اگرچه اندیشه ودایی و متعاقب آن اساطیر ایرانی شامل رنگین‌کمانی از ایده‌ها و مفهوم‌هاست، اما بی گمان درک درست این مجموعه بدون فهم درست یک اندیشه بنیادی در تمام تفکر شرق میانه و شرق دور امکان پذیر نیست. این مفهوم که در اساطیر ودایی ریته یا ارته و در اندیشه مزدایی اشه نامیده می‌شود (اشه وهیشته یا اردیبهشت بعدا از امشاسپندان در آئین زرتشتی شد) اگرچه معادل دقیقی در فارسی کنونی ندارد اما می‌توان آن را “راستی گیهانی” نامید. این نظم یا راستی گیهانی آنچنان است که حتی خدایان ودایی ناچار از تبعیت از آن هستند و البته این مفهوم در دوره متقدم اندیشه ودایی هیچگاه “انسانوار” نشد و حتی خدایان بزرگ آسمان مانند زوج ورونا- میترا به عنوان دارندگان یا پاسداران ریته ستایش می‌شدند. البته بعدا در دوره برهمنی و اصلاح دینی زرتشت این مفهوم اهمیت پیشین خود را از دست داد که پرداختن به آن خارج از موضوع کلام ماست، فقط یک نکته بایسته ذکر است و آن اینکه اهریمن، مفهوم متعین “دروغ- دروج” است و “دروغ یا ناراستی” ضد اشه است. دروغ صرفا کلام ناراست نیست، بلکه ضدیت با نظام گیهانی است. اینکه در اندیشه زرتشت بزرگ، اهریمن آفریده آگاهی است (اهورامزدا آگاهی است) و بعدا در کلام مزدیسنی تغییر کرد و اصالت وجودی پیدا کرد موضوع دیگری است که شاید بعدا به آن بپردازم اگرچه اشاره بسیار مختصری به آن در توجیه مسئله شر در نگاه حافظ در یکی از نوشته های پیشین کردم.
اما مقدمه بالا بهانه ای بود که به نامه جناب روحانی، رئیس جمهور نظام سیاسی کنونی در ایران اشاره کنم. حقیقتا اگر دروغ خدایانی می‌داشت، حاکمان امروزمان بی تردید مقامی بس بالا در جایگاه خدایان می‌داشتند. نگاه کوتاهی به آمار درمان شدگان بیماری کرونا، نشان می‌دهد که ایران از ظرفیت درمانی غیرقابل مقایسه‌ای با کشورهای طراز اولی مانند تایوان، کره، فنلاند و سوئیس برخوردار است. چنین آماری نشان می‌دهد تحریم‌های آمریکا نه تنها اثر منفی بر ظرفیت درمانی کشور نداشته بلکه تاثیر شگفت انگیزی در توسعه آن ایفا کرده است. این نوشته اساسا در پی موضع گیری در باره هرگونه تحریمی نیست (اساسا در نظام فکری من چیزهای استعلایی حقیقت، عدالت یا درستی اعتباری هستند) اما اگر این آمارها دروغ باشند، سوال جدی که پیش می‌آید این است که در وضعیت فراگیری جهانی، آیا هر پنهان کاری در این باره از مصادیق اشاعه تروریسم سلامت نیست؟ به گمانم حتی جناب روحانی در نامه خود اشاره گستاخانه‌ای به امکان صدور این گونه تروریسم از طرف ایران هم کرده بود که بسیار نگران کننده است. از طرف دیگر این نگرانی جدی وجود دارد که در صورت رفع تحریمها، حاکمان امروز، به عمد در مهار شیوع این بیماری تقصیر کنند تا زمان بازگشت تحریمها را هرچه بیشتر عقب بیندازند. چنین سناریویی نیز به جای خود بسیار نگران کننده است. باید به حاکمان امروز یادآوری کرد که نمی‌توان با نظام بین‌الملل جنگید و همزمان خواستار استفاده از ظرفیتهای آن شد. اگر خواهان استفاده از ظرفیتهای نظام پذیرفته شده جهانی هستید باید به عنوان بازیگری در این نظام، قواعد آن را نیز رعایت کنید. کاربست دروغ از طرف ایران وضعیت را پیچیده‌تر از قبل می‌کند و اصلاح هر وضعیتی را ناممکن.
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.