حکایت از هراس آنان از این پدیده مدرن دارد. اسلامیزم نمی‌تواند در منطقه‌ای محدود بماند. هرگونه تحدیدی از آن معادل مرگ زودهنگام آن خواهد بود.
پیچیدگی شرایط افغانستان اکنون ماحصل گرایشات قومی و قبیلگی قوی، رواج باورهای مذهبی خرافی، عدم توسعه شهرنشینی، فقدان نهادهای مدنی مستحکم و فقدان دولت-ملت است. اما حضور بیست ساله امریکا در افغانستان این فرصت را هرچند نیم‌بند و فشل ایجاد کرد تا جوانان افغانستان با این ایده‌ها آشنا شوند و فارغ از گرایشات قومیتی و دینی، مطالبه‌گر حقوق شهروندی با اتکاء به ملیت افغانی خود باشند. طالب‌ها آدم‌های خاص نیستند، آنها عین بی‌نظمی و آشوبی هستند که به صورت طبیعی در فقدان قدرت نظم‌دهی دولت در جامعه‌ای که فاقد دولت-ملت است ظهور می‌کند. طالبان ظهور بی‌نظمی و آشوب است و نه چیزی دیگر، و با مطالبه نظم اجتماعی از طرف مردم، آنان به سرعت به محاق می‌روند. باید توجه داشت که طالب‌ها به سرعت سر کار نیامدند، بلکه نظم اجتماعی جامعه افغانستان به سرعت فروپاشید. نظم اجتماعی در اثر فقدان دولت-ملت در افغانستان با خروج امریکاییان به سرعت کاستی پذیرفت، کاهشی که خود را با روی کارآمدن سریع آشوب و بی‌نظمی، یعنی طالب‌ها نشان داد.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.