سخن در باب نظام مقدس اسلامی بدون توجه به کیفیت امر مقدس در این نظام فاقد معنی است. این کیفیت امر مقدس است که کیفیت تمامیت خواهی نظام سیاسی در ایران را تعیین می‌کند. همانگونه که قبلا نوشتم، ولایت فقیه رشته‌ای است که آسمان امر مقدس را با زمین نظام سیاسی مرتبط می‌سازد، و صد البته این ارتباط در قرائت بنیانگذار نظام اسلامی بدون حضور آموزه های محی الدین عربی و شاگردان او مانند قونوی و دیگران امکان پذیر نیست (کافی است به میزان تاثیرپذیری جناب خمینی از کتاب مصباح الانس فناری در کتابهای عرفانی او مانند مصباح الهدایه توجه کنیم) اساسا بنیان اندیشه های جناب خمینی بر التقاطی از سه وجه عرفان عربی، فلسفه صدرایی و اسلام سیاسی سید قطب استوار است. از آنجا که در این نظام فکری هیچ منطقه الفراغی قابل تصور نیست، قدرت سیاسی نیز به شمول تمام شئونات دیگر زندگی فردی و اجتماعی، مشمول سلطنت الهی است اگرچه شکل متعین این سلطنت، امری تاریخی است. اما منظور من در این نوشته چیز دیگری است.
تطور رابطه امر مقدس با ساخت قدرت در چهل ساله عمر نظام مقدس اسلامی، حکایت از آن دارد که امر مقدس به نفع تقدس قدرت سیاسی درحال تبدیل شدن به مسئله ثانوی است.  اگر در ابتدای تشکیل نظام، تقدس قدرت سیاسی منبعث از تقدس امر مقدس بود، اکنون امر مقدس صرفا تا آنجا مقدس است که پشتیبان قدرت سیاسی باشد. به همین علت هم هست که تمام فرمهای دیگر حضور امر مقدس در زندگی اجتماعی سرکوب می‌شود مانند سرکوب دراویش، اهل حق، حلقه های عرفان و مانند آنها. دیگر امر مقدس به ما هو هو، مقدس نیست بلکه صرفا تا آنجا مقدس است که پشتیبان قدرت سیاسی باشد. به این ترتیب نظام مقدس خود جانشین امر مقدس شد، فرزندی که اکنون جای پدر خود نشسته است. اما نتیجه چنین تطوری چیست؟
نظام مقدس پایگاه اجتماعی خود را که مدیون نفوذ امر مقدس در قلوب مومنین بود به نفع برپایی یک سازمان قدرت واگذار می‌کند. در واقع ریزش پایگاه اجتماعی و رادیکالیزه شدن قدرت در فرم یک سازمان قدرت یک رابطه بازخوردی تشدید شونده است. اما خصلت اساسی امر مقدس، یعنی تمامیت خواهی آن در نظام سیاسی در جابجایی نظام با امر مقدس نیز برقرار خواهد ماند. به این ترتیب همزمان شاهد کوچکتر شدن سازمان قدرت و رادیکال شدن بیشتر آن خواهیم بود. از آنجا که تمامیت خواهی ایدئولوژیک جزء لاینفک این سازمان است، احتمالا شاهد شکل گیری یک حکومت سکولار تمامیت خواه خواهیم بود، چیزی که در وهله اول عجیب می‌نماید زیرا تمامیت خواهی محصول امر مقدس در ایدئولوژیهای دینی و شبه دینی است. اما تمامیت خواهی در نظام سکولار آینده، میراث امر مقدسی است که داغ خود را بر سازمان قدرت جدا شده از ایدئولوژی دینی بر جای نهاده است. اشتباه خواهد بود سکولاریسم تمامیت خواه را دارای عقلانیت وبری از نوع کارگزارانی بدانیم. همانگونه که در نوشته دیگری توضیح دادم، در فرماسیون پیش رو، دوگانه روحانیت- سپاه به سمت یگانه سپاه تغییر خواهد کرد و علت اصلی آن نیز ثانوی شدن امر مقدس و بالا آمدن سازمان قدرت مقدس خواهد بود. 

نظرات

نظر (به‌وسیله فیس‌بوک)