پدیدار شدن نرم اقزار های غیر قابل کنترل و اپلی کیشن های روزآمدی که به همه کاربران یک محور مشترک خدمات نوین مالی و غیرمالی ارائه میدهند ، آینده حرفه حسابداری را در هاله ابهام فروبرده است . در این مقاله کوشش خواهد شد تا با معرفی دو فن آوری جدید که تصور می شود حرفه حسابداری را بطورکلی و حسابرسی را بطور اخص مورد تغییر اساسی دهند ، با توجه به تجربه حضور نگارنده که اخیرا در دوره آموزشی بلک چین شرکت داشته ، بیان شود
رایانش ابری (Cloud Computing) چیست؟
بطورکلی ، دیتاسنترهای سخت‌افزاری و نرم‌افزارهای تأمین‌کننده‌ی سرویس پردازشی را «رایانش ابری» می‌نامند. رایانش ابری یک روش نوین پردازش است که در آن منابع قابل گسترش و اغلب مجازی شده، به صورت یک سرویس پردازشی و از طریق شبکه‌های ارتباطی مانند شبکه‌های محلی و اینترنت عرضه میشود. محوریت این مدل، سرویس‌دهی به کاربر بر اساس تقاضا است، بدون آن که کاربر نیازی به تجهیزات خاصی برای پردازش داشته یا از محل انجام این پردازش آگاه باشد. این سرویس را میتوان به شبکه برق‌رسانی تشبیه کرد که مشترک بدون نیاز به داشتن اطلاع از نحوه‌ی تولید برق و مکان دقیق تولید آن، تنها با اتصال از طریق یک درگاه، انرژی لازم برای استفاده از وسایل الکتریکی خود را تامین میکند.در سال‌های اخیر رایانش ابری در حال تبدیل شدن به یک فن آوری مهم در حوزه‌ی فن آوری اطلاعات است. متخصصان این حوزه بر این باورند که رایانش ابری (Cloud Computing)، فرآیندها را در حوزه‌ی فن آوری اطلاعات دگرگون خواهد کرد.
هدف اصلی فن آوری رایانش ابری (Cloud Computing) ، امکان دسترسی به حجم عظیمی از منابع محاسباتی که به صورت مجازی‌سازی صورت گرفته ، می باشد. این عمل با استفاده از تجمیع منابع و ایجاد یک سیستم یکپارچه انجام میشود. در این مدل از سرویس‌های محاسباتی، پرداخت هزینه توسط مشتری نیز بر اساس مقدار و مدت استفاده از منابع انجام میشود.
تاریخچه سرویس‌های ابری
منطق رایانش ابری (Cloud Computing)، اشتراک زمانی است؛ به این معنی که منابع مختلف رایانه میان چند کاربر با بهره گرفتن از شگردهای چندبرنامه‌ای و چندوظیفه‌ای به اشتراک گذاشته میشود. این راهکار اولین بار در دهه ۱۹۵۰ مورد استفاده قرار گرفت؛ زمانی‌که به دلیل قیمت بالا و اندازه بزرگ رایانه‌های مرکزی، امکان تهیه رایانه برای هر کاربر وجود نداشت، در نتیجه با این روش، چند کاربر به یک رایانه مرکزی دسترسی داشتند و به طور مشترک از خدمات آن استفاده می‌کردند. بنابراین میتوان سرویس‌های ابری را تکامل تدریجی راهکارهای به‌اشتراک‌گذاری رایانه‌ها در دهه ۱۹۵۰ دانست.
در دهه ۱۹۷۰ میلادی، ایده‌ی ماشین‌های مجازی مطرح شد که امکان استفاده از چند محیط محاسباتی متفاوت روی یک محیط فیزیکی واحد را امکان‌پذیر می‌ساخت، این ایده، اشتراک زمانی را که در دهه ۱۹۵۰ مطرح شده بود، به سطح جدیدی ارتقا داد. در دهه ۱۹۹۰ میلادی، شرکتهای مخابراتی امکان دسترسی به ارتباطات مجازی‌سازی شده را امکان‌پذیر ساختند. به این وسیله به جای ایجاد ساختارهای فیزیکی مستقل برای هر کاربر، امکان به‌اشتراک‌گذاری زیرساخت‌های فیزیکی برای طیف وسیعی از کاربران فراهم شد.
در سال ۲۰۰۲ شرکت آمازون وب سرویس خود را ایجاد کرد که نقش مهمی در گسترش پردازش ابری ایفا کرد. این شرکت از سال ۲۰۰۶ امکان دسترسی به سامانه خود از طریق وب سرویس‌های آمازون را بر پایه پردازش همگانی فراهم کرد. شرکت گوگل هم با ارائه سرویس ابری گوگل داکس (google docs) در همان سال، خدمات ابری را به سطح عموم جامعه آورد و پس از آن شرکتهای مختلف خدمات متنوعی را بر بستر رایانش ابری فراهم کردند.
مدل‌های به‌کارگیری رایانش ابری
- ابرهای عمومی: در این روش، مالکیت زیرساخت و منابع محاسباتی در اختیار یک شرکت است و از طریق شبکه‌ی عمومی، خدمات خود را ارائه میکند. در این نوع ابر، برنامه‌های مشتریان مختلف در سرورها و سیستم‌های ذخیره‌ساز و شبکه ابری باهم قرار دارند.
- ابر خصوصی: در مقابل تعریف ابرهای عمومی، ابرهای خصوصی قرار دارند که زیرساخت آن در داخل یک واحد تجاری یا سازمان قرار دارد و در دسترس عموم نیست. به بیان دیگر، ابر خصوصی به معنی طراحی یک زیرساخت محاسباتی با اضافه کردن مجازی‌سازی و واسط‌های مشابه ابر است. این ساختار به کاربران اجازه میدهد تا با دیتاسنترهای محلی خود تعامل داشته باشند. در واقع ابر خصوصی، مراکز داده مجازی شده داخل (FireWall) شرکت هستند. در این مدل اغلب مصرف‌کننده و فراهم‌کننده ابر یکی هستند؛ البته ممکن است این فضا در مرکز داده شرکت دیگری باشد که به آن ابرخصوصی برون سازمانی می‌گویند.
- ابر ترکیبی: به روشی که در آن چند ابر ارتباط دارند (انجمنی، خصوصی یا عمومی) ابر ترکیبی گفته میشود. به عنوان مثال ممکن است سازمانی برای نیازهای اصلی خود مانند سرور اصلی وب‌سایت از ابر خصوصی استفاده کند ولی برای برخی کاربردها مانند کار با فایل‌های چندرسانه‌ای با ترافیک بالا از ابر عمومی استفاده کند. یک ابر مرکب، متشکل از چندین فراهم‌کننده ابر است. این ارائه‌دهندگان به صورت مؤسسات مجزا هستند ولی به واسطه‌ی فن آوری استاندارد که امکان جابجایی و انتقال داده و برنامه را فراهم میکند، اتصالات محدودی دارند.
مدل‌های ارائه خدمات در رایانش ابری
خدمات رایانش ابری را میتوان در سه گروه عمده زیر تقسیم‌بندی می شوند:
- زیر ساخت به عنوان خدمت – ( IaaS = Infrastructure as a service)
پایه‌ای‌ترین خدمات زیرساخت مانند تهیه‌ی سرور، پردازنده، فضای ذخیره‌سازی و دیگر منابع بر حسب نیاز در این مدل ارائه میشود. در حال حاضر غالب خدماتی که تحت فن آوری رایانش ابری در داخل کشور ارائه میشود از این نوع است.
- بستر به عنوان خدمت – (Platform as a service=PaaS)
این خدمات شامل نرم‌افزار و سرویس‌هایی است که به کاربران اجازه میدهد با استفاده از ابزارهای عرضه شده توسط ارائه‌دهنده، برنامه‌های کاربردی و نرم‌افزار ایجاد کنند. این خدمات میتواند شامل ویژگیهای از پیش پیکربندی شده‌ای باشد که مشترکین میتوانند به عضویت آن در بیایند و از آنها استفاده کنند.
- نرم‌افزار به عنوان خدمت – ( Software as a Service=SaaS)
خدمات این گروه تنوع زیادی دارند؛ چرا که بیشتر خدمات ارائه شده از یک برنامه کاربردی میتواند تحت عنوان خدمات نرم‌افزاری در اختیار کاربر قرار گیرد. در این روش کاربر با یک حساب کاربری و بر بستر اینترنت میتواند از نرم‌افزار استفاده کند. همچنین به‌روزرسانی و نگهداری این نرم‌افزارها به عهده ارائه دهنده خدمت است.در سال‌های اخیر استقبال از این فن آوری در بازار نرم‌افزارهای سازمانی افزایش یافته و عرضه‌کنندگان، علاوه بر روشهای معمول، راهکارهای خود را بر بستر این فن آوری نیز فراهم کرده‌اند
بلاک چین چیست ؟
بلاک چین پایگاه داده توزیع شده و مبتنی بر اجماع است که به صورت مستمر فهرستی از رده یا رکوردها را که هر کدام به گرینه قبلی فهرست ارجاع میدهند، را حفظ میکند و یا به طور کلی بلاک چین یک سیستم ثبت اطلاعات و گزارش توزیع شده که به صورت غیرمتمرکز بوده ومانند یک دفتر اطلاعاتی توزیع شده، عمل می کند. در این فن آوری با وجود کاربران متعددی که به‌طور هم‌زمان داده‌هایی را ثبت و اصلاح میکنند و ممکن است که آن داده‌ها با هم تداخل داشته باشند، شبکه قادر به حفظ یکپارچگی محتوای پایگاه داده است. زنجیره بلاک چین برای اولین بار در سال ۱۹۹۱ توسط گروهی از پژوهش گران با ترکیب سه تکنولوژی جداگانه و منحصر به فرد بشرح زیر بوجودآمد
- کلید عمومی رمزنگاری شده«public key» که یک کد رمزنگاری شده منحصر به فرد که به منظور انجام معامله از جانب طرفین معامله ارائه میشود .
- «شبکه همتا به همتا» یا شبکه (Peer-to-Peer) سامانه ای که به هر فردی اجازه می دهد تا با افراد دیگر تعامل مستقیم داشته باشد و به طرف سوم نیازی ندارد.
- «برنامه ی نرم افزاری » به منظور زمان بندی اسناد دیجیتال. زنجیره بلوک را میتوان به شکل دفتر کل حسابداری که بین تعداد زیادی رایانه توزیع شده یا بانک اطلاعاتی غیرمتمرکز که آمار تمامی تراکنش ها را در خود ثبت و بایگانی می کند،
براین اساس بلاک چین زنجیر ه ای از بلوک هاست که در هر بلوک تعدادی تراکنش وجود دارد و اطلاعات این تراکنش ها وارد یک تابع ریاضی با الگوریتم یک طرفه و با ورودی و خروجی مشخص می شود که جهت حرکت از ورودی به سمت خروجی است.
توضیح این که هر بلوک دارای سه جزءِ اصلی داده(Data)، هش بلوک(Hash) و هش بلوک قبلی (Hash of previous block) است. ( مجله حسابدار شماره ۳۱۳-۳۱۲)
با توجه به ساختار داده‌ای رمزنگاری شده که بلاک چین دارا است یکپارچگی بدون هیچ کنترل‌کننده مرکزی حفظ میشود. علاوه بر آن بلاک چین از نوعی «اکوسیستم خود حسابرسی» برخوردار است که تحت این سیستم همه تراکنش‌های ایجاد شده در هر دوره زمانی مثلا هر جند دقیقه و یا هر جند ساعت با یکدیگر تطبیق می‌یابد. این ویژگی‌ها همراه با سایر ویژگیهای مطلوب منجر به آن شده که بلاک چین به عنوان یک راه‌حل برای چالش افشا و گزارشگری مالی از طرف اتحادیه اروپا مطرح شود.
از طرف دیگر اساس حرفه حسابداری بر تأیید و اعتبارسنجی بنا شده ، این مقولات به راحتی توسط امکانات بلاک چین ها قابل اجرا است. تحقیقات اخیر چهارموسسه بزرگ حسابرسی جهان (Big Four)ووال استریت به این نتیجه رسیده که فن آوری بلاک چین میتواند عامل دگردیسی و تحول در حرفه نسبتاً قدیمی‌حسابداری شود . از طرف دیگر افشا و گزارشگری مالی بانکها با رشد بازارهای مالی و افزایش مقررات نظارتی یک چالش اساسی است که بلاک چین به عنوان زیرساخت نوین و نوآورانه فن آوری اطلاعات میتواند در این حوزه راهگشا باشد.زیرا رشد بازارهای مالی و پیچیده شدن محیط کسب و کار، افشا و گزارشگری اطلاعات در بانکها تبدیل به امری پیچیده، هزینه‌بر و زمان‌بر شده که البته طی سال‌های اخیر رشد ابزارهای مالی مشتقه و غیرمشتقه از جنس دارایی و بدهی‌های مالی و طرح مباحث نوینی همچون ارزش‌گذاری منصفانه دارایی و بدهی‌های مالی و سایر مباحث نوین حسابداری و تغییرات هر روزه آن، افشا و گزارشگری مالی را در مقایسه با گذشته به امری پیچیده‌تر تبدیل نموده است. اتحادیه اروپا چالش جدی بانکها را اجرای قوانین ومقررات بی شماری که هز روز از طرف بانک‌های مرکزی و سایر نهادهای نظارتی بر بانکها صادر میشوند و بانکها ناچارند در اجرای این قانون و مقررات اطلاعات بسیارزیادی را که هزینه بر هم هستند ، افشا نمایند. مضافا این چالش علاوه بر هزینه‌بر بودن گزارشگری برای بانک، مباحثی همچون کیفیت اطلاعات افشا شده، زمان صرف شده برای تولید اطلاعات، میزان قابلیت اتکا به اطلاعات و انتقال و ارتباط بین داده‌ها را نیز مطرح نموده و همه اینها در حالی است که با تغییرات جدید در بازارهای مالی و در جهت همسویی با این تغییرات، هر روز الزامات جدیدی برای افشا تبیین میشود که حجم و اقلام افشا و گزارشگری بانکها و شرکتهای پذیرفته شده در بورس را افزایش میدهد. اجرای این الزامات چز با استفاده از فن آوریهای نوین امکان پذیر نیست . اتحادیه اروپا و موسسه بین المللی حسابرسی دیلویت از سال ۲۰۱۶ استفاده از بلاک چین را بعنوان یک راه‌حل برای افشا و گزارشگری مالی در بانکها و موسسات مالی و اعتباری مطرح نموده اند.
سازمان بورس و اوراق بهادار اتحادیه اروپا نیز بر این باور است که بلاک چین یک منبع طلایی منحصر به فرد برای گزارشگری در موسسات مالی و اعتباری است و تحت بسترهای آن میتوان مخازن یکپارچه و متصلی از داده‌ها را تنظیم نمود که منجر به گزارشگری هوشمند، با کیفیت، شفاف و با حداقل هزینه خواهد شد که نه تنها برای گزارشگری موسسات مالی و اعتباری، بلکه برای قانون‌گذاران و نظارت موثر بر موسسات مالی و اعتباری، نیز دارای کاربرد فراوان است.
گفته میشود اگر بانک‌های بزرگ سرمایهگذار، از فناوری بلاک چین برای رشد کارایی بخش تسویه و پایاپای مبادلات (Clearing and Settlement) استفاده کنند، میتوانند باعث حداقل ده میلیارد دلار صرفه جویی شوند.زیرا بخش تسویه در بانکها، اولین جایی است که تاثیر استفاده از بلاک چین در آن جا بسرعت قابل مشاهده است..
امروزه این کار از طریق رد و بدل کردن تعداد زیادی پیام بین مراکز مختلف، و به صورت دستی انجام میشود. به همین دلیل فرصت بی‌بدیلی برای استفاده از بلاک چین در نظام بانکداری جهت بازسازی زیربنایی این بخش پدیدار گشته است.در همین مورد سازمان بورس اوراق بهادار استرالیا موفق شده که حجم زیادی از اطلاعات تسویه بعد از مبادلات سهام را به یک سیستم بلاک چین منتقل نماید . همچنین در بخش پرداخت ها بانک‌های مرکزی در سراسر جهان در حال بررسی قابلیت‌های بلاک چین برای ایجاد تغییر در سیستم‌های پرداخت خود و یا حتی استفاده از آن برای راه‌اندازی ارزهای دیجیتال هستند. این موضوع تا حدودی پاسخ به چالشی است که میگوید ارزهای دیجیتال مستقل مانند بیت کوین میتواند بر سیاست‌های کنترل پولی آنها سایه افکنده باشد.
در زمینه پرداخت‌های برون مرزی، رقابت سختی در جریان است. از یک طرف سوئیفت، سیستم پیام‌رسان بین بانکی، برای ارسال پرداخت‌هایی به ارزش تریلیون‌ها دلار مورد استفاده قرار میگیرد، و از طرف دیگر تعداد شرکت‌هایی که با بهره‌گیری از فناوری بلاک چین به دنبال صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها هستند، بطوریکه خود
سوئیفت هم در حال بررسی استفاده از بلاک چین است. بخش دیگری از فعالیتهای بانکی که بشدت تحت الشعاع بلک چین قرار گرفته تامین مالی مبادلات تجارت. است . در زمینه تامین مالی اغلب مبادلات تجاری در جهان هنوز هم با کاغذ انجام میشود. به عنوان مثال، صورت حساب بارنامه‌ها و اعتبارنامه‌ها به وسیله پست و فکس به اقصی نقاط جهان فرستاده میشود. به نظر می‌رسد بسیاری از بانک ها در انتظار مدرنیزه شدن این فرآیند هستند هستند.. کارشناسان خبره بانکی معتقدند بلاک چین راه حل این معضل است زیرا افراد زیادی نیاز دارند که به اطلاعات مشترکی دسترسی داشته باشند. بطور مشخص در حال حاضر برای حمل نفت از سنگاپور به مالزی،(که همجوار هم هستند ) یک روز به طول می انجامد ولی یک هفته زمان، صرف رسیدگی به پرونده‌های کاغذی مربوط به آن میشود، در حالیکه با استفاده از بلک چین حداکثر میتوان در همان روز حمل، کل این عملیات باتمام برسد ، به همین علت است که دیجیتالی کردن امور مبادلات مالی بدون دیجیتالی کردن کل پروسه معاملات بی‌معنی است. به همین منظورو برای استفاده بهینه از بلاک چین به جز شرکتهای حمل و نقل، باید کارگزاری‌ها و نمایندگی‌ها، و نیز بخش‌های دیگری از قبیل گذرگاه های بندری، امور مالیاتی و شرکتهای بیمه نیز دیجیتالی شوند. در حالیکه هنوز هم از مهر فیزیکی برای تایید این اوراق مبادلاتی استفاده میشود، کاربرد بلاک چین بدان معنی است که تمامی این فرایند از ابتدا تا انتهای هر فرایند مبادلاتی و یا معاملاتی، بصورت دیجیتالی در آید زیرا هدف اصلی این فن آوری این بوده که امکان ایجاد فرآیندهای تجاری بین چند طرف بدون نیاز به روشهای پیچیده اشتراک اطلاعات یا طرف سوم واسط را فراهم کند. این فناوری به همه‌ی اطراف درگیر در فرآیند امکان میدهد، دسترسی بلادرنگ و یکسانی به داده‌ها داشته باشند و تراکنش‌های جدیدی ثبت کنند. استفاده از رمزنگاری این اطمینان را فراهم میکند که داده‌های قبلی به‌هیچ‌وجه امکان تغییر و دستکاری نداشته باشند و به‌این‌ترتیب، بدون وجود یک طرف سوم مورد اعتماد، مشکل نبود اعتماد بین طرفهای درگیر حل میشود. مهمترین کاربرد بلاک چین در حل حاضر درایجاد بانک اطلاعاتی برای صنعت محصولات گرانقدر نظیر الماس و جواهرات تک مورد ، شمش های طلا و تابلوهای نقاشی معروف، صنعت موسیقی با ایجاد پیگاه اطلاعات ثبت حق امتیاز نشر آنلاین موسیقی و همچنین زنجیره تامین محصولات و موادفروشگاه های عظیم مشابه وال مارت و گاسکو می باشد . زیرا درفرآیند زنجیره تامین قروشکاه های عضیم و حتی آمازون ، مجموعه ای از فرآیندهای مستقل در طول مسیر از تولید کننده تا کاربر نهایی یک محصول یا خدمات وجوددارد. به عنوان مثال، زنجیره ای از مراحل مورد نیاز برای تولید یک فنجان قهوه فوری از مواد خام دانه های قهوه و در نهایت قوطی قهوه برای فروش در قفسه سوپرمارکت. برای مدیریت زنجیره تامین تعریف شده که منجر به کنترل بیشتر محصولات فروشکاههای بزرگ زنجیره ای نظیر وال مارت وکاسکو است. وال مارت احیرا قراردادی را با شرکت آی بی آم در مورد بکارگیری بلک چین در کنترل مواد و محصولات غذائی منعقد کرده است زیرا از طریف کاربرد بلاک چین در زنجیره تامین محصولات میتوان با بهبود روش های ردیابی محصول به سرعت مسائل ناشی از کیفیت کالا و یا آلودگی.انها تشخیص و حل نمود.دولت امارات ( دوبی ) اخیرا قرارداد بسیار بزرگی پیرامون تبدیل دوبی به اولین دولت دیجیتال مبتنی بر بلاک چین بنام (eM-Cash)منعقد نموده که کلیه خدمات دولتی تا سال ۲۰۲۰ بصورت دیجیتال انجام شوند.موضوع تبدیل اسناد و مدارک دولتها و بایگانی کشوری نیز از طریق بکار گیری بلاک چین و تبدیل کلیه سوابق شخصسی و عیر شخصی شهروندان و سازمان ها بصورت دیجیتال با امکان تبدیل اسناد روزآمد به جای اسناد قدیمی و حفط یک نسخه اسناد قدیمی در محفظه اطلاعاتی مشغولیت ذهنی بسیاری برای دولت ها در استفاده از این فن آوری به ویژه در بخش امنیتی فراهم نموده است زیرا با اجرای این پروژه با یک کلیک میتوان کل سوابق شهروندان ( شامل سوابق سجلی ، بانکی ، مالی ، تحصیلی ، مسافرت و … را مشاهده کرد) . نمونه دیگر بکار گیری بلگ پین توسط دولت انگلستان برای صدور و مشخص کردن اسناد اراصی و ساختمانهای این کشورست که بسرعت در حال اتمام می باشد زیر بلک چین با فراهم ساختن اجماع با فعال کردن تمام طرفین در یک بلوک مجاز اجازه می دهد یک نسخه از داده ها بین طرفین مبادله و هنگام قطعیت معاملات غلاوه برصدور سند آنی ، یک نسخه آن در بایگانی شهرداری محل وقوغ معامله ثبت می شود.از دیگر کاربرد های عملی شده بلاک چین بهبود کنترل سهام و نیازهای سرمایه در گردش شرکت ها می باشد. کاربرد بلاک چین در سامانه اطلاعاتی سازمان بورس باعث خواهد شد روشهای کنترل اوراق سهام الکترونیکی و نیازهای سرمایه در گردش شرکتها به فوریت منعکس و تامین شود.
بلاک چین در ایران:
در حال حاضر، در ایران نیز طی دو الی سه سال اخیر موضوعات مرتبط به بلاک چین اگر جه نه از طرف نهاد های حرفه ای ( بلکه عمدتا از طریق وبلاگ نویسان حرفه ای ) مطرح شده و با توجه به اقدامات صورت گرفته در جهان پیشرفته ، حرکت به سمت استفاده از بلاک چین ( با درنطر گرفتن شرایط تحریمی ) اجتناب‌ناپذیر است. این مسئله به خصوص برای بانک مرکزی ایران به‌عنوان نهاد نظارتی و قانونی که بموجب قانون پولی – بانکی کشور قدرت تنظیم مقررات و تبیین الزامات افشا و گزارشگری و نظارت بر بانکها را دارد، حائز اهمیت است و با توجه به نو بودن مباحث در سطح بین‌المللی، اقدامات بانک مرکزی و سایر نهادهای مقرراتی و نظارتی در ایران در راستای درک درست ( فهم افزار) از آثار بلاک چین ها و توسعه کاربردها و مفاهیم آن در بازارهای مالی و در موسسات مالی و اعتباری ایران با هدف همسویی با تغییرات بین‌المللی و همگام شدن با تغییرات جدید ضروری است و قبل از آنکه فرصت برای تفسیر و درک تغییرات جدید محدود شود، اقدامات لازم صورت گیرد.
ذیلا سه نمونه از کاربردهای الگوهای غیرمتمرکز و فن آوری بلاک چین در حوزه‌هایی که تاکنون نیازمند مقررات و نیز نظارت متمرکز بوده ، توضییح داده میشود:
۱.کاربرد بلاک چین در حسابرسی و گزارش‌های مالی
اگر قرار باشد بلاک چین فقط در یک حوزه کاربرد داشته باشد، آن حوزه جائی مگر حسابداری نیست. ثبت سوابق معاملات در یک دفتر کل، اساس فرآیند حسابداری است. حال با غیرمتمرکزسازی این دفتر کل به شکلی ایمن میتواند همکاری میان نهادهای مختلف را افزایش داد و بر کارایی و اثربخشی حسابداری افزود. یستم‌های غیرمتمرکز این امکان را فراهم میسازد تا گزارش‌های مالی را به سندی زنده تبدیل کنند، به طوری که همه ذینفعان بدان دسترسی داشته باشند. اگر جه هنوز تا این مرحله فاصله داریم اما گزارش‌دهی آنی مقصدی است که بلاک چین میتواند ما را به آن برساند.در واقع یکی از مهمترین دست آوردهای بلک چین در آینده نزدیک دسترسی به تهیه گزارش‌های آنی حسابداری ( صورتهای مالی روزآمد) و نیز تسهیل فرآیند حسابرسی مستمر می باشد که امکان تهیه گزارشات مالی آنی سبب ایجاد تحول در حرفه حسابرسی نیز میشود. اگر اطلاعات مالی به صورت آنی در دسترس قرار گیرد، مشکل اساسی گزارشات حسابرسی که همانا اخطار بعد واقعه است از بین خواهد رفت وحسابرسان میتوانند بموقع متوجه هر نوع اشکال موجود در صورتهای مالی شده وارزش آفرینی حسابرسی صورت عملی بخود خواهد گرفت.
۲. کاربرد بلاک چین در ایجاد شفافیت در معاملات
اگر چه تقلب در معامله، کلاهبرداری و انجام معاملات صوری، بصورت روزمره می توانند صورت گیرند و پیشرفت‌های فن آوری به ویژه افزایش سرعت تراکنش‌های مالی سبب شده همواره راه گریزهای جدیدی برای دور زدن قانون و سوءاستفاده پیدا شود ، اما بلاک چین ضمن اینکه امکان گزارش‌دهی آنی مالی را فراهم میسازد ، میتواند ابزاری برای جلوگیری از اشتباه، تقلب و نیز کلاهبرداری در معاملات باش و در نتیجه شفافیت لازم را به معاملات ببخشد. در واقع نگرانی اندیشمندان حاضر در کنفرانس داووس امسال پیشی گرفتن فن آوری بر انسان بوده که اولین آثار آنرا در بلاک چین میتوان مشاهده کرد که زیرساخت بیت کوین برآن استوارست .
۳.کاربرد بلاک چین در ارزهای دیجیتال
از نخستین کاربردهای بلاک چین ظهور بیت کوین و سایر رمز ارزها می باشد. زیرا پولهای رسمی (نظیر دلار یا یورو) برای ایجاد شدن و نیز مقررات عرضه نیازمند واسطه (بانک‌های مرکزی) هستند. اما رمزارزها به شکلی برنامه‌ای عمل میکنند. به بیانی دیگر، عرضه این نوع پول، سازوکار برای ردوبدل شدن آن بین طرفین و نیز سایر ویژگیهای آن از پیش به صورت کد تعریف شده است. بیت کوین از این روی دگرگون‌ساز بوده است که ثابت کرده پول دیجیتالی میتواند به شکلی مستقل عمل کند. پس از بیت کوین، پروژه‌های دیگری نیز تعریف شدند و ارزهای دیجیتال دیگری با قابلیت‌های پیشرفته‌تر و تکمیل‌تر وارد بازار شدند.
از دیگر حوزه های کاربردی بلک چین ، قراردادهای هوشمند ( Smart Contract) است که بزودی درآینده نزدیک شاهد آن خواهیم بود. اتریوم یک پلاتفرم آزاد مبتنی بر فن آوری بلاک چین است که توسعه دهندگان را قادر می سازد تا برنامه های غیرمتمرکز خود را روی آن پیاده سازی کنند. این برنامه‌ها تحت کنترل و نظارت هیچ سازمان و نهادی نخواهند بود و تراکنشها و معاملات روی اتریوم به صورت کاملا مستقل از بانکها یا نهادهای دیگر پولی انجام میشوند. ارز دیجیتال این شبکه هم اتر نام دارد و واحد اختصاری آن ETH است. اتریوم یک پلتفرم غیرمتمرکز است که قراردادهای هوشمند را اجرا میکند: هیچ‌گونه احتمال از کارافتادگی، سانسور، تقلب یا دخالت افراد شخص ثالث برای برنامه‌هایی که روی اتریوم اجرا میشوند، وجود ندارد.
برای نمونه، اتریوم امکان تعریف قرارداد هوشمند را در اختیار کاربران خود قرار میدهد و همچنین تیم‌ها میتوانند ارز دیجیتال خود را بر اساس این پلاتفرم تعریف کنند. استلار (Stellar) نیز پلاتفرمی غیرمتمرکز برای پروژه‌های مالی است که سرعت تراکنش در آن به مراتب از اتریوم سریع‌تر است. لومن (XLM)، واحد ارز استفاده شده در شبکه استلار است و ۱۰۰ میلیارد از آن ایجاد شده است که رفته رفته و به صورت خودکار به بازار عرضه میشود. هر تراکنش در شبکه استلار در کمتر از ۶ ثانیه با یک ده هرازم کارکزد انجام می شود. همچنین پروژه دیگری به نام کاردانو (Cardano) وجود دارد که به چالش‌های دیگری نظیر توسعه سامانه‌های غیرمتمرکز اداری می‌پردازد. پروژه‌های متعدد زیاد دیگری نیز وجود دارد و هر از چند گاهی، ارز دیجیتال جدیدی نیز به بازار عرضه میشود.
فن آوری بلاک چین، پروتکل‌های توافق جمعی، قراردادهای هوشمند و پیشرفت‌های فناورانه دیگر این امکان را به ارزهای دیجیتال میدهند تا بدون قربانی کردن اعتماد، فرصتی برای انواع تراکنش‌های مالی برای ما مهیا سازند. همان طور شبکه کارتهای اعتباری و شرکتهای پرداخت آنلاین سبب تسهیل فرآیند خرید شده‌اند، رمزارزها نیز به شکل گیری شبکه مالی جدیدی می‌انجامند.
بررسی های موسسات بین المللی حسابرسی و انجمن حسابداران رسمی انگلستان ثابت کرده که فن آوری بلاک چین از ظرفیت و توانمندی بسیارزیادی برای ایجاد تحول در بسیاری از حوزه‌ها بویژه حوزه های مالی ، حسابداری و حسابرسی و عملیات فاینانس برخوردار است. همان طور که اینترنت بر پایه فن آوریهای دیگری شکل گرفت، بلاک چین نیز از اینترنت استفاده کرده و فرصت تبادل ارزش را برای کاربران فراهم میسازد. توانایی غیرمتمرکزسازی اعتماد و پیاده‌سازی فرآیندهای استاندارد بدون حضور نهادهای واسطه میتواند اقتصاد جهانی را متحول سازند.
کاربرد فن آوری بلاک چین در حسابداری و حسابرسی
انواع سامانه های تراکنشی ( شبکه های توزیع شده )
سامانه های تراکنشی مجموعه ای از فرآیندها،دستورالعملها، داده ها و ساختارهایی است که به منظور استفاده از داد ه های کسب و کار مورد بهر ه برداری قرار میگیرند. دفاتر سنتی حسابداری به عنوان یک ابزار غیر مکانیزه برای سامانه ی تراکنشی مالی و سازمانی مورد استفاده بوده است. از مجرای این دفاتر داده هایی با ماهیت پولی و مالی شناسایی و ثبت میشوند تا منبعی برای خلاصه سازی و طبقه بندی داده ها و سرانجام ارائه ی گزارشات مالی باشند. یکی از اصلی ترین ابزارهای مورد استفاده در این سامانه تراکنشی دفاتر کل عمومی و اختصاصی هستند که در آنها خلاصه نتایج تراکنشها (ثبت های دفتر روزنامه) شامل گردش و مانده ی حسابها درج میشود. در واقع، دفاتر کل مجموع های منسجم و به هم مرتبط از داده ها هستند که بر اساس قواعد و مقررات از پیش تعیین شده نگهداری میشوند. با گسترش فن آوری اطلاعات و مقوله مدیریت داده و پایگاههای اطلاعاتی، ماهیت دفاتر کل حسابداری از اعداد و ارقام مندرج در دفاتر فیزیکی به کدهای نرم افزاری و اعداد موجود در پایگاه های داده ای تغییر شکل داده اند. در واقع، پایگاههای داده ای به نوعی همان نقش دفاتر کل حسابداری در محیط سنتی رابازی میکنند. این دفاتر ماهیت متمرکز دارند و در یک محل مرکزی به نام مرکز داده و بر روی سخت افزارهای ذخیره ساز یکتا نگهداری میشوند. یکی از معایب اصلی این روش نگهداری داده ها این است که نیازمند مدیر پایگاه داد ه ای مشخص هستند. کسی که میتواند با اعمال نظرات خود بر روی داده ها تغییرات ایجاد کند.افزون بر این، نفوذگران (هکران) و مجرمان به دلیل متمرکز بودن داده ها در یک مرکز داده و استفاده سایر کاربران از این پایگاه داد ه ای متمرکز، میتوانند پس از عبور از لایه های حفاظتی (مانند، دیوار آتش یا گذرواژه) از طریق ایجاد داده های جعلی یا تغیییر داد ه های قبلی به سادگی به کارهای نادرست و متقلبانه دست بزنند.
یک دفتر کل به صورت مشخص دارای ارکانی است که آنها را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
- نگهداری: دفاتر کل باید در چه مکانی و با چه شرایطی نگهداری و حفاظت شوند متمرکز در برابرغیرمتمرکز؟
- دسترسی: چه کسانی امکان استفاده از داده های موجود در دفتر کل را دارند دفاتر عمومی یا همگانی در برابر دفاتر خصوصی یا دارای سطوح دسترسی ؟
- شیو ه نگهداری رفتار موجودیت ها: شیو ه مدل سازی داده و پایگاه داد ه ای نگه دارند ه آن را توصیف می کند.
- شیوه ساماندهی ویژگی های موجودیت ها: چه نوع داده هایی ساختارمند یا غیر ساختارمند باید ذخیره شوند ؟
- زنجیره عطف: ارتباط بین رکوردها و موجودیت ها در دفاتر کل به صورت ، با ارتباط ، بدون ارتباط ، باارتباط شبکه ای و یا شاخص شده و یا هرگونه دیگر باشد؟
چگونگی کارکرد بلاک چین
بلاک چین یک نوع سامانه دفتر کل توزیع شده بسیار امن است که در یک شبکه ی خصوصی یا عمومی در دسترس است. در این ساختار هر ایستگاه کاری سرور،رایانه شخصی، لپ تاپ، دستگا ههای متصل به شبکه، و هر چیز دیگر در بستر این شبکه ها نسخه کامل و بروزشد ه ای از کل پایگاه داده را در خود نگهداری میکند. هر داد جدیدی که میخواهد به این شبکه وارد شود از یک ساز و کار کسب اجماع نظرات مشارکت کنندگان در شبکه و بر اساس یک مهر زمانی استفاده میکند، تا به عنوان یک رویداد جدید در دفتر کل ثبت شود. هر داده به دلیل پیشگیری از تحریف یا جعل باید بر اساس یک الگوی از پیش تعیین شده در پایان یک زنجیره قرار گیرد؛ و علاوه بر داده های اصلی خود، امضای دیجیتالی بلوک قبلی خود را نیز ذخیره کند. به این امضای دیجیتالی بلوک قبلی، کدِ “هَش ” بلوک قبل نیز گفته میشود. در واقع، بلاک چین نام خود را از همین بلوک های به هم متصل و در امتداد هم گرفته است.به طور خلاصه، بلاک چین را میتوان یک پایگاه داده دانست که بر اساس فن آوری دفاتر کل توزیع شده مستقر شده است. در این پایگاه داده به منظور ورود داده جدید باید مجوز اکثریت کاربران فعال در بلاک چین دریافت شود. این پایگاه داده دارای مدیر نیست؛ و براساس قواعد اتفاق نظر جمعی اداره میشود. به علاوه، در یک ساختار بلاک چینی هر کاربر نسخه کاملی از داده های موجود در پایگاه داده را حفظ و نگهداری میکند. این پایگاه های داده لحظه به لحظه در حال بروزرسانی هستند. همه تغییرات پایگاه داده نیز در همه دفاتر کل موجود در شبکه بروزرسانی میشود.
هر بلوک موجود در یک بلاک چین حداقل دارای سه جزء اصلی است:
- داده مرتبط با بلوک: جزئی که در آن داد ه های اصلی موجود در بلوک نگهداری میشود.
- کد هَش بلوک: شماره یکتای بلوک که علاوه بر هویت سنجی بلوک، داده های موجود در بلوک را اصالت سنجی میکند.
- کد هَش بلوک قبلی: شماره یکتایی که جایگاه بلوک را در زنجیره مشخص میکند.
ارزهای رمزنگار ی شده ی مجازی
ارزهای رمزنگاری شده مجموع های از پروتکل ها و قواعد برای مبادلات همتا به همتا در یک بستر تخت بدون نیاز به سرور مرکزی هستند، که با به کارگیری زیرساخت فن آوری بلاک چین امکان تصدیق کارها را از طریق نظرخواهی و اجماع نظرات همه مشارکت کنندگان فراهم می کنند. یکی از متداول ترین فرآیندهای خلق ارزهای رمزنگاری شده جدید ، پاداش یا دستمزد ناشی از میزان مشارکت در فرآیند تصدیق کارها است. در واقع، جویندگان ارزهای جدید که به آنها کاونده نیز گفته میشود با به کارگیری توان محاسباتی خود در جهت تایید انجام معاملات بلاک چین بررسی این که آیا پرداخت کننده واقعا مالک پول رمزنگاری شده است و همچنین آیا پول رمزنگاری شده قبلاً مصرف نشده است و اضافه کردن بلو کهای جدید به زنجیره قبلی برای خود امکان ارزش افزایی و استحقاق کسب ارزهای جدید را فراهم میکنند. این پولهای جدید تحت عنوان یک بلوک ریشه اولیه شناخته شده و ادامه تراکنش های مربوط را در زنجیره های پس از خود ادامه خواهند داد.
قراردادهای هوشمند
امروزه بسیاری ، نسل دوم بلاک چین را با امکان ایجاد قراردادهای هوشمند می شناسند. قراردادهای هوشمند مجموع های از کدهای نرم افزاری هستند که به منظور بررسی و اجرای خودکار شرایط، ضوابط و تعهدات مورد توافق طرفین یک قرارداد طراحی شده اند. این قراردادها نوع جدیدی از انجام قراردادها در دنیای دیجیتال به شمار می آیند که به دلیل ویژگی هایی همچون، برگشت ناپذیری و رهگیری پذیری، تا حدود زیادی امکان نقض قرارداد از سوی هر یک از طرفین را کاهش میدهد. علاوه بر این، قراردادهای هوشمند به دلیل حذف واسطه ها و اشخاص ثالث کاهش هزینه های جانبی معاملات را به همراه خواهند داشت. برای مثال، خرید وسایل نقلیه به صورت مستقیم ازفروشنده انجام میشود و این انتقال و تغییر مالکیت در بستر بلاک چین بدون هرگونه هزینه ی دلالی یا هزینه های مرتبط با انتقال سند مالکیت به صورت مکانیزه ثبت میشود.میتوان همین عمل را در مورد خرید بیمه نامه ها قابل کارکرددانست بطوریکه عملا پس از یک دوره شاهد حذف نمایندگی ها و تعلق کل سود حق بیمه به شرکت بیمه ای باشیم.
ایده ی اولیه این فن آوری، در سال ۱۹۹۶، توسط «نیک سزابو» با عنوان « قراردادهای هوشمند: ایجاد بلوکهایی برای بازارهای آزاد دیجیتالی » مطرح شد که در سال ۱۹۹۷ با عنوان دیگری به چاپ رسید. از دیگر ویژگی های کاربردی و مطلوب این قراردادها فراهم کردن ساز و کار وجه تضمین برای اطمینان طرفین از انجام تعهدات است. اصولا این وجوه نوعی ارز رمزنگاری شده است که در بلاک چین زیربنایی قرارداد هوشمند پشتیبانی میشود.
پلاتفرم و حاکمیت بلاک چین
نسل سوم بلاک چین با امکان ایجاد یک مدل کلان کسب و کار مبتنی بر بلاک چین در حوزه های مختلف ایجاد شده است. برای مثال، اتریوم یک ساختار متن باز و عمومی است که در بستر بلاک چین پلاتفرم های دفاتر کل عمومی و سیستم عاملی را برای ایجاد قراردادهای هوشمند ارائه کرده است. برخی از شرکتهای فعال در حوزه فن آوری اطلاعات نیز اقداماتی در جهت روزآمد کردن خود و مقابله با ریسک های احتمالی از دست دادن بازار با رواج فن آوری بلاک چین انجام داده اند.. برای مثال شرکت مایکروسافت ابزاری تحت عنوان «ابر لاجوردی » راه اندازی کرده است تا مشتریان بتوانند از زیرساخت های بلاک چینی در این پلاتفرم استفاده کنند. شرکت های آ ی بی ام، اینتل، و چند شرکت دیگر نیز پروژه ی مشترکی، با عنوان «ابَرَ دفترکل » را به منظور استفاده از فن آوری های در بستر دفتر کل توزیع شده ، دردستورروز خود قرار داده اند.
موسسه حسابرسی و خدمات مشاوره دیلویت (Deloitte) ، بعنوان بزرگترین موسسه حسابرسی جهان در سال ۲۰۱۶ سطح به کارگیری فن آوری اطلاعات در سامانه های اطلاعاتی حسابداری را در مقایسه با دیگر صنایع بسیار کودکانه و عقب مانده دانسته و یکی از اصلی ترین دلایل آن را عدم وجود قوانین و مقررات درباره درستی و اعتبار سامانه های اطلاعاتی حسابداری می داند. از لحاظ کلی، بلاک چین را میتوان یک فن آوری برای ایجاد یکپارچگی بین سامانه های اطلاعاتی حسابداری شرکت با دیگر طرف های قرارداد با شرکت دانست. اگر شرکت را تجمیعی از قراردادهای بین واحد گزارشگر مرکزی با سایر اشخاص حاضر در کسب و کار فرض کنیم، میتوان مدلی را برای سامانه ی اطلاعاتی حسابداری فرض کرد که در آن بخش عمده ای از تراکنش های فی مابین به صورت خودکار، امن، ساختارمند، روزآمد ، آنی و نظار ت شده با رعایت کنترل داخلی پایه تعبیه شده در قراردادهای هوشمند ، ثبت و نگهداری شود.
همچنین، با توجه به ویژگی های قراردادهای هوشمند از جمله، برگشت ناپذیری تعهدات شاید بتوان ادعای حسابداری سه طرفه یا حتی چند طرفه را نیز مطرح کرد. در دنیای جدید کسب و کار که موضوع اینترنت پول ها و ارزهای رمزنگاری شده محور تبادلات پولی قرار خواهد گرفت، قطعا پارادایم های جدید و جدّی در حسابداری به وجود خواهد آمد؛ که بعید نیست چارچوب نظری گزارشگری مالی را نیز دچار دگرگونی کند. برای نمونه، با فراگیر شدن فن آوری بلاک چین مالکیت پذیری و اعمال کنترل بر دارائی های نرم افزاری و دیجیتالی بسیار افزایش خواهد یافت. از این رو، ارزش گذاری و گزارشگری آنها به شیو های مطلوب ترامکان پذیر خواهد شد. به همین ترتیب، امکان پیاد ه سازی کم هزینه تر نظام دفترداری سه طرفه در بستر بلاک چین تا حدودی برآورده میشود. زیرساخت قراردادهای هوشمند امکان تعیین نقطه بحرانی کسب و تحقق درآمد در قراردا دهای فن آورانه را تا حدودی مشخص تر خواهد کرد و امکان کاهش نا اطمینانی در حسابداری محصولات فن آورانه را فراهم خواهد کرد
- کاربرد بلاک چین در حسابداری
سامانه ی اطلاعاتی حسابداری مبتنی بر بلاک چین
را میتوان یک سامانه ی تراکنشی دانست؛ که اولا،ً دارای یک دفتر کل عمومی توزیع شده برای نگهداری داده های گذشته است. ثانیا،ً ثبت های درون آن توسط همه کاربران تایید میشود. ثالثاً، همه ذینفعان مشارکت کننده از طریق دسترسی به داد ه های دفتر کل می توانند به صورت آنی صورت های مالی مورد نیاز خود را تهیه و مشاهده کنند. در یک سامانه حسابداری بلاک چینی با افزودن ذینفعان به زنجیره های مرتبط، امکان توسعه نظریه افشای مالی مستمر و پاسخگویی برخط بیش از پیش بر مبنای حاکمیت شرکتی امکان پذیر خواهدشد. همچنین، در چنین سامانه ای می توان بخش عمد ه ایی از ریسک اطلاعات را از طریق تایید مستقیم استفاده کنندگان به صورت برخط کاهش داد. به دلیل قابلیت رهگیری تراکنش های موجود در یک بلاک چین نیز امکان دسترسی مطلو بتر به روند سودآوری وجود دارد. از این رو، شرکت ها توانایی چندانی نخواهند داشت تا از ابزارهای مدیریت سود استفاده کنند.
از آن جا که در بلاک چین ها، ساز و کار زمانی برای ثبت رویدادها مورد استفاده است، و همچنین، قراردادهای هوشمند با قواعد مشخص و برنامه ریزی شده وجود دارد، مدیران توانایی کمتری دارند تا با تعجیل یا تاخیر در شناسایی رویدادها و تراکنش ها، اقدام به حساب آرایی کنند. به همین ترتیب، به دلیل برگشت ناپذیری ثبت ها و عدم امکان درج یک ثبت حسابداری در بین ثبت های قبلی امکان مدیریت اقلام تعهدی که عموماً پس از پایان سال مالی برنامه ریزی و مدیریت میشود نیز بسیار دشوار خواهد شد.با این توصیف حسابداران در دنیای جدید کسب و کار باید مهارت ها و دانش خود را روزآمد نمایند، چرا که در چنین فضایی نیازهای جدید جایگزین نیازهای قدیمی خواهد شد. توانایی استفاده از داده های خام و تفسیر پیچیدگی های موجود در داده ها برای تجزیه و تحلیل آینده ی کسب و کار یکی از این نیازها است. یکی از موارد حائز اهمیت کاربرد بلاک چین در رابطه حسارس شرکت مادر و حسابرس یا حسابرسان شرکتهای وابسته می باشد که با توجه به اشتراک سه گانه مشتری ، حسابرس اصلی و حسابرسان فرعی عملا با دسترسی حسابرس اصلی به کلیه اطلاعات درفرآیند بلاک چین ، موضوع مکاتبه و نامه نگاری و صرف وقت بیهوده از بین رفته و زمان حسابرسی شرکت اصلی کوتاه تر خواهدشد که مکنست به کاهش هزینه حسابرسی هم منجرشود.
بلاک چین و خدمات اطمینان بخشی
فن آوری بلاک چین از طریق ایجاد زنجیره عطف مناسب و ساختاردهی مطلوب به ثبت داده ها در بلوکهای خود موجب خواهند شد که بتوان به نوعی یک سامانه ی دفترداری مشترک برای طرفین معامله ایجاد کرد.داده های موجود در هر بلوک به دلیل احتمال تحریف بسیار پایین و همچنین اجماع مشارکت کنندگان درباره صحت و درستی آن تراکنش، عماً حکم تاییدیه ی تراکنش را دارد. بنابراین، حسابرسان می توانند با خیالی آسوده تر، اطمینانی بیشتر و با صرف هزینه و زمان کمتر در این موضوع به ارائه ی خدمات دارای ارزش افزوده بالاتر، از جمله، بررسی مبادلات دارای پیچیدگی زیاد و اثربخشی کنترلهای داخلی بپردازند(دیلویت، ۲۰۱۶).
بلاک چین و صنعت مالی
فن آوری های مبتنی بر بلاک چین از جنبه های مختلفی می توانند بر صنعت مالی تاثیرگذار باشند. برای مثال، به منظور تسهیل معاملات آتی یا سلف میتوان از ویژگی های مطلوب قراردادهای هوشمند استفاده کرد. بلاک چین تنها نخستین مرحله از کاربرد پلاتفرم دفاترکل توزیع شده است که در آیند ه ای نه چندان دور امکان ایجاد اقتصاد قابل برنامه ریزی را فراهم خواهد ساخت. مضافا این فن آوری به دلیل ساختار و ویژگیهای خاص خود در حفظ محرمانگی و اطمینان بیشتر مورد توجه همه حوزه ها ی کارکردی مالی و اقتصادی بوده و شاید تمایل سایر حرفه ها به این حوزه همانند علوم مالی و اقتصادی نباشد. این تمایل تا حدی است که برخی حتی ایجاد موضوعی تحت عنوان «اینترنت پو ل ها »را دور از ذهن نمیدانند. برای مثال، اندریاس ام انتونوپلوس ( ۲۰۱۶) با انتشار کتابی با همین عنوان به تبیین الگویی برای پیاده سازی شبکه ای از پولهای مجازی و نقش آن در حوزه ی اقتصاد دیجیتالی آینده پرداخته است.خوشبختانه با صدور کارتهای هوشمند در ایران ، میتوان با استفاده از فن آوری بلاک چین بطریقی عمل کرد که حساب بانکی ، دفترجه بیمه ( که آن هم می تواند منبعد بصورت یک کد رمزینه با کارت هوشمند یکی شود – امریکه در حال حال حاضر در کانادا و امریکا صورت گرفته است ) ، کارت هوشمند و سایر شماره های اشخاص حقیقی و حقوقی ( نظیر کد اقتصادی ، شناسه ملی ، شماره ثبت شرکت ها ، کد پستی محل اقامت و محل کارو..) بصورت یک دفتر عمومی توزیع شده عمل شود ، بطوریکه شناسائی اشخاص با یک کلیک صورت گیرد البته بدیهی است سطح دسترسی نهادها و اشخاص مسئول در چنین سیستمی باید تعریف شده به طوریکه این اطلاعات برای همه قابل دسترس نباشد. در چنین حالتی دیگر آن تاچر باشی صادراتی با داشتن ده ها حساب و فعالیت اقتصادی نمی تواند خودرا یک کاسب جزء معرفی کند؟! بستر اولیه این موضوع با اجرای طرح نظام جامع مالیاتی و لینک شدن پایگاه های اطلاعاتی بیمه مرکزی ، بانک مرکزی ، گمرک ، سازمان ثبت اسناد و سازمان ثبت احوال عملا در حال فراهم شدن می باشد.
جلوگیری از تقلبات :
مهمترین موارد استفاده بلاک چین که در حال حاضر مشخص شده عبارتند از :
- با توجه به حجم سنگین تقلبات در صنعت بیمه جهانی ، بلاک چین این امکان را فراهم می سازد تا اثر انگشت بیمه شدگان (Finger print) هنگام ثبت نام اولیه یا زمان صدور دفترجه بیمه را به دفتر توزیع شده بیمه شدگان که در سیستم بیمه و درمان کشور وجوددارد ، متصل تا از تقلبات گسترده از دفترجه های بیمه جلوگیری کرد بدین طریق که اثر انگشت بیمه شدگان هنگام مراجعه به پزشک یا مراگز درمانی با اثر انگشت صاحب دفترچه مطابقت و در صورت تاید مورد پذیرش قرار گیرند.( همین موضوع ظاهرا قرارست با فعال شدن کد کارت های هوشمند جدید که جایگزین کارت ملی شده اند ، در دفاتر اسناد رسمی و بانکها صورت گیرد) . بطور مثال اخیرا موسسه حسابرسی و خدمات مشاوره ای ارنست اند یانگ و یک موسسه تولید کننده نرم افزارهای امنیتی بنام (timeۀ)Guard) طی انعقاد قراردادی با شرکت (A.P.Meller Maersk) ، بزرگترین شرکت حمل و نقل کانتینری جهان بکه مالک سیصدوپنجاه کشتی در آبره های جهانست ، طراحی یک پلاتفرم خاص بلاک چینی برای مدیریت بیمه دریائی بنام (Insurwave) رابرعهده گرفته اند تا همه طرفهای درگیر در فرآیند بیمه دریایی را برای اولین بار در این پلت فرم مشارکت دهند تا امکان تقلب را به حداقل رسانده و سرعت انتقال داده ها را آنلاین نمایند. بلاک چین این امکان را فراهم می سازد تا با ثبت شماره اتومبیل های بیمه شده با مشخصات مالک و یا استفاده کنندگان از اتومبیل ( که در کشورهای پیشرفته هنگام بیمه اتومبیل معرفی می شوند) ، در هنگام تصادم دو اتومبیل با ارسال عکس صحنه تصادم توسط یکی از دارندگان اتومبیل ، اطلاعات کروکی را که می تواند توسط خسارت دیده تهیه شود را به پایگاه بیمه ای کشور ارسال و تا مبلغ مشخصی خسارت بدون بازدید ثانویه بصورت اتوماتیک به حساب خسارت دیده واریز شود (در واقع کروکی ارسالی در کنترل روم- اتاق کنترل – بیمه ای توسط کارشناسان بیمه ای بررسی خواهدشد)
- بلاگ چین حسابرسان و سیستم مالیاتی را قادر می سازد با دسترسی به ثبت های اولیه شرکت ها ، و مقایسه انها با اصلاحات بعدی صورت گرفته ، امکان تقلب را بسیار کمتر نمایند.
- در صورت استفاده از بلاک چین توسط موسسات حسابرسی ( که صد البته همراه اپلی کیشن های خاص خواهد بود) و انتقال جدول ریسک مورد نظر موسسات حسبابرسی ( که در ایران عموما جدول منتشره سازمان حسابرسی را بکار می برند) ، با انتقال داده های صورتهای مالی شرکتها ، بلک چین قادر خواهد بود ، بندهای حسابرسی پیشنهادی را بر اساس داده های صورتهای مالی و مستندات موجود در دفاتر توزیع شده بلاک چین بصورت خودکار برای مدیران حسابرسی منتشر کند.( امریکه در حال حاضر برخی نرم افزارهای خاص نظیر (caseware)هم انجام می دهند).برای آشنائی بیشتر با فن آوری و نرم افزار کیس ور به آدرس ( www.caseware.com) مراجعه نمائید
- بدیهی است چنانجه موسسات حسابرسی قادر باشند داده های تاریخی شرکت ها را برای یکدوره ۵ ساله به دفتر کل عمومی توزیع شده برای نگهداری داده های گذشته انتقال دهند ، بلک چین این امکان را دارد تا تغییرات عمده در حساب های خاص مورد نظر حسابرسان و دلایل تفییر را نمایش داده تا حسابرسان در ارزیابی ریسک موفق تر عمل کنند.
- در یک نظام مالی بلاک چین محور، به راحتی و با شفافیت می توان فعالیتهای مدیران یک شرکت را در قبال تحصیل یا فروش سهام شرکت خود به صورت آنی مشاهده کرد. از این طریق، میتوان به اطلاعات خصوصی دست یافت که ممکن است در ساختار فعلی خرید و فروش سهام پس از گذشت مدت زمان زیادی آشکار شود. از این رو، میتوان مدعی شد که بلاک چین به دلیل افزایش سرعت تاثیرگذاری اطلاعات بر قیمت تا حدودی می تواند بر کارایی بازار بیافزاید.
- بانکها میتوانند با استفاده از فن آوری بلاک چین در هنگام افتتاح حساب و یا صدور کارت بانکی بنام مشتریان از طریق دستگاه های فینگر پرینت ( Finger Print ) یا (Eye-Catching) ، اثر انگشت مشتری را به حساب و کارت بانک اتصال دهند که در جنین صورتی امکان تقلب و برداشت از حساب با کارتهای سرقتی ( بدلیل نداشتن اثر انکشت صاحب صاحب) به صفر خواهد رسید. البته برای ایجاد چنین سیستمی باید دستکاه های کارت خوان بانکی دارای قابلیت (Finger Print ) باشند، مشابه اینکه دستگاههای کارتخوان بانکی ( ATM) ، دارای بارکد خوان برای شناسائی قبوض تلفن و آّب و یرق هستند(اگر چه بسیاری ازآنها در ایران کار نمی کنند) . این موضوع با صدور کارت های هوشمند به جای کارت ملی عملا به سادگی قابل تحقق است. بدیهی است در آینده نزدیک موبیل ها و لب تاپ و دستگاه های کامپیوتر نیز با استفاده از اپلیکیشن های متنوع می توانند عملا داری انواع (Finger print )شوند بطوریکه نقل و انتقالات بانکی از طریق موبیل و لب تاپ و کامپیوتر هم علاوه بر کدهای رمزینه خاص ، برای هویت شناسی مشتریان از روش تائید اثر انگشت (Finger Print ) یا چشم نگاری (Eye- Catching) استفاده خاهد شد. ، که در صورت تحقق چنین امری ،تقلبات به حداقل خواهد رسید . شناسایی هویت مشتریان یا کاربران یک مولفه اصلی است. اگر مسئله شناسایی هویت افراد حل نشود، نمیتوان از بلاک چین در هیچ برنامه‌ای استفاده کرد. تصور کنید شما اطلاعات حساب افراد را داشته باشید ولی دقیقاً ندانید که آن حساب متعلق به چه کسی است.مثل هزاران حساب بی صاحب در ایران که مورد استفاده قاچاقچیان ، پولشویان و دیگر افراد خلاف کار بصورت حساب اجاره ای یا کارت بانک اجاره ای ، قرار می گیرد. اگر چه تجربه بشریت نشان داده که متقلبین درصدد یافتن راه های جدید برخواهند آمد و حضور جامعه هکرهای بین المللی موید این امراست بطوریکه گفته می شود در آینده احتمال ظهور «دولت های هکر» بسیار زیاد است.!
۷-در دانشگاه ها با استفاده از فن آوری بلاک جین و ایجاد دفتر کل توزیع شده دانشجویان با اثر انگشت و یا چشم نگاری ، میتوان به طریقی عمل کرد که امکان جایگزینی دانشجویان بجای همدیگر ، به قصد تقلب ( که در حل حاضر برای امتحانات تافل و آیلتس در کشورهای همجوار ایران صورت میگیرد و افراد حرفه ای، بجای دانشجویانی که قادر به گذرانیدن این امتحانات نیستد ، شرکت میکنند) ، را ازبین برد.
فرصتها، تهدیدها، نقاط قوت و نقاط ضعف
بلاک چین از طریق ایجاد زیرساختی ارزان قیمت و با سرعت بالا در تسویه حساب و انتقال مالکیت، عمل می کند.همچنین شرکت ها نقدینگی بالاتری را به نسبت ساختار فعلی در قبال دارایی های دیجیتالی و غیردیجیتالی نظیر اوراق قابل داد و ستد در یک بازار سرمایه بلاک چینی نیازدارند.
از جمله معایب این فن آوری نیز میتوان به عدم وجود استاندارد مشخص و همگانی، هزینه بالای ناشی از افزونگی ، مقیاس ناپذیری اقتصادی، کوتاهی طول کدهای قابل حمل در هر بلوک و پیچیدگی های فنی آن اشاره کرد. فراموش نکنیم بیت کوین مستقر بر بلاک چین الزاما باید بر دستکاههای اینترنتی که دارای مصرف بالای برق هستند ، مستقر شوند که با توجه به هزینه ارزان انرژی (برق) در ایران در صورت رفع تحریم و امنیت مورد نطر سرمایه گذاران ، احتمالا بسیاری از سرورهای بلاک چینی میتواند در ایران استقرار که این موصوع علاوه بر امتیازات خاص در اشتغال کشورنیز موثر خواهد بود.
تاثیر بلاک چین بر ماموریت های حسابرسان داخلی
بلاک چین زیرساختی را فراهم می آورد تا تراکنش ها به صورت امن بر روی چندین دفتر توزیع شده ثبت شود. در این صورت امکان دستکاری اطلاعات وجود ندارد. چنین قابلیتی برای حسابرسان بسیار حائز اهمیت است. چرا که نیازی به انجام آزمون های مختلف برای حصول اطمینان از صحت داده ها وجود نخواهد داشت. همچنین حسابرسان می توانند به صورت مستقیم از صحت تراکنش ها مطلع شوند. به عنوان مثال در حال حاضر سایت های www.blockchain.com وwww.blockexplorer.com دو مرجعی هستند که اطلاعات برخی از تراکنش های انجام شده را منتشر می کنند.
برخی از متخصصان موسسه حسابرسی دیلویت( Deloitte) پش بینی می کنند که در صورت تحقق کامل بلاک چین، حسابرسی مستمر امکان پذیر خواهد شد. واقعیت آن است که زیرساخت حسابرسی مستمر ، وجود یک حسابرسی فعال داخلی کارآ و موثر می باشد .درچنین حالتی نظارت حسابرسان بر تراکنش ها و حصول اطمینان از صحت آنها در زمان انجام تراکنش امکان پذیر خواهد بود.بدیهی است که این تنها یک روی سکه است، بلاک چین گرچه یک بستر ایمن برای ثبت تراکنش ها ارائه نموده، لیکن خود از تقلب و سو استفاده در امان نبوده است. تاکنون چندین مورد دزدی و تقلب در پول های مجازی تولید شده براساس فن آوری بلاک چین گزارش شده است.
به عنوان مثال در سال ۲۰۱۷ میلادی یک هکر توانست معادل ۳۲ میلیون دلار از پول های مجازی ادریوم را از یک کیف پول الکترونیکی سرقت کند.. شواهد نشان می دهد پول های مجازی تولید شده براساس این فن آوری دارای امنیت کامل نیستند. بطورنمونه اخیرا فاش شده که در بحران ترکیه بیش از میلیون ها دلار ارز مجازی (دیجیتال )به سرقت رفته است؟!
براین اساس حسابرسان داخلی در آینده همواره با دغدغه تقلب و سایر ریسک های امنیتی این پول ها مواجه خواهند بود. برخی از محدودیت های فعلی بلاک چین که می تواند حسابرسان را با مشکل روبرو سازد عبارتند از:
- اگر یکی از کارکنان سازمان به صورت عمدی یا غیر عمدی مبلغی را به یک حساب نادرست منتقل کند، در حال حاضر امکانی برای بازگشت تراکنش وجود ندارد.
- اگر حساب بانکی یک سازمان در محیط پول های رمزنگاری شده مورد سو استفاده قرار گیرد، هیچ مرجع قانونی در حال حاضر پاسخگو و رسیدگی کننده به این رخداد نخواهد بود. (چرا که در بسیاری از کشورها هنوز پول های رمزنگاری شده به صورت قانونی پذیرفته نشده اند.)
- اگر کلیدی خصوصی که رمزنگاری با آن انجام شده است گم شود، امکان دسترسی به اسناد و وجوه تولید شده با آن وجود نخواهد داشت.
البته پیش بینی های Deloitte و PWC نشان می دهند که تا زمان تاثیرگذاری بلاک چین بر ماموریت های حسابرسان داخلی هنوز زمان زیادی باقی است. لیکن در صورت تحقق این رویکرد، تحول در روش ها و رویکردهای حسابرسی ضروری است
نتیجه گیری
اگر چه هنوز ناشناخته های بلاک چین خیلی هم روشن نیست اما تجربه عملی و مستندات کارکردی این فن آآوری نشان داده ، که بلاک چین یک سامانه غیرمتمرکز برای نگهداری داده ها است که همه داده های درون این شبکه رمزنگاری میشوند. داده ها در این فن آوری به بلوک های مختلف در یک زنجیره تقسیم میشوند، و پیوند ارتباطی بین داده ها نیز از طریق کدهای یکتای بلوک قبلی است. فن آوری های مرتبط با بلاک چین را میتوان زیرساختی جدید برای برپایی اقتصاد دیجیتالی نوین دانست که در آینده امکان تاثیرات شگرفی بر صنعت مالی خواهد داشت. در واقع، میتوان به این امید بود که با به کارگیری فن آوری بلاک چین ، سطح اعتماد عمومی به داده های مالی و حسابداری به میزانی باورنکردنی بالا خواهد رفت. همچنین، برخی از ادعاهای موجود در سطح صورت های مالی بدون نیاز به انجام خدمات اطمینان بخشی حسابرسی مورد پذیرش قرار خواهند گرفت. در مجموع، فن آوری بلاک چین با برداشتن برخی از محدودیتهای موجود در اصول و ضوابط حسابداری، حسابرسی و مالی، اعتبار این حرفه ها را درجامعه ارتقاء خواهد داد.
حسابدار رسمی
عضو انجمن حسابداران خبره امریکا( ایالت نیویورک)
منابع :
- تارنمای حسابرسی فن آوری اطلاعات www.hesfa.ir
- مقاله «رایانش ابری» – تارنمای شرکت همکاران سیستم
- مقاله «توانائی فن آوری بلک چین در مالیات ستانی » انتشارات موسسه حسابرسی دیلویت
- مقاله «بلاک جین و آینده حسابداری» انتشارات انجمن حسابدران قسم خورده انگلستان
- مقاله «بلاک چین ، فن آوری قدرتمندی که نمیتوان نادیده اش کرفت» ، موسسه حسابرسی آر.آس.آم
https://www.rsm.global/insights/deglobalisation/blockchain-technology-too-powerful-ignore
نظرات
این یک مطلب قدیمی است و اکنون بایگانی شده است. ممکن است تصاویر این مطلب به دلیل قوانین مرتبط با کپی رایت حذف شده باشند. اگر فکر می‌کنید که تصاویر این مطلب ناقض کپی رایت نیست و می‌خواهید توسط زمانه بازیابی شوند، لطفاً به ما ایمیل بزنید. به آدرس: tribune@radiozamaneh.com
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نظر را بنویسید.